تاریخ جهان (امپراتوری اسلامی)

حدود 1400 سال پيش، زمانى که اروپاى غربى در قرون تاريک تحليل مى‏رفت،صحراهاى عربستان به يک امپراتورى درخور توجه هستى بخشيد. جنگجويان عرب،که دين تازه‏اى به نام اسلام محرکشان بود، در ظرف يک دهه آنچه را اکنون سوريه،فلسطين، مصر و بيش‏تر عراق است فتح کردند. آن‏ها در ظرف کمى بيش از يک قرن‏امپراتورى‏اى را بنا نهادند که بخش‏هاى عمده‏اى از سه قاره - آفريقا، آسيا و اروپا - رادربر مى‏گرفت و جانشين تمدن‏هاى قديمى‏تر بيزانس در غرب و ايران ساسانى درشرق شد. امپراتورى‏اى که اين جنگجويان راه خدا ايجاد کردند در اوج خود بزرگ‏تر از امپراتورى‏روم بود و از اسپانيا و پرتغال در غرب تا مرزهاى هندوستان و چين در شرق امتدادداشت. امپراتورى اسلامى، در جريان اين گسترش‏يابى، دين و زبان خود را براى‏مردمانى با پيشينه‏هاى قومى، دينى و زبانى مختلف به ارمغان آورد. نه امپراتورى‏هاى‏روم، بريتانيا، يا روسيه چنين جمعيت گوناگونى را به خود جذب کردند و نه هيچ‏امپراتورى ديگرى پيش يا پس از آن. به گفته پژوهشگر آلبرت هورانى، امپراتورى‏اسلامى از وحدتى برخوردار بود که مرزهاى زمانى و مکانى را درنورديد؛ زبان عربى‏توانست راه به ديوان بگشايد و در سرتاسر دنيا نفوذ کند؛ مجموعه دانشى که سلسله‏اى‏از آموزگاران بلندآوازه آن را طى قرن‏ها انتقال دادند، جامعه‏اى اخلاقى را محفوظ نگه‏داشت، حتى زمانى که فرمانروايان تغيير کردند؛ مکان‏هاى زيارتى، مکه و بيت‏المقدس، قطب‏هاى ماندگار دنياى انسانى بودند، هر چند قدرت از شهرى به شهرديگر نقل مکان مى‏کرد.