ایکیگای

معنای زندگی چیست؟ آیا یگانه هدف‌مان باید طولانی‌تر شدن زندگی باشد یا این‌که به اهداف بیشتری هم فکر کنیم؟ چرا برخی افراد از اهدافشان در زندگی آگاهند اما برخی دیگر افسرده و سرگردانند؟ راز زندگی شاد و طولانی چیست؟ کتاب «ایکیگای» با عنوان اصلی (Ikigai: The Japanese secret to a long and happy life) اثر هکتور گارسیا (Héctor García) و فرانچسک میرالس (Francesc Miralles) به مفهوم ایکیگای و راز عمر طولانی و زندگی شاد پرداخته است. هدف از نگارش این کتاب دانستن راز طول عمر صد ساله‌های ژاپنی و نشان دادن راه‌هایی برای پیدا کردن ایکیگای است؛ چون کسانی که ایکیگای خود را کشف کنند همه‌چیز را برای سفر طولانی و شاد زندگی به دست خواهند آورد.

ایکیگای چیست؟

ایکیگای مفهومی ژاپنی مانند معنادرمانی اما یک قدم جلوتر از آن است؛ به این معنا که شادی همواره در مشغول بودن است و ظاهراً یکی از دلایل طولانی بودن عمر ژاپنی‌ها، به‌ویژه ساکنان اُکیناوا، نیز همین است. در این جزیره از هر صد هزار نفر، دو هزار و چهارصدوپنجاه و پنج نفر بیش‌تر از صد سال عمر می‌کنند که این آمار بسیار بالاتر از میانگین جهانی است. پژوهشگرانی که روی دلایل عمر طولانی این مردن نسبت به دیگر نقاط دنیا کار می‌کنند به این نتیجه رسیدند که مهم‌ترین عامل این امر علاوه بر رژیم غذایی مناسب، سبک زندگی سادهٔ بیرون خانه، چای سبز، آب‌وهوای نیمه حارّه‌ای است.

شادی فوق‌العاده‌ای که در ساکنان این منطقه جاری است و آن‌ها را در سفر طولانی زندگی همراهی می‌کند، همان مفهوم شگفت‌انگیز ایکیگای است. رشد دوستی‌ها، سبک تغذیه، استراحت کافی و ورزش مداوم و ملایم همه بخشی از عوامل سلامتی آن‌ها هستند. اما در همهٔ آن‌ها قلب شور و شوق زندگی یا همان ایکیگای می‌تپد که انگیزهٔ مردمان بالای صد سال برای برگزاری مداوم جشن‌ها و شادی‌هایشان است. 

درباره‌ٔ کتاب 

به گفتهٔ ژاپنی‌ها، هر کسی یک دلیلی برای زندگی کردن و درواقع یک ایکیگای دارد و به گفتهٔ ساکنان روستایی ژاپنی «اُکیناوا» که مردم در آن طولانی‌ترین عمر را دارند، یافتن آن کلید زندگی شادتر و طولانی‌تر است. کتاب «ایکیگای» با تحقیق و صحبت با ساکنان این روستای ژاپنی که مردمش عمری بالای ۱۰۰ سال دارند، نوشته شده است. ایکیگای اسرار طول عمر و شادی آن‌ها را آشکار کرده است.

داشتنِ حس قوی ایکیگای یعنی این‌که بدانید چه چیزی دوست دارید، در چه چیزی خوب هستید که می‌توانید از آن درآمد داشته باشید، و جهان به چیزی نیاز دارد که تمامی این مفاهیم با یکدیگر همپوشانی دارند؛ به این معنا که هر روز باید با معنای این سؤالات عجین شود. برای همین است که ما صبح‌ها می‌توانیم با رضایت از خواب بیدار شویم و همچنین برای همین است که ساکنان این روستای ژاپنی هیچ‌گاه بازنشسته نمی‌شوند.

مردم این روستا فعال می‌مانند و کاری را انجام می‌دهند که از آن لذت می‌برند چون هدف واقعی خود را در زندگی پیدا کرده‌اند. شادی و عمر طولانی این مردم در نحوهٔ غذا خوردن، حرکت، کار همکاری و اجتماع آن‌ها نهفته است و یافتن ایکیگای است که رضایت از زندگی را برای آن‌ها به ارمغان آورده است. نویسندگان در این کتاب نه‌تنها مفهوم ایکیگای را توضیح داده‌اند، بلکه ابزارهایی کاربردی را در اختیارتان قرار می‌دهند و به شما کمک می‌کنند ایکیگای خود را کشف کنید.

