معنای زندگی و فلاسفه بزرگ

کتاب «معنای زندگی و فلاسفه‌ی بزرگ» (The Meaning of Life and the Great Philosophers) در زمانه‌ای که بسیاری از مردم دچار بحران معنا هستند، به پرسشی اساسی می‌پردازد: معنای زندگی چیست؟ این پرسش تنها یک دغدغه‌ی شخصی یا روان‌شناختی نیست، بلکه ریشه در تاریخ فلسفه دارد. استیفن لیچ (Stephen Leach) و جیمز تارتالیا (James Tartaglia)، با جمع‌آوری مقالاتی از فلاسفه و پژوهشگران برجسته، کوشیده‌اند تا از دل سنت‌های فلسفی گوناگون، پاسخی چندصدایی به این پرسش ارائه دهند. این کتاب از نظر ساختار، زبانی قابل ‌فهم دارد و برای عموم علاقه‌مندان فلسفه نگاشته شده، بی‌آنکه از عمق و دقت علمی کاسته شود.

درباره‌ی کتاب  

«معنای زندگی و فلاسفه‌ی بزرگ» یک گردآوری غنی از دیدگاه‌های ۳۵ فیلسوف بزرگ در طول تاریخ درباره‌ی معنای زندگی است. از افلاطون و ارسطو گرفته تا کانت، نیچه، ویتگنشتاین، تا متفکرانی از سنت‌های شرقی مانند کنفوسیوس و بودا و همچنین فلاسفه‌ی مسلمان. کتاب تلاش می‌کند نشان دهد چگونه در طول قرن‌ها، پاسخ به پرسش «معنای زندگی چیست؟» دگرگون شده و تحت تأثیر تغییرات اجتماعی، دینی، علمی و فرهنگی قرار گرفته است. 

هر فصل این کتاب به یک فیلسوف اختصاص دارد و توسط یک متخصص در آن حوزه نوشته شده است. مقالات نه‌ تنها دیدگاه‌های نظری فیلسوف مورد نظر را توضیح می‌دهند، بلکه تلاش می‌کنند این دیدگاه‌ها را به زبان امروز بازنویسی کرده و کاربرد آن‌ها را برای انسان معاصر روشن سازند. یکی از ویژگی‌های بارز کتاب، پرداختن به فرهنگ‌های غیرغربی است؛ برخلاف بسیاری از آثار مشابه که تنها به سنت فلسفی اروپایی می‌پردازند، این کتاب دیدگاه‌هایی از هند، چین، اسلام و آفریقا را نیز در بر می‌گیرد. 

کتاب در سال ۲۰۱۸ منتشر شد و به سرعت به عنوان منبعی قابل استناد در محافل آکادمیک و عمومی مورد استقبال قرار گرفت. همچنین از این کتاب می‌توان در دوره‌های دانشگاهی مرتبط با تاریخ فلسفه، اخلاق، متافیزیک، فلسفه تطبیقی و مشاوره فلسفی استفاده کرد.

کتاب «معنای زندگی و فلاسفه‌ی بزرگ» مناسب چه کسانی است؟ 

• دانشجویان فلسفه و علوم انسانی که به دنبال منبعی جامع درباره‌ی مسئله‌ی معنای زندگی هستند. 
• علاقه‌مندان به فلسفه که می‌خواهند دیدگاه‌های متنوع را در یک کتاب گردآوری‌شده ببینند. 
• روان‌شناسان، مشاوران و مربیانی که با مسئله‌ی معنای زندگی در زمینه‌ی حرفه‌ای خود مواجه هستند. 
• خوانندگانی که در پی بازاندیشی درباره‌ی زندگی خود هستند و می‌خواهند از تجربه‌ی فکری فلاسفه بهره‌مند شوند. 
• معلمان و استادانی که به دنبال منبعی آموزشی برای کلاس‌های فلسفه، اخلاق یا تفکر نقاد هستند.

