نظر خود را برای ما ثبت کنید
انتشارات مان کتاب منتشر کرد:
در تاریخ جنبشهای سیاسی چپگرا، مالیخولیا همواره سویۀ پنهانی از فرهنگ چپ بوده است. شکستهای متوالی چپ ــ بالأخص فروپاشی شوروی و دیوار برلین ــ بسیاری از اندیشمندان و فعالان چپ سیاسی را دچار افسردگی مالیخولیاواری کرده است: مالیخولیای چپ.
[مالیخولیا (یا سودازدگی) حالتی از افسردگی است که دو ویژگی خاص دارد: یکی احساس گناه و دیگری بیعملی.]
شاید در ایران چندان به مالیخولیای چپ پرداخته نشده است، اما سالهاست که متفکران زیادی را در غرب مشغول خود کرده است و یکی از مباحث مهم و مناقشهبرانگیز مطرح در محافل چپ بوده است.
برای مشاهده اینفوگرافی، خواندن معرفی مفصل این کتاب و آشنایی بیشتر با مفهوم مالیخولیای چپ، و همینطور آشنایی با بخشهای مختلف کتاب مالیخولیای چپ، نویسندۀ آن و متن پشت جلد کتاب، لطفاً بر عبارت «نقد و بررسی تخصصی» کلیک کنید.
فروشگاه اینترنتی 30بوک
این کتاب، با نام کامل مالیخولیای چپ: مارکسیسم، تاریخ و خاطره، در سال 2016 بهزبان انگلیسی منتشر و به اثری بحثبرانگیز در محافل دانشگاهی و روشنفکری مبدل شد. نویسنده در مقدمۀ خود به پیشینۀ این کتاب و تحقیقاتش اشارۀ مفصلی کرده است. این اثر از لحاظ تعداد ارجاعات آثار دیگر به آن کتابی قابلتوجه به حساب میآید. اصل این متن در مجموعهای بهنام «مسیرهای نوین در نظریۀ انتقادی» به انتشار رسیده است.
انزو تراوِرسو در کتاب مالیخولیای چپ سعی کرده است مباحث نظری را از دریچۀ آثار هنری تبیین کند. از این رو، این کتاب سرشار از ارجاع به آثار نقاشی، عکس، سکانسهای سینمایی و بناهای معماری است. پنجاه تصویر چاپشده در خلال متن کتاب در راستای همین رویکرد است.
مترجم فارسی در مقدمۀ خود مینویسد: «غنای تئوریک اثر تراوِرسو بسیار جذاب است و در کتاب با بسیاری از چهرههای مطرح در زمینۀ نظریۀ انتقادی مواجه میشویم: آرا و دیدگاههای کسانی چون والتر بنیامین، تئودور آدورنو، ارنست بلوخ، راینهارت کوزلک، کارل اشمیت، هانس بلومنبرگ، اریک هابزباوم، ریموند ویلیامز، هیدن وایت، پییر نورا، فرانسوا هارتوگ، ژاک رانسیر و جورجو آگامبن در فرازهایی از این کتاب تحلیل و بررسی شدهاند. با این حال، سیمای مرکزی کتاب والتر بنیامین است که تراوِرسو با وامگیری برخی از کلیدیترین مفاهیمِ فلسفۀ او شالودههای بحث خود را پی میریزد.»
نویسنده در این کتاب با ردیابی شکستهای جنبش چپ و همینطور آمال و آرمانهای این جنبش در آثار هنری، از جمله نقاشی، معماری و سینما، به تبیین مفهوم «مالیخولیا» و مشخصاً «مالیخولیای چپ» میپردازد، وضعیتی که برآمده از شکستهای مکرر جنبش چپ بود. پس از فروپاشی شوروری و دیوار برلین، چپ گرفتار وضعیتی شکستخورده بود و آخرین پردۀ تاریخ را، که همان پیروزی لیبرالیسم بود، پیشِ روی خود میدید و چپ، در مواجهه با این وضعیت، با تمام توان به گذشتۀ خود متوسل شد.
مترجم کتاب مینویسد: «تراوِرسو در کتاب حاضر دیدگاه متفاوتی را در خصوص مالیخولیای چپ عرضه میکند و با وامگیری از آرای والتر بنیامین بر اهمیتِ "بهیادآوری" شکستها، مبارزان و جنبشهای گذشته تأکید میکند. از منظر تراوِرسو، مالیخولیای چپ میتواند مانع از پذیرش شکست و تسلیم در برابر ایدئولوژی پایان تاریخ شود.» در حقیقت، تراوِرسو رویکردی رادیکال اتخاذ میکند و میگوید میتوان از دل شکستها نیرویی برای تجدید حیات سیاسی به دست آوریم. وی مینویسد: «ما همواره میتوانیم، با به یاد داشتنِ این نکته که انقلابها هرگز "سرِ وقت" فرا نمیرسند، خود را تسلی دهیم، با اندیشیدن به اینکه رخداد انقلاب دفعتاً همگان را غافلگیر خواهد کرد.»
کتاب حاضر مروری است بر تاریخ اندیشۀ چپ (با مرور آثاری هنری که ذیل این جنبش پدید آمدهاند)، و مشخصاً متمرکز است بر شکستهای پیدرپی آن. اما در نهایت میکوشد پیشنهادی برای رهایی از وضعیت شکست و مالیخولیای ناشی از آن ارائه دهد.
تراوِرسو، با واکاوی عمیقترین لایههای خاطرۀ چپ و بازخوانی تاریخ مبارزات انقلابی، به صورتبندی مفهومی میپردازد که آن را «فرهنگ شکست» مینامد. کتاب، ضمن پرداختن به تجربههای سیاسی مختلف و وامگیری از نظریهپردازان انتقادی، در پی تبیین تبلورهای گوناگون این فرهنگ شکست است. از منظر تراوِرسو، پس از فروپاشی دیوار برلین و فروپاشی شوروی، این فرهنگ دیگر همچون گذشته، که در مقام یک سنت مبارزاتی سلسلهای از تجربههای انقلابی را به هم پیوند میداد و امید دستیابی به آرمان رهایی را زنده نگاه میداشت، عمل نمیکند. تراوِرسو، با وام گرفتن مفهوم «مالیخولیای چپ» و درعینحال فراروی از فهم پاتولوژیک مالیخولیا، بر اهمیت «بهیادآوری» شکستها تأکید میکند. بنابراین مالیخولیا، بهواسطۀ حفظ پیوند اکنون با امیدها و یوتوپیاهای گذشته، تبدیل به سنگری برای مقاومت علیه تمام ایدئولوژیهایی میشود که در جهان تسخیرشده بهدست نئولیبرالیسم امکان خلق آیندههای بدیل را منتفی میدانند.
مقدمه: اشباح گذشتهها، بدون یوتوپیاها
1. فرهنگِ شکست
کشتیشکسته در حضور نظارهگر
چپ شکستخورده
دیالکتیکِ شکست
مالیخولیای چپ
آنتینومیهای والتر بنیامین
شرطبندی مالیخولیایی
2. مارکسیسم و خاطره
ورود خاطره، خروج مارکس
خاطرۀ آینده
اسطوره و بهیادآوری
آیندههای گذشته
۳. تصاویر مالیخولیایی
فیلم و تاریخ
زمین میلرزد
علیه استعمار
مکانهای خاطره
سایههای سرخ
اشباح اسپانیایی
بهیادآوری سانتیاگو
ناکجاآباد (U-TOPIA)
۴. بوهمیا: در میانۀ مالیخولیا و انقلاب
جامعهشناسی
مارکس
گوستاو کوربه
والتر بنیامین
لئون تروتسکی
بوهمیا و انقلاب
جنبشها و فیگورها
۵. مارکسیسم و غرب
روح زمانه
ریشههای هگلی
امپراطوریها
«مردم بدون تاریخ»
خشونت و شورش
تنشها
عواقب
یک دیالوگ شکلنگرفته
مسیرهای منفک از هم
۶. آدورنو و بنیامین: نامههایی در نیمهشبِ قرن
شهادتها
منظومه
سلسلهمراتب
تبعید
سیاست
سوررئالیسم
فرهنگ تودهای
رستگاری
۷. زمانهای متقارن: والتر بنیامین و دانیل بنسعید
هفت فصل این کتاب منظومۀ مالیخولیایی را بهطرق مختلف تحلیل و بررسی میکنند: کتابْ نخست به تبیین مشخصههای فرهنگ شکست چپ میپردازد (فصل ۱)، سپس کلیاتِ یک نگاه مارکسیستی به خاطره را صورتبندی میکند (فصل ۲)، و بعد از خلال نقاشیها و فیلمها رویکردی را در باب مالیخولیا به دست میدهد (فصل ۳)، همچنین تنشهای درونیِ دوگانۀ سرور و سوگ را، که تاریخ بوهمیای انقلابی را شکل داده است، از نظر میگذراند (فصل ۴). برخی از فصول بر چهرههای خاصی متمرکزند که میتوان آنها را شاخصترین نمونههای تجسمهای گوناگونِ مالیخولیای چپ دانست. از مارکس تا بنیامین، از گوستاو کوربه تا تروتسکیِ جوانِ تبعیدی در وین، کوشش برای «جذبِ انرژیهای سرمستکننده به انقلاب» ــ آنسان که بنیامین در مورد سوررئالیسم میگفت ــ در یک ترکیب بخصوص، با یأس و حرمان حاصل از شکست و حیاتِ حاشیهای چهرههای مطرودِ سیاسی و هنری ممزوج شده است. سه فصل آخر کتاب به مواجهههای مفید، متناقض، دیرهنگام یا روینداده در