بررسی آموزه‌های کتاب «ایکیگای» 

پس «ایکیگای» مفهومی واقعی است که اگر آن را در زندگی بیابید می‌توانید سال‌ها شاد زندگی کنید و حتی عمری طولانی داشته باشید. یادگیری این مفهوم به شما کمک می‌کند تا زندگی‌ای پُرمعنا، متعادل و پُربار داشته باشید. با مطالعهٔ این کتاب یاد خواهید گرفت:

• انگیزه: درک ایکیگای یعنی همان هدف خود را در زندگی بیابید. این‌که یاد بگیرید چگونه نقطهٔ تلاقی آن‌چه دوست دارید، آن‌چه در آن خوب هستید و آن‌چه جهان نیاز دارید را بشناسید. همین ایکیگای یا هدف زندگی شما را تشکیل می‌دهد که وضوح و انگیزه به همراه خواهد داشت. 
• اسرار طول عمر: عادات و طرز فکر روزانهٔ مردم صدسالهٔ اُکیناوا مثل فعال ماندن، متعادل خوردن، ایجاد پیوندهای اجتماعی قوی و داشتن دلیل برای هر روز بیدار شدن را کشف کنید تا بتوانید عمری طولانی داشته باشید.
• قدرت جریان: نویسندگان در این کتاب توضیح داده‌اند که چگونه غرق شدن در کارهای معنادار روزانه (ورود به حالت جریان) منجر به رضایت عمیق می‌شود و به شما کمک می‌کند از نظر ذهنی و عاطفی سالم بمانید.
• اهمیت اجتماع و ارتباط: این کتاب بر نقش پیوندهای اجتماعی، سیستم‌های حمایتی و تعلق تأکید کرده است. این‌ها عناصری کلیدی برای رفاه عاطفی و عمر طولانی هستند.
• زندگی آگاهانه: ارزش سادگی، زندگی آهسته و میانه‌روی را به عنوان کلیدهای یک زندگی سالم و متعادل بیاموزید.
• تاب‌آوری: نویسندگان در این کتاب به مفهوم تاب‌آوری اشاره کرده‌اند و نشان می‌دهند که چگونه یافتن معنا به افراد کمک می‌کند تا در برابر استرس و سختی بهتر مقاومت کنند و آن‌ها را انعطاف‌پذیرتر و از نظر عاطفی قوی‌تر می‌کند.

افتخارات و جوایز 

از زمان انتشار «ایکیگای» در سال ۲۰۱۷، این اثر با استقبال چشمگیری از سوی خوانندگان و منتقدان مواجه شد اما تاکنون هیچ جایزهٔ ادبی دریافت نکرده است. بیش از ۲ میلیون نسخه از این کتاب در سراسر دنیا به فروش رفت، به زبان‌های مختلف ترجمه شد و تبدیل به یک کتاب پرفروش‌ جهانی شد. تأثیر این کتاب همچنین در نقدهای مثبت متعددی که از منابع معتبر دریافت کرده، مشخص می‌شود.

بازخوردها به کتاب «ایکیگای»