معرفی کتاب‌های مشابه: «معنای زندگی» اثر آلن دوباتن  

کتاب معنای زندگی نوشته‌ی آلن دوباتن، فیلسوف معاصر و بنیان‌گذار مدرسه‌ی زندگی، اثری تأمل‌برانگیز و روان‌نویس است که با بیانی ساده و دل‌نشین به پرسشی می‌پردازد که ذهن بسیاری را به خود مشغول کرده: زندگی برای چیست؟ چرا ادامه می‌دهیم؟ و چگونه می‌توانیم از زندگی معنا استخراج کنیم؟ دوباتن در این کتاب، نه از منظر خشک فلسفه‌ی آکادمیک بلکه با نگاهی تجربی و انسانی، به سراغ پاسخ‌هایی می‌رود که ما را با معنا و رضایت درونی پیوند می‌دهند. 

این اثر بر پایه‌ی ایده‌هایی بنا شده که دوباتن در قالب پروژه‌ی «مدرسه‌ی زندگی» آن‌ها را به کار گرفته است. او در این کتاب به مفاهیمی مانند عشق، شغل، موفقیت، شکست، طبیعت، هنر و حتی دوستی و تنهایی می‌پردازد. نکته‌ی قابل‌ توجه این است که او هر یک از این موضوعات را به عنوان راهی برای معنا دادن به زندگی بررسی می‌کند. 

زبان ساده، روایت‌های کوتاه، ارجاع به آثار هنری، ادبی و فلسفی و طنز خاص دوباتن، این کتاب را به منبعی الهام‌بخش برای مخاطب عام تبدیل نموده است. او با در هم آمیختن فلسفه و روان‌شناسی، تجربه‌های روزمره را به سطحی از آگاهی می‌رساند که خواننده را به فکر وامی‌دارد. 

دوباتن تلاش نمی‌کند یک معنای جهانی برای زندگی ارائه دهد، بلکه خواننده را دعوت می‌کند به کشف معنای شخصی خود! این کتاب برای کسانی است که به دنبال فلسفه‌ی عملی و کاربردی هستند و از فلسفه صرفاً به عنوان موضوعی ذهنی و انتزاعی فاصله می‌گیرند.

تحسین‌ از «معنای زندگی و فلاسفه‌ی بزرگ»  

• هدف کلی این کتاب، ارائه‌ی اثری قابل ‌فهم درباره‌ی معنای زندگی برای خوانندگان عمومی است. این هدف به ‌خوبی محقق شده است. هر فصل، همان‌طور که انتظار می‌رود، معتبر و خوب نوشته شده و به‌طور کلی با موفقیت به چنین موضوع پیچیده‌ای می‌پردازد. هر نویسنده به‌ گونه‌ای می‌نویسد که سبک فردی خود را با وضوح و اختصار منعکس می‌کند. قطعاً کتابی برای قفسه‌ی کتاب به شمار می‌رود و خواندن آن لذت‌بخش است. اری مانتباتن-اومالی، مرورهای آنلاین متاپسیکولوژی (Eri Mountbatten-O’Malley, Metapsychology Online Reviews)  
  
• این مجموعه، دیدگاه‌های متنوعی را در مورد معنای زندگی گرد آورده و ارزش اصلی‌اش در این است که چالش‌های تطبیق اندیشه‌های قدیمی با مسائل امروزی را نشان می‌دهد. دی. ای. فوربس (دی. ای. فوربس)، چویس (CHOICE)   
  
• منبعی بی‌نظیر برای فهم اینکه فلاسفه‌ی بزرگ چگونه به معنای زندگی نگاه می‌کردند؛ هم برای پژوهشگران مفید است و هم خوانندگان عادی. استیون ام. کان (Steven M. Cahn)، دانشگاه شهری نیویورک (City University of New York Graduate Center) 
  
• این کتاب گستره‌ای جهانی دارد؛ از اروپا تا هند و اسلام. کامل‌ترین اثر درباره‌ی معنای زندگی است که تاکنون خوانده‌ام. جولیان یانگ (Julian Young)، دانشگاه ویک فارست (Wake Forest University) 
  
• برای هرکسی که به معنای زندگی علاقه‌مند است، این کتاب گنجی از ایده‌هاست. همچنین برای کلاس‌های فلسفه و روان‌شناسی بسیار مفید خواهد بود. کاموران البی‌اوغلو (Kamuran Elbeyoğlu)، دانشگاه توروس ترکیه (Toros University, Turkey)

درباره‌ی نویسندگان 

استیفن لیچ پس از کار در زمینه‌ی باستان‌شناسی در دانشگاه آزاد به تدریس فلسفه پرداخت. او در سال 2000 مدرک کارشناسی‌اش را از دانشگاه هانز دریافت کرد و در سال 2002 مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشته‌ی فلسفه از دانشگاه شفیلد اخذ کرد و در سال 2008 دوره‌ی دکترای خود را در دانشگاه کیل در همین رشته به پایان رساند. او در تمام زیرشاخه‌های اصلی فلسفه به فعالیت پرداخته است و خارج از فلسفه در زمینه‌ی باستان‌شناسی، تاریخ باستان‌شناسی و تاریخ هنر به فعالیت می‌پردازد. 

جیمز فیلیپ فرانک تارتالیا فیلسوف بریتانیایی در 1973 به دنیا آمد. او در زمینه‌ی ایده‌آلیسم متافیزیکی و نهیلیسم اگزیستانسیال فعالیت دارد و همچنین یک ساکسیفونیست است که موسیقی جاز را با ایده‌های فلسفی ترکیب کرده است. تارتالیا در پورتسموثِ انگلستان به دنیا آمد و در هرفورد بزرگ شد و از یازده سالگی به نواختن ساکسیفون پرداخت. او در سال 1991 برنده‌ی بخش تک‌نوازی دیلی تلگراف شد و با موفقیت بورسیه‌ی تحصیلی برای ادامه‌ی تحصیل در کالج موسیقی برکلیِ بوستون دریافت کرد و پس از آن معلم ساکسیفون در جورج‌گارزون شد. او سپس به تحصیل در رشته‌ی اقتصاد در کالج لندن پرداخت اما خیلی زود به سراغ فلسفه رفت و مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشدش را از دانشگاه یو‌سی‌اِل در رشته‌ی فلسفه اخذ کرد و از سال 2001 تا 2002 مدرس مدعو دانشگاه بیرمنگام بود و سپس در سال 2002 مدرس فلسفه‌ی دانشگاه کیل شد و در آنجا ماند تا در سال 2017 استاد فلسفه‌ی متافیزیک این دانشگاه شد. سخنرانی ورود او به دانشگاه یک اجرای تلفیقی جاز و فلسفه با عنوان «من می‌خواهم معنای زندگی را به تو بگویم» بود. او همچنین دستیار سردبیر مجله‌ی «هیومن اِفیرز» است.

سخن پایانی 

پرسش از معنای زندگی، اگرچه به ظاهر ساده به نظر می‌رسد، اما یکی از عمیق‌ترین، ماندگارترین و در عین حال شخصی‌ترین پرسش‌هایی است که بشر در تمام طول تاریخ خود با آن درگیر بوده است. کتاب «معنای زندگی و فلاسفه‌ی بزرگ» تلاش کرده تا این پرسش را نه از منظر یک فیلسوف یا یک فرهنگ خاص، بلکه از دل تاریخِ اندیشه‌های بشری، در گستره‌ای بین‌فرهنگی و چندصدا، بازخوانی کند. 

این اثر با گردآوری و بازنویسی اندیشه‌های ۳۵ فیلسوف بزرگ از شرق و غرب، سنت‌ها و زمانه‌های گوناگون، فضایی برای گفت‌وگویی گسترده درباره‌ی معنای زندگی فراهم می‌آورد. این کتاب نه تنها به ما نشان می‌دهد که این پرسش در هر دوره‌ای چگونه مطرح شده، بلکه به ما می‌آموزد که خودمان نیز می‌توانیم به آن فکر کنیم، و نه صرفاً پاسخ‌های آماده دیگران را بپذیریم. 

نویسندگان کتاب، استیفن لیچ و جیمز تارتالیا، با هوشمندی و احترام به تفاوت‌های فرهنگی و فکری، این امکان را برای خواننده فراهم کرده‌اند تا با نگاهی مقایسه‌ای، هم وجوه مشترک میان اندیشه‌ها را کشف کند و هم به ظرافت تفاوت‌ها پی ببرد. این کتاب نه تنها تمرینی در فلسفه، بلکه تمرینی در همدلی، تنوع‌پذیری و پرسشگری مداوم است. 

در دورانی که بحران معنا، تنهایی و سردرگمی از ویژگی‌های مشترک زندگی مدرن به شمار می‌رود، بازگشت به چنین آثاری می‌تواند ما را با خود، با دیگران و با سنت‌های فکری جهانی پیوند دهد. این کتاب یادآور می‌شود که حتی اگر نتوان پاسخ قطعی به پرسش معنای زندگی داد، مسیر جست‌وجوی آن، خود به زندگی معنا می‌بخشد. 

چه دانشجویی باشیم در کلاس فلسفه، چه مشاوری درگیر با دغدغه‌های انسانی، چه خواننده‌ای علاقه‌مند به شناخت عمیق‌تر خود و جهان، این کتاب راهی است برای ورود به یکی از اصلی‌ترین گفت‌وگوهای تاریخ بشر. پرسشی که اگرچه شاید هرگز بسته نشود، اما هر بار بازاندیشی در آن، فرصتی تازه برای زندگی معنادارتر به ما می‌دهد.

در بخشی از کتاب می‌خوانیم: 

برخلاف فلاسفه‌ی یونان باستان که به اغلب به جست‌وجوهای بسیار نظری و انتزاعی نظیر فهمیدن ماهیت وجود با بنیان متافیزیک خیر و نیکی می‌پرداختند. کنفوسیوس دلمشغولی دگرگونی اخلاقی افراد بود و نیز احیای ارزش‌هایی که وی اعتقاد داشت ارکان اصلی یک جامعه‌ی سالم و به‌سامان را تشکیل می‌دهند؛ تعالیم وی سمت‌وسویی عمیقاً کاربردی و عملی دارند. 

کنفوسیوس دلواپس چیزی بو که تصور می‌کرد انحطاط اخلاقی و معنوی جامعه‌‌اش باشد. راه چاره، به باور کنفوسیوس، بازگرداندن هم فرامانروا و هم مردم به ارزش‌های فرهنگی فراموش‌شده‌ی گذشته نظیر مهر فرزندی و شایستگی آیینی بود و نیز تحصیل خصلت‌های شخصیتی معینی مانند خیرخواهی و فهم همدلانه‌ای که افراد را قادر سازد خوب زندگی کنند. تنها زمانی آرامش و سامان بازخواهد گشت که جامعه سرشار از این ارزش‌های پایه‌ای شود. 

اما چگونه باید این دغدغه‌های کنفوسیوس را طبقه‌بندی کنیم؟ آیا دوراندیشانه‌اند؟ اخلاقی؟ معنوی؟ یا این که چه بسا مقوله‌ی معنا بهتر ماهیت آن‌ها را فراچنگ می‌آورد؟ فلاسفه‌ی اخلاق معاصر اغلب میان دلایل دیگرخواهانه و دلایل خودخواهانه تمایزهای قاطعی قائل می‌شوند: میان دلایل و انگیزه‌های مربوط به اخلاقیات یا ملاحظه‌ی دیگران.