2,502,000 ریال

اینفوگرافیک کتاب روانشناسی حماقت

احمق نباش احمق!

چطور می‌توان اشکال مختلف حماقت را طبقه‌بندی کرد؟ کودن، ابله، احمقِ شوت، سبک‌مغز، خرفت، نابخرد، پخمه، پرت، دست‌وپاچلفتی و البته آن عالی‌ترین صفت یعنی فلان‌خُل؟ آیا همۀ این‌ها یک معنا دارند؟ آیا می‌توان حماقت را یک «نوع» در نظر گرفت که تمام گونه‌های دیگر ذیل آن قرار می‌گیرند؟ این پرسش‌ها و ده‌ها پرسش دیگر، کتاب روان‌شناسی حماقت را شکل می‌دهند ــ سؤالاتی که نویسندگان کتاب در پی پاسخ به آن‌ها هستند. همان ابتدای کتاب، گردآورندۀ مقالات و گفت‌وگوها دستش را برایمان رو کرده است که این اثرش برای چه‌کسانی نوشته است:

اگر در ابتدا «حماقت» بدون پیچیدگی خود را نشان می‌دهد، اما با همین کتاب است که متوجه می‌شویم که داستان آن‌قدرها هم ساده نیست. حماقت پیچیدگی‌های بسیاری دارد. تشخیص حماقت و بلاهت کار دشواری است، و اینکه آیا اصلاً می‌توان حماقت را مطالعه کرد؟ اینکه آیا می‌توان احمق‌ها را دسته‌بندی کرد؟ این پرسشی است که یکی از نویسندگان کتاب می‌کوشد، در یکی از خواندنی‌ترین جستارهای کتاب، به آن پاسخ دهد. آقای سرژ سیکاتی با چند مثال روشن تلاش می‌کند احمق‌ها را برایمان بر صحنه بیاورد. یک دسته آن‌هایی‌اند که متوجه تغییرات نمی‌شوند:

یا کسانی که دچار توهم کنترل هستند:

فقط هم این‌ها نیستند؛ بارها شده که دیده‌ایم رانندۀ کودنی وارد خیابانی بن‌بست می‌شود؛ همیشه ابلهی هم هست که دنبال او راه بیفتد و وارد آن خیابان شود. سیاهۀ چنین افرادی را می‌توان بیشتر و بیشتر کرد. سیکاتی می‌نویسد:

روان‌شناسی حماقت پُر است از مثال و نمونه. اینکه مثلاً افراد ابله استعداد بی‌نظیری در باور کردن هرچیزی دارند، از داستان‌های عامیانه گرفته تا نظریه‌های توطئه. بعضی از همین ابلهان، از سر نیاز به کنترل محیط اطراف، به غیبگویان و پیشگویان رو می‌آورند. در کنار این‌ها، ابلهان خصوصیت دیگری نیز دارند: «بی‌اعتمادی بدبینانه». در یکی از جستارها می‌خوانیم:

فقط در عرصۀ اجتماعی نیست که شاهد حضور ابلهان هستیم. در حیات و تصمیم‌گیری‌ها و نظریات سیاسی، باز نشانه‌های احمق‌ها را می‌توان دید. آن‌ها:

حتماً همۀ ما نظریات مشعشع بعضی از احمق‌ها را در فضای مجازی علیه نژادهای دیگر خوانده‌ایم. چندی پیش، کاربری در حساب توییتری خود خواهان دستگیری و اخراج مهاجران افغان شده بود. با خواندن روان‌شناسی حماقت می‌فهمیم که حماقتش ریشه در چه دارد. ابلهان کسانی هستند که از هرگونه همدلی بی‌بهره‌اند، سپر بلا می‌خواهند و معمولاً هم به قربانیان بی‌گناه می‌تازند. همه‌شان هم یک ویژگی اصلی دارند: خودخواه‌اند، چون تنها چیزی که برایشان اهمیت دارد رفاه و آسایش خودشان است و جیب‌شان.