• کارمندانی که به دنبال موقعیت‌های شغلی رضایت‌بخش‌تر هستند، باید ابتدا ایکیگای خود را بشناسند. مجلهٔ بیزینس اینسایدر (Business Insider)
• یکی از پیامدهای ناخواسته ـ اما مثبت ـ بیماری همه‌گیرِ کرونا این بود که افراد را مجبور به ارزیابی مجدد شغل، حرفه و زندگی‌شان کرد. از این زمان عاقلانه استفاده کنید، ایکیگای شخصی خود را پیدا کنید و بهترین زندگی را بسازید. مجلهٔ فوربز (Forbes)
• کتاب «ایکیگای» افراد را ترغیب می‌کند تا به دنبال چیزهایی بگردند که برایشان شادی می‌آورد و زندگی خود را ساده‌تر کنند... کتاب بر جادوی تغییردهندهٔ زندگی و انتخاب آنچه می‌خواهیم نگه داریم و آنچه بهتر است از دست‌شان خلاص شویم تأکید می‌کند و نشان می‌دهد که پیری می‌تواند فرصتی برای ادامهٔ کار، لبخند زدن، فعال ماندن و اجتماعی بودن باشد. خبرنامهٔ کانماری (KonMari Newsletter)
• می‌خواهید عمر طولانی‌تری داشته باشید؟ خودتان را حسابی مشغول نگه دارید. اگر هوگه هنر هیچ‌کاری نکردن است، ایکیگای هنر انجام با نهایت تمرکز و شادی است... آن پتوها و شمع‌هایی را که سال گذشته در حراج آی‌کیا با محوریت هوگه خریده بودید را جمع کنید. به‌روزترین و مناسب‌ترین روند برای ادامهٔ زندگی ایکیگای است و ممکن است به شما کمک کند تا ۱۰۰ سال عمر کنید. نیویورک پست (New York Post)
• ایکیگای که از کشوری با یکی از قدیمی‌ترین جمعیت‌های جهان سرچشمه می‌گیرد، در خارج از ژاپن به عنوان راهی برای زندگی طولانی‌تر به محبوبیت رسیده است. ایکیگای به مردم اُکیناوا کمک کرد تا عمری طولانی‌تر داشته باشند، چون به زندگی آن‌ها هدف داد. مجمع اقتصاد جهانی (World Economic Forum)
• ایکیگای چیزی است که به شما امکان می‌دهد به آینده نگاه کنید، حتی اگر در حال حاضر احساس خوبی نسبت به زندگی ندارید... این کتاب ممکن است به شما کمک کند تا زندگی پُربارتری داشته باشید. بی‌بی‌سی (BBC)

این کتاب مناسب چه کسانی است؟ 

کسی را می‌شناسید که نخواهد هر روز شاد زندگی کند؟ خِرد شرقی به مردم کمک می‌کند تا زندگی‌ای ساده، شاد و متفاوت را تجربه کنند. ایکیگای مناسب تمام خوانندگانی است که به دنبال معنا، تعادل یا الهام بیشتری در زندگی خود می‌گردند. اگر احساس گم‌گشتگی، گیرافتادن یا بی‌انگیزگی می‌کنید و در مسیر زندگی خود تردید دارید یا احساس می‌کنید در روزمرگی گرفتار شده‌اید این کتاب را بخوانید. لحن کتاب آرامش‌بخش است و با مثال‌های دلگرم‌کنندهٔ خود تاب‌آوری، شادی و هدف را به زندگی‌تان می‌آورد.

چرا کتاب «ایکیگای» را بخوانیم؟ 

• کشف هدف زندگی: این کتاب به شما کمک می‌کند تا ایکیگای شخصی خود ـ یعنی نقطهٔ عطفی که علایق، استعداد و ارزش‌های شما در آن به هم می‌رسند ـ را کشف کنید که به زندگی شما معنای عمیق‌تری می‌بخشد و انگیزه‌تان را تقویت خواهد کرد.
• یادگیری اسرار طول عمر: این کتاب عادات سلامتی و سبک زندگی صدسالهٔ مردم اُکیناوا مثل فعالیت‌های سبک روزانه، رژیم غذایی گیاهی و مشارکت اجتماعی را به اشتراک می‌گذارد که می‌تواند هم سلامت و هم طول عمر شما را بهبود بخشد.
• کاهش استرس و زندگی آگاهانه‌تر: کتاب «ایکیگای» با تأکید بر سادگی، تعادل و حضور، به شما کمک می‌کند تا از فرهنگ شلوغی فاصله بگیرید و روی شادی‌های کوچک و زندگی آگاهانه‌ تمرکز کنید.
• افزایش شادی و رضایت: این کتاب به شما یادآوری می‌کند که باید کارهایی که دوست دارید بیشتر انجام بدهید و زندگی‌تان را با هدف و ارتباط احاطه کنید و نشان می‌دهد که چگونه شادی می‌تواند نه فقط یک هدف، بلکه یک نتیجه باشد.
• ایجاد تاب‌آوری در چالش‌های زندگی: چه کسی است که در زندگی با مشکلات و سختی‌ها مواجه نشود؟ این کتاب به شما می‌آموزد که چگونه داشتن یک ایکیگای قوی می‌تواند به شما کمک کند تا با ظرافت، قدرت و ثبات عاطفی با سختی‌ها روبه‌رو شوید.
• ایجاد تغییرات کوچک و مثبت در سبک زندگی: از عادت‌های غذایی گرفته تا حرکات روزانه و پرورش‌ حالت‌های جریان، این کتاب با گام‌های عملی خود که به راحتی قابل اجرا هستند، در طول زمان به شما کمک می‌کند تا تغییرات ملموس و واقعی در زندگی‌تان به وجود آورید.
• تمرین‌های روزانه: نویسندگان در این کتاب از تمرین‌های روزانه برای ساختن یک زندگی شادتر استفاده کرده‌اند. می‌توانید با مطالعهٔ این کتاب توصیه‌های کاربردی آن در مورد به‌کاربُردن تغییرات کوچک ـ مثل قدردانی، ورزش سبک و یادگیری مداوم ـ را در برنامهٔ روزانه خود بگنجانید تا شادی خود را افزایش دهید و به سلامتی برسید. 

