درباره پادشاهی

کتاب «درباره پادشاهی» (Aquinas: Political Writings) اثر توماس آکوئینی (Thomas Aquinas) فیلسوف، راهب و متکلم کاتولیک قرن سیزدهم است که شخصیتی بسیار تأثیرگذار در تاریخ اندیشهٔ غرب و کلیسای کاتولیک بود. این کتاب که به همراه ضمائمی از جامع الهیات، شرح کتاب جُمل و دربارهٔ حکومت بر یهودیان منتشر شده، دیدگاه‌های آکوئینی دربارهٔ قانون، عدالت، اقتدار و رابطهٔ بین کلیسا و دولت را منعکس می‌کند و به وضوح نشان می‌دهد که او چگونه نسخه‌ای مسیحی از فلسفهٔ ارسطو را توسعه داده است. آکوئینی فلسفهٔ ارسطویی را با الهیات در هم آمیخته و دیدگاهی از سیاست مبتنی بر قانون طبیعی، نظم الهی و مسئولیت اخلاقی ارائه کرده است. این کتاب نه‌تنها یک اثر تاریخی، بلکه سنگ بنایی در توسعهٔ نظریهٔ سیاسی غرب است که بر متفکران بعدی مانند لاک (Locke) و سنت اجتماعی کاتولیک تأثیر گذاشت.

درباره‌ٔ کتاب 
.

کتاب «درباره پادشاهی» گزیده‌ای جامع از تأثیرگذارترین اندیشه‌های توماس آکوئینی در مورد سیاست، قانون و جامعه است. این کتاب با ایده بنیادی آکوئینی مبنی بر این‌که اقتدار سیاسی از جانب خدا سرچشمه می‌گیرد اما از طریق عقل انسان برای خدمت گرفته شده،‌ آغاز می‌شود. آکوئینی دیدگاه ارسطو در مورد انسان به عنوان یک حیوان سیاسی را اتخاد کرده و تأکید می‌کند که انسان‌ها ذاتاً موجوداتی اجتماعی هستند که در جوامع عادلانه و منظم شکوفا می‌شوند. بااین‌حال، او اصول ارسطویی را با اصول مسیحیت ادغام کرده و ادعا می‌کند که زندگی سیاسی زمینی در نهایت باید مردم را به سوی رستگاری ابدی هدایت کند.

یکی از مهم‌ترین موضوعات این کتاب مفهوم قانون طبیعی آکوئینی است که او آن را مشارکت عقلانی در قانون ابدی خدا می‌داند. طبق گفته‌های آکوئینی، قوانین مدنی باید بر اساس قانون طبیعی نوشته شده باشند تا مشروع شوند. او توضیح می‌دهد که چگونه وظیفهٔ اخلاقی حاکمان این است که قوانینی وضع کنند و عدالت و فضیلت را ترویج دهند. در بخش‌های پایانی این کتاب آکوئینی به رابطهٔ بین کلیسا و دولت پرداخته است.

آکوئینی استقلال حکومت سکولار را تصدیق می‌کند، اما استدلالش این است که اقتدار معنوی در نهایت از قدرت دنیوی پیشی می‌گیرد چون کلیسا ارواح را به سوی رستگاری هدایت می‌کند. بااین‌حال، او دخالت مستقیم کلیسا در مدیریت سیاسی را منع کرده و در عوض از همکاری حمایت کرده است. ساختار مُدرن این کتاب با ترجمهٔ سعید ماخانی به خوانندهٔ امروزی کمک می‌کند تا تأثیر عمیق آکوئینی بر نظریهٔ سیاسی را درک کند.

ویژگی‌های برجسته‌ٔ کتاب 
.

«درباره پادشاهی» به عنوان متنی بنیادین در تاریخ اندیشهٔ سیاسی غرب به شهرت رسیده است و چگونگی ادغام فلسفهٔ کلاسیک و الهیات مسیحی برای شکل‌دهی به چشم‌اندازی از حکومت عادلانه را نشان می‌دهد. این کتاب نه‌تنها جزئی از نوشته‌های اصلی آکوئینی است، بلکه به همراه تفسیرهای روشنگرانه مترجم، مناسب خوانندگان امروزی است. برخی از ويژگی‌های برجستهٔ این کتاب عبارت‌اند از:

• گزیدهٔ منتخب متون: این کتاب شامل گزیده‌های منتخب آثار اصلی آکوئينی می‌شود که به‌طور خاص بر اندیشهٔ سیاسی او تمرکز دارد.
• مقدمه‌ها و یادداشت‌های مناسب: هر بخش شامل تفسیرهای قابل‌فهم و مناسب است که به خوانندگان کمک می‌کند تا زمینهٔ تاریخی و فلسفی ایده‌های آکوئینی را بهتر درک کنند.
• ترکیبی از فلسفه و الهیات: آکوئینی نظریهٔ سیاسی ارسطویی را با آموزهای مسیحی پیوند داده است و چارچوبی منحصربه‌فرد ارائه می‌دهد که در آن مسئولیت‌های اخلاقی و مدنی در هم تنیده شده‌اند.
• بینش در نظریه قانون طبیعی: یکی از واضح‌ترین صورت‌بندی‌های قرون وسطایی از قانون طبیعی در این کتاب ارائه شده است که به سنگ بنای سیستم‌های حقوقی و سیاسی غرب تبدیل شد.
• ارتباط با اندیشهٔ سیاسی مدرن: گرچه ایده‌های آکوئينی در مورد عدالت، قانون و حکومت ریشه در الهیات قرون وسطایی دارد، اما هنوز هم بر مباحثی مثل اخلاق،‌ حقوق بشر و مشروعیت قدرت سیاسی برخی جوامع تأثیر می‌گذارد.

این کتاب مناسب چه کسانی است؟ 
.

متن این کتاب بسیار مناسب دانشجویان، محققان و خوانندگانی است که به فلسفهٔ سیاسی، مطالعات قرون وسطی و الهیات یا ریشه‌های فکری اندیشه سیاسی غرب علاقه داشته باشند. کسانی که در رشتهٔ تاریخ تحصیل می‌کنند یا به دنبال درک مفاهیمی مثل قانون طبیعی، عدالت و نقش دولت می‌گردند، آثار آکوئينی را بسیار بنیادین خواهند یافت. این کتاب به ویژه مناسب خوانندگانی است که به دنبال درک چگونگی تطبیق فلسفهٔ‌ کلاسیک یونان با جهان‌بینی مسیحی می‌گردند. به این نکته دقت داشته باشید که متن کتاب با وجود ترجمهٔ روان، بسیار سخت است و می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. بنابراین اگر تاکنون اثری از آکوئینی نخوانده‌اید یا با فلسفهٔ سیاسی آشنایی نداشته باشید، ممکن است درک ایده‌ها و ساختار متن برایتان دشوار باشد و نیاز به استفاده از منابع تکمیلی داشته باشید. گرچه دانشجویان رشته‌های فلسفه، الهیات یا سیاست به راحتی متن را درک خواهند کرد.

چرا کتاب «درباره پادشاهی» را بخوانیم؟ 
.

• توضیح کامل منشأ مفاهیم کلیدی سیاسی: آکوئينی ایده‌های اولیه و تