تخفیف های شگفت انگیز
مجله 30بوک
نظر خود را برای ما ثبت کنید
انتشارات موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران منتشر کرد:
افضل‌الدین محمد‌بن نام‌آور خونَجی (م. 646 ق.) پس از فارابی (م. 339 ق.) و ابن‌سینا (م. 428 ق.) سوّمین قلة منطق در جهان اسلام است و بیشترین تأثیر را پس از آن دو بر منطق ارسطویی به‌جا گذاشته است. نوآوری‌های منطقی خونجی چنان فراوان است که می‌توان منطق سینوی را به دو دورة پیشاخونجی و پساخونجی تقسیم کرد. در دورة نخست، بیشتر منطق‌دانان در جهان اسلام به تکرار سخنان ابن‌سینا و شرح آموزه‌های او می‌پرداخته‌اند اما در دورة دوم، آموزه‌های خونجی و پیروانش بود که مورد شرح و نقد و تکرار قرار می‌گرفت. وی، مهم‌ترین و خلاق‌ترین منطق‌دان در میان پیروان ابن‌سینا، در کتاب دوران‌ساز کشف الاسرار عن غوامض الافکار، نوآوری‌های بسیاری دارد که بیشتر آنها در آثار پس از وی مورد پذیرش قرار گرفته و یا با انتقادات شدیدی روبرو گشته است؛ برخی از نوآوری‌های خونجی نیز به دلیل دشواری بیش از حد آنها مورد بی‌توجهی متاخران واقع شده است. برخی از این نوآوری‌ها عبارت‌اند از: بحث تفصیلی خونجی از قضایای حقیقیه و خارجیه، بیان روابط پیچیده میان این قضایا، کشف موجبه سالبه المحمول و موجبه سالبه الموضوع، کشف گزاره‌های همیشه صادق و همیشه کاذب، بحث تفصیلی از عکس نقیض، یافتن عکس‌های مستوی و عکس‌های نقیض اتفاقی، نزدیک شدن به پارادوکس‌های استلزام مادی، نقد بسیاری از قیاس‌های وجهی سینوی، نقد بسیاری از قیاس‌های اقترانی شرطی سینوی، کشف قیاس‌های اقترانی جدید.
با وجود این، خونجی در همه این موارد کامیاب نبوده است و هنگامی که نوآوری‌های او را به زبان منطق جدید ترجمه می‌کنیم بسیاری از خطاهای ریز و درشت در استنتاج‌های او رخنه کرده‌اند. از این میان، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: خلط استلزام مادی و ربطی، نوسان در تحلیل قضایای حقیقیه به صورت شرطی و به صورت ساده، خلط گزاره‌های با و بدون تعهد وجودی، نادرستی بسیاری از قیاس‌های اقترانی شرطی.
کتاب در چهار بخش کلی سامان یافته است: بخش نخست «قضایای حقیقیه و خارجیه» که شامل پنج فصل است؛ بخش دوم «گزاره‌های همیشه‌صادق» نیز پنج فصل دارد؛ بخش سوم «موجهات» که دارای سه فصل است و بخش چهارم «عکس مستوی» که سه فصل پایانی را در بر می‌گیرد.
این چهار بخش، هرچند به ظاهر از یکدیگر جدا به‌نظر می‌رسند، در حقیقت ادامة یکدیگرند و بحث قضایای حقیقیه و خارجیه چونان نخ تسبیح این سه بخش را به‌هم می‌پیوندد. در بخش دوم، صدق همیشگی گزاره‌های همیشه‌صادق ناشی از حقیقی و خارجی بودن موضوع و محمول این گزاره‌ها است و در بخش سوم، بخش «موجهات»، تمایز قضیه‌های ضروریه و مطلقه شبیه تمایز قضیه‌های حقیقیه و خارجیه است، چنان‌که تفسیرهای گوناگون از گزارة موجهة «مشروطة عامه» نزدیکی بسیار با قضیه‌های حقیقیه و خارجیه دارد. در بخش چهارم، نیز، عکس مستوی موجهات را برای قضایای حقیقیه و خارجیه به تفکیک بررسی کرده و اهمیت این قضایا در بحث عکس مستوی را نشان داده‌ایم.
فروشگاه اینترنتی 30بوک
نشر موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
