دکتر ژیواگو (دو جلدی)

معرفی کتاب دکتر ژیواگو (دو جلدی) اثر بوریس پاسترناک

امتیاز در گودریدز: ☆ ☆ ☆ ☆ ☆

دکتر ژیواگو از سایت گودریدز امتیاز 4 از 5 را دریافت کرده است.

امتیاز در آمازون: ☆ ☆ ☆ ☆ ☆

دکتر ژیواگو از سایت آمازون امتیاز 4.4 از 5 را دریافت کرده است.

جوایزی که کتاب دکتر ژیواگو از آن خود کرده است:

• برندۀ جایزۀ نوبل ادبیات

معرفی رمان دکتر ژیواگو:

دکتر ژیواگو شاهکار ادبی بوریس پاسترناک نویسندهٔ روسی است. پاسترناک نوشتن این رمان را در سال 1956 به پایان رساند ولی به دلیل مخالفت با سیاست رسمی شوروی در آن سال‌ها اجازهٔ نشر در این کشور را نیافت. بنابراین نسخهٔ‌ خطی این کتاب به میلان قاچاق شد و اولین‌بار در سال 1957 در ایتالیا منتشر شد و عاقبت در سال 1988 پس از انحلال شوروی، در روسیه به چاپ رسید. نویسنده نام این کتاب را از روی نام قهرمانش یوری ژیواگو پزشک و شاعر انتخاب کرد و حوادث کتاب مابین انقلاب روسیه در سال 1905 و جنگ جهانی دوم رخ می‌دهند. در این کتاب قبل از آشنایی با دکتر ژیواگو با حدود سی شخصیت دیگر آشنا می‌شوید و سپس کمی شرح وقایع خانوادگی را می‌خوانید و نیمهٔ دوم این کتاب داستان زندگی دکتر ژیواگو و پیوند دو شخصیت این کتاب است.

واکنش‌های جهانی به رمان دکتر ژیواگو:

• با این‌که رمان دکتر ژیواگو بین دهه‌های 1910 و 1920 نوشته شده اما تا سال 1955 تکمیل نشد. پاسترناک در سال 1956 تصمیم به انتشار کتابش گرفت که به دلیل محتوای واقع‌گرایی سوسیالیستی‌اش جماهیر شوروی جلوی انتشار آن را گرفت. اما شانس پاسترناک خیلی زود تغییر کرد. در مارس سال 1956، حزب کمونیست ایتالیا روزنامه‌نگاری را برای کار به اتحاد جماهیر شوروی فرستاد و موقعیت این روزنامه‌نگار ایتالیایی به عنوان خبرنگار و عضویتش در حزب کمونیست ایتالیا به او اجازه داد تا به جنبه‌های زندگی فرهنگی مسکو در آن زمان دسترسی داشته باشد. یکی از ناشران میلان نیز به او مأموریت داده بود تا آثار جدیدی از ادبیات شوروی بیابد که برای مخاطبان غربی جذاب باشد، پس از اطلاع از وجود کتاب دکتر ژیواگو، این روزنامه‌نگار بلافاصله پیشنهاد ارسال آثار پاسترناک را به ناشر میلانی داد. پاسترناک از این پیشنهاد شگفت‌زده شد و بعد دست‌ نوشته‌اش را به روزنامه‌نگار می‌دهد و با خنده به او می‌گوید: «از شما دعوت می‌کنم تا در کنار من روبه‌روی جوخۀ اعدام بایستید!» پاسترناک می‌دانست چه ریسک بزرگی می‌کند.

• دکتر ژیواگو از سال 2003 بخشی از برنامۀ درسی اصلی مدارس روسیه شد.

چرا باید رمان دکتر ژیواگو را بخوانیم؟

رمان دکتر ژیواگو شاهکار بوریس پاسترناک و یکی از مهم‌ترین بیانیه‌ها علیه حکومت‌های توتالیتر، تمامیت‌خواه و ایدئولوژیک است. این کتاب داستانی جذاب و خواندنی از مرد و زن و زندگی و مرگ است و ژیواگو در این کتاب از خشونت و آشوب زمانه می‌گریزد.

تحلیلی بر رمان دکتر ژیواگو‌:

بوریس پاسترناک در رمان دکتر ژیواگو به تأثیرات انقلاب روسیه و عواقب آن بر خانواده‌ای بورژوا و ثروتمند پرداخته است و همین رمان را تبدیل به بیانه‌ای مهم علیه حکومت‌های تمامیت‌خواه و ایدئولوژیک کرد و خشم حزب کمونیست اتحاد جماهیر شوروی را برانگیخت و این کتاب در جماهیر شوروی اجازهٔ چاپ نیافت و به‌جایش در ایتالیا به چاپ رسید. یکی از نتایج انتشار این رمان، طرد همهٔ جانبهٔ نویسنده‌اش توسط مقامات شوروی بود و زمانی که پاسترناک در سال 1958 برندهٔ جایزهٔ نوبل ادبیات شد، به‌اجبار از پذیرفتن آن امتناع کرد. اما این کتاب خیلی سریع تبدیل به یکی از پرفروش‌ترین آثار داستانی و شاهکار ادبیات روسیه شد. دکتر یوری ژیواگو شخصیت اصلی این رمان نویسنده، شاعر، فیلسوف و پزشک است و بازتابی از شخصیت خودِ نویسنده. زندگی‌ دکتر ژیواگو به واسطهٔ جنگ و البته عشق به لارا، همسر یک انقلابی مختل شده است. ذات ظریف و هنرمند ژیواگو او را در برابر بی‌رحمی و خشونت بلشویک‌ها آسیب‌پذیر کرده است. نویسنده در این کتاب روابط احساسی و دلبستگی‌های شخصیت اصلی‌اش یوری ژیواگو را روایت کرده است؛ مردی که میان عشق دو زن گیر کرده و در جریان پرفراز و نشیب تاریخ قرن بیستم روسیه گرفتار می‌شود. برخوردهای تصادفی زیادی بین شخصیت‌های اصلی کتاب دکتر ژیواگو روی می‌دهد. مثلاً یوری در شرایطی عجیب‌وغریب و بارها با عشق دیرینه‌اش روبه‌رو می‌شود، انگار شخصیت‌های این رمان به دست سرنوشت افتاده‌اند و زندگی تک‌تک شخصیت‌های این کتاب به‌طور جدایی‌ناپذیری به همدیگر متصل است. نویسنده نیز مانند قهرمان داستانش، بیش از آن‌که به پیشرفت جامعه توجه داشته باشد به رفاه شخصیت‌های فردی داستان اهمیت داده است و به عقیدۀ برخی از منتقدان، قسمت‌هایی از کتاب، به‌ویژه انتقادات آن نسبت به استالینیسم، بهره‌برداری دسته‌جمعی، پاکسازی بزرگ و گولاک (اردوگاه‌های کار اجباری) کاملا بر ضد شوروی نوشته شده است.

خلاصهٔ رمان دکتر ژیواگو:

اولین‌بار که در کتاب دکتر ژیواگو با یوری ژیواگو آشنا می‌شوید او هنوز پزشک نیست. درواقع او پسری کوچک در مراسم خاکسپاری مادرش است. پدرش او را ترک کرده و با رفتن مادرش نیز حس می‌کند دیگر چیزی در این دنیا برایش باقی نمانده است. تنها کسی که از او مراقبت می‌کند عموی محبوبش نیکولای است؛ یک متفکر اجتماعی که یوری را طوری تربیت می‌کند که همیشه مستقل باشد و خودش را در اولویت قرار دهد. یوری در جوانی با دختری به نام لارا آشنا شده و عاشق این دختر می‌شود. بعداً عمویش را ترک می‌کند و نزد خانوادهٔ گرومکو می‌رود تا در دانشگاه مسکو ثبت‌نام کند و به تحصیل در رشتهٔ پزشکی بپردازد ولی همچنان عاشق لارا است و عشق این دختر را در دلش حفظ کرده است. پس از مدتی او با دختر خانوادهٔ گرومکو، تانیا ازدواج می‌کند و صاحب پسری به نام ساشا می‌شود. درست پس از تولد پسرش، به‌عنوان پزشک برای جنگ جهانی اول به ارتش روسیه فراخوانده می‌شود. یوری حالا افسر پزشک ارتش شده و به شهری کوچک نقل‌مکان می‌کند و در همین‌جا به‌طور غیرمنتظره‌ای دوباره لارا را در طول جنگ در یک بیمارستان نظامی می‌بیند. لارا پرستار آن بیمارستان است اما یوری مجبور می‌شود که دوباره نزد خانوادهٔ خود برگردد.

حواشی حول محور کتاب

دیوید لین کتاب دکتر ژیواگو را در سال 1965 تبدیل به فیلم کرد و از آن زمان تاکنون دو سریال تلویزیونی با اقتباس از کتاب دکتر ژیواگو ساخته شده است.

اگر از خواندن کتاب دکتر ژیواگو لذت بردید، از مطالعۀ کتاب‌های زیر نیز لذت خواهید برد:

• کتاب دزیره (۲ جلدی) اثر آن ماری سلینکو نویسندهٔ اتریشی است. دزیره رمانی عاشقانه است که حوادث آن طی دوران انقلاب فرانسه رخ داد و نویسنده این داستان را با حوادث مختلف تاریخی ترکیب کرده است. داستان این کتاب براساس زندگی واقعی دزیره کلاری نوشته شده است که درنهایت همسر شاه چارلز چهاردهم و ملکهٔ سوئد و نروژ شد.

• کتاب زندگی واسیلی اثر لیانید آندری‌یف نویسندهٔ روسی است که او را پدر اکسپرسیونیسم می‌دانند. آندری‌یف با نوشتن رمان‌ها و نمایشنامه‌های بسیار یکی از تأثیرگذارترین نویسندگان عصر نقره بود. قهرمان کتاب زندگی واسیلی مردی به نام واسیلی است که شخصیتی چندوجهی و پیچیده دارد و در این کتاب آندری‌یف از وقایع زندگی این شخصیت می‌گوید.

• کتاب دیار اجدادی اثر فرناندو آرامبورو نویسندهٔ اسپانیایی است. این کتاب داستان دو خانواده در شهری کوچک است که به واسطهٔ خشونت گروه تروریستی اِتا و ایدئولوژی‌های متضاد با یکدیگر درگیر می‌شوند و دوستی عمیق‌شان تبدیل به کینه‌ای خونین می‌شود.

دربارۀ بوریس پاسترناک: برندهٔ جایزهٔ نوبل ادبیات