میانِ اندیشمندان مارکسیست میپردازند، و بدینطریق مسیرهایی را که مالیخولیای چپ در امتداد آنها شکل گرفت ترسیم میکنند. در یک طرف، مالیخولیای بنیامین را داریم که سعی داشت، از رهگذر ارائۀ یک بازتفسیر مسیانیک از مارکسیسم با تأکید بر عاملیت سیاسی و رستگاری احتمالی، به صورتبندی جدیدی از تاریخ بهمثابۀ فاجعه برسد و، از سوی دیگر، ماتم آدورنو ــ یا «دانش مالیخولیایی»، بهزبان خود او ــ را که تنها به اتخاذ یک موضعِ متفکرانۀ مبتنی بر نقدِ دیالکتیکیِ تسلیمشده در برابر شیءوارگی فراگیر جهانی اکتفا میکرد (فصل ۵). همچنین مروری بر آرای سی. ال. آر. جیمز خواهیم داشت که، در یک گسستِ آشکار از دیدگاههای اروپامحورانه، هگلی و مارکسیستی که تاریخ غرب را همان تاریخ جهان در نظر میگرفتند، نگاه خود را به نشانههای نوپدید و روزافزونِ انقلاب علیه استعمار معطوف کرد؛ حال آنکه آدورنو، بهدور از هرگونه هیاهو و با صبر و طمأنینه، سرگرم تفکر در باب فجایع حاصل از «خودویرانگریِ عقل» بود (فصل ۶). در نهایت، این کتاب به پیگیری دوبارۀ مواجهۀ فکری درخشان میان فیلسوف فرانسوی، دانیل بنسعید، و والتر بنیامین میپردازد؛ «دیداری» نو و ثمربخش که طنینهای مشترک دو برهۀ حیاتی قرن بیستم ــ ۱۹۴۰ و ۱۹۹۰ ــ را برمبنای فهم تاریخ بهمثابۀ بهیادآوری نشان میدهد (فصل ۷). پس از سقوط دیوار برلین، شورشیان بازمانده از دهههای شصت و هفتاد با نگاهی به تاریخ مواجه شدند که پیامد شکستهای دهۀ سی بود؛ این مواجههای بود که در سایۀ مالیخولیای سیاسی روی داد.
اِنزو تراوِرسو (زادۀ 1957 در ایتالیا) پژوهشگر تاریخ فکری اروپاست. او چندین کتاب نوشته است با موضوع نظریۀ انتقادی، هولوکاست، مارکسیسم، خاطره، توتالیتاریسم، انقلاب و تاریخنگاری معاصر. آثار وی به زبانهای گوناگون ترجمه شدهاند. تراوِرسو درحالحاضر در دانشگاه کُرنل ایالات متحده مشغول تدریس و پژوهش است. پیش از این، یادداشتها و مقالاتی بهقلم تراوِرسو به فارسی ترجمه و منتشر شدهاند، از جمله: «فهم جلیقهزردها» (ترجمۀ کامیار شهابی، روزنامۀ شرق) و «کدام کمونیسم؟» (ترجمۀ بابک احمدی). همچنین متن چند مصاحبۀ او در جراید ایران منتشر شدهاند، از جمله: «چپ قرن بیستویکم ضدّ سرمایهداری خواهد بود» (روزنامۀ شرق) و «چپ تاریخی از شکستهای متوالی است» (روزنامۀ شرق). اما کتاب مالیخولیای چپ اولین کتابی است که از این نویسنده به فارسی ترجمه شده است.
نمایش کامل نقد و بررسی تخصصی
تلفن تماس: 67379000-021
ایمیل: info@30book.com
اواسط سال 1393 بود که چند تا جوان، صمیمی، پرانرژی و لبریز از ایده، بهعنوان یک دارودستهی تبعیدیِ کرمِکتاب دور هم جمع شدیم تا به رویای معرفی و فرستادن کتاب به دوردستترین کتابخوارهای ایران برسیم. ما نه عینک گرد میزنیم، نه سبیل بلند داریم (به جز یک مورد) و نه زیاد اهل کافه رفتنیم.
ما تیم بچهمعمولیهای 30بوک هستیم: ذلهکنندهی سرمایهگذارهای دستبهعصا، حامیان تمامعیار احمقانهترین و جسورانهترین ایدهها، و کَنهی حل غیرممکنترین مسئلهها. اگر جوانید (دلتان را میگوییم!)، یک جای خالی هم برای شما توی بوفه کنار گذاشتهایم. به دنیای 30بوک خوش آمدید!
© 1393-1401 | تمامی حقوق این سایت متعلق به فروشگاه اینترنتی کتاب و محصولات فرهنگی 30بوک می باشد.