کتاب «ایکیگای» به شما کمک می‌کند تا با علایق، هدف و آرامش درونی‌تان دوباره ارتباط برقرار کنید. در دنیایی پُر از فشار، استرس و حواس‌پرتی، این کتاب با رویکرد آرامش‌بخش خود به شما نشان می‌دهد که چطور می‌توانید شادی و معنا را از طریق عادت‌های بسیار ساده و انجام کارهایی که دوست دارید، پیدا کنید.

درباره‌ٔ نویسندگان

هکتور گارسیا متولد اسپانیا و مقیم ژاپن که بیش از یک دهه در ژاپن زندگی کرده است و تاکنون چندین کتاب دربارهٔ فرهنگ ژاپن نوشته است. دو تا از کتاب‌های او با عناوین «یک فرد فوق‌العاده در ژاپن» و «ایکیگای» از پرفروش‌ترین کتاب‌های سال بوده‌اند. او مهندس نرم‌افزار است و قبل از نقل مکان به ژاپن در شرکت سرن (CERN) مشغول به کار بوده است.

فرانچسک میرالس برندهٔ جایزه و نویسندهٔ چندین کتاب پرفروش دنیاست. کتاب‌های او اغلب دربارهٔ بهتر زندگی کردن است. او دو رمان نیز با عناوین «عشق با حروف کوچک» و «وابی-سابی» نوشته است. میرالس به همراه هکتور گارسیا به اُکیناوایِ ژاپن سفر کرد و مورد استقبال مردم آن‌جا قرار گرفت. آن‌ها در اُکیناوا، جایی که مردمانش از طولانی‌ترین عمرها در دنیا برخوردارند با بیش از صد روستایی دربارهٔ عمر طولانی و شاد و نحوهٔ زندگیشان گفتگو کردند.

معرفی کتاب مشابه: وابی سابی (Wabi-sabi)

اگر به فلسفه و خِرد شرقی و ساده زیستن علاقه دارید یا حس می‌کنید دنیای امروزه زیاد شما را تحت فشار قرار داده است و دوست دارید با مفاهیم ساده‌تری آشنا شوید، کتاب «وابی سابی» اثر بث کمپین (Beth Kempton)، یکی از بهترین کتاب‌ها برای ادامه دادن این راه و آشنایی با مفاهیم ساده و عمیق برای تغییر زندگی است.

این کتاب یک راهنمای عملی است که به شما می‌آموزد چطور از مفهوم ژاپنی وابی‌ سابی برای تغییر هر بخش از زندگی خود و یافتن شادی استفاده کنید. وابی سابی ریشه در ذِن دارد و به شما می‌آموزد که چطور می‌توانید زیبایی را در نقص ببینید، از سادگی قدردانی کنید و ماهیت گذرای هر چیزی را بپذیرید. این کتاب به شما الهام می‌بخشد تا زندگی را ساده کنید و بر آنچه واقعاً مهم است تمرکز کنید. همچنین به شما یاد می‌دهد چطور سرعت خود را کم کنید، با طبیعت ارتباط برقرار کنید و با خود مهربان‌تر باشید.

شباهت‌ها و پیوندها با «ایکیگای»

پایهٔ هر دو کتاب فلسفهٔ ژاپنی است و خوانندگان را به یافتن آرامش، هدف و رضایت در زندگی روزمره تشویق می‌کنند. درحالی‌که «ایکیگای» بر کشف هدف فرد به عنوان منبع شادی و نشاط طولانی‌مدت تمرکز کرده است، «وابی‌ سابی» بر پذیرش نقص، ناپایداری و سادگی تمرکز دارد.

• ریشه در خِرد ژاپنی: هر دو کتاب با الهام از فلسفه و سبک زندگی سنتی ژاپنی نوشته شده‌اند و از ارزش‌های فرهنگی چند صدساله مانند سادگی، ذهن آگاهی و هماهنگی می‌گویند.
• تشویق به زندگی آگاهانه: هر دو کتاب بر حضور در زمان حال، قدردانی از لحظهٔ حال و دوری از استرس زندگی مُدرن و پُر سرعت تأکید کرده‌اند.
• سادگی: هر دو کتاب سبک زندگی مینیمالیسم و ساده را ترویج می‌دهند که بر چیزهای کمتر و معنادارتر متمرکز است. 
• شفافیت: به جای دنبال کردن کمال یا موفقیت، هر دو کتاب خوانندگان را به سمت آرامش درونی، تاب‌آوری و اصالت هدایت می‌کنند.
• پذیرش: «وابی سابی» به شما نشان می‌دهد که چطور نقص‌ها را بپذیرید و «ایکیگای» پذیرش ریتم طبیعی زندگی از طریق هدف و ارتباط را به شما می‌آموزد. 

بنابراین هر دو کتاب، فراتر از خرد مشترک‌شان پیش می‌روند و کاهش سرعت زندگی، پذیرش لحظهٔ حال و ارزش نهادن به زیبایی در جنبه‌های کوچک و اغلب نادیده گرفته شدهٔ زندگی را ترویج داده‌اند. این دو کتاب مکمل یکدیگرند. ایکیگای از طریق هدف، عمل را الهام می‌بخشد؛ درحالی‌که وابی سابی پذیرش را از طریق سکون تشویق می‌کند. با ادغام هر دو فلسفه، می‌توانید حس عمیق‌تری از شادی، انعطاف‌پذیری و قدردانی از زیبایی زندگی را پرورش دهید.

سخن پایانی 

در دنیایی که شتاب حرف اول را می‌زند و موفقیت‌محور است، ایکیگای یک یادآوری ملایم اما قدرتمند است و نشان می‌دهد که خوشبختی واقعی در سادگی، هدف و ارتباط نهفته است. این کتاب از دریچهٔ خِرد ژاپنی و زندگی مردم صدسالهٔ اُکیناوا نوشته شده است و ما را دعوت می‌کند تا سرعت خود را کم کنیم، بدن و ذهن خود را درست تغذیه کنیم و زندگی خود را حول‌محور آنچه واقعاً مهم است، بنا کنیم.

این کتاب وعدهٔ یک راه‌حل سریع یا یک کشف بزرگ را نمی‌دهد، بلکه درعوض اصول جاودانه‌ای را ارائه کرده است که در صورت تمرین مداوم می‌توانند زندگی شما را پُربارتر، سالم‌تر و شادتر کنند. کتاب «ایکیگای» چیزی بیش از یک راهنمای خودیاری و فلسفه‌ای برای داشتن یک زندگی هدفمند است.

پیام این کتاب واضح است و کشف آن می‌تواند نحوهٔ تجربهٔ هر روزهٔ ما را تغییر دهد. ایکیگای خود را پیدا کنید تا عمر طولانی‌تری داشته باشید و معنا و شادی بیشتری به تمام روزهای خود ببخشید. 

در بخشی از کتاب می‌خوانیم:

یکی از رایج‌ترین جمله‌های ژاپنی هارا هاچی بود که آن را قبل یا بعد از خوردن غذا تکرار می‌کنند و معنای آن چیزی شبیه این است: «تنها هشتاد درصد شکم خود را پر کن.» حکمت قدیمی توصیه می‌کند که تا خرخره نخورید. به همین دلیل اُکیناویایی‌ها زمانی که احساس می‌کنند هشتاد درصد حجم معده‌شان پر شده است، دست از غذا خوردن می‌کشند تا با طولانی کردن روند هضم غذا که خود باعث اکسید شدن سلول‌هاست بدن را فرسوده نکنند.

البته راهی برای آگاهی از هشتاد درصد حجم معده وجود ندارد فقط باید بدانید که پیش از آن‌که کاملاً احساس پر بودن کنید، دست از خوردن بکشید. کشیدن دوبارهٔ غذا، خودرن میان‌وعده‌هایی که واقعاً لازم نیست یا خوردن پای سیب بعد از ناهار، بسیار لذتبخش است، اما در درازمدت نخوردن آن بیش‌تر باعث خوشحالی خواهد بود.