اطراف ما پر است از آدم‌هایی که قوۀ تشخیص در تحلیل ندارند، دارای تکبری هستند که خود را بالاتر از همگان می‌دانند و قضاوت خود را بر ما تحمیل می‌کنند؛ کسانی که معمولاً قضاوت‌شان با عبارت‌های کلی بیان می‌شود. نمونه‌اش در این بخش از کتاب می‌خوانیم:

بیشتر نویسندگان کتاب که مقالات یا مصاحبه‌هایشان را می‌خوانیم می‌کوشند معنی‌ای برای حماقت دست‌وپا کنند. یکی از آن‌ها می‌نویسد:

در جای دیگری ابله به این صورت تعریف می‌شود که:

به ابلهان هر کلمه‌ای که الصاق کنیم، آن‌ها حضور پررنگی در زندگی همۀ ما دارند. تشخیص‌شان سخت هم هست. یکی از باورهای رایج این است که ابلهان فقط و فقط کودن‌‌اند. اما در روان‌شناسی حماقت درمی‌یابیم کسانی هستند که هم باهوش‌اند و هم ابله. به‌قول نویسندۀ کتاب بی‌شعوری:

آیا امروز بیش از گذشته و کمتر از آینده گرفتارِ عصر طلایی بلاهت هستیم؟ این پرسشی است که ابتدای کتاب آمده است. گردآوردۀ کتاب، ژان فرانسوا مارمیون، در پاسخ به آن می‌نویسد:

یکی از ویژگی‌های مهم روان‌شناسی حماقت وجه میان‌رشته‌ای آن است. نویسندگان فقط در یک حوزه مثل روان‌شناسی به بررسی «حماقت» نپرداخته‌اند. نویسندگان جستارها رد پای ابلهان و احمقان را در ادبیات و فیلم‌ها و در اندیشه‌های فیلسوفان هم پی گرفته‌اند و همین کتاب را خواندنی‌تر می‌کند. مثل آنجایی که بحث به رابطۀ عقل و سفاهت می‌رسد و نویسندۀ جستار می‌آورد که:

روان‌شناسی حماقت مجموعه‌ای است از چند جستار و چند گفت‌وگو با روان‌شناسان و جامعه‌شناسان حول محور «حماقت». دسته‌بندی ابلهان پر است از نمونه‌های حماقت‌های فردی و دسته‌جمعی و البته چند راهکار فردی و گروهی در راستای ایستادگی و مقاومت در برابر ابلهان. هرچه باشد، باید این جملۀ درخشان کارلو ماریا چیپولا اقتصاددان ایتالیایی دربارۀ خطر ابلهان و احمق‌ها را همیشه آویزۀ گوش کرد:

برای هرکسی که چنین ترسی دارد ــ که باید هم داشته باشد ــ خواندن روان‌شناسی حماقت اقدامی ضروری است.

دربارۀ نویسنده:

ژان فرانسوا مارمیون اهل فرانسه، ویراستار و گردآورندۀ کتاب روان‌شناسی حماقت، خود روان‌شناس است. سابقۀ چندین سالۀ روزنامه‌نگاری هم داشته، از جمله دستیار سردبیر مجلۀ فرانسوی علوم اجتماعی بوده و سردبیر سابق مجلۀ حلقۀ روان‌شناسی در زادگاهش. او تاکنون چند کتاب نوشته و گردآوری کرده که معروف‌ترین آن‌ها همین روان‌شناسی حماقت است که در رتبۀ نخست پرفروش‌ترین کتاب‌های فرانسه هم جای داشته است.

دربارۀ مجموعۀ پالتویی‏‌ها

وجه اشتراک کتاب‌هایی که در مجموعۀ پالتویی‌ها منتشر می‌شوند، غیر از ظاهرشان، اولاً آن است که همگی متونی غیرداستانی هستند و ثانیاً کیفیتی عمومی دارند ــ به این معنا که برای مثال منابعِ دست‌اول فلسفه در این مجموعه نمی‌گنجند، اما شرحی بر آن آثار یا راهنمای مطالعۀ آن‌ها را در اینجا خواهید یافت. عمومی بودن این کتاب‌ها احیاناً به‌معنای «سطحی»بودن‌شان نیست: یا دست‌کم تلاش ما بر این است که سطحی نباشند. در این مجموعه، کتاب‌هایی خواهید خواند در حوزۀ وسیع علوم انسانی، جستار، خاطره، تک‌نگاری، زندگینامه، و جز آن. امیدواریم خوانندگانْ کتاب‌های این مجموعه را نقد کنند و به ما یاری برسانند تا کیفیت‌شان را بهبود ببخشیم. حرف آخر آنکه یونیفرم و تایپوگرافی این مجموعه با اقتباس از آثار گرافیستِ گران‌قدر بهزاد گلپایگانی (1317-1364) و به‌یاد و احترام او طراحی و اجرا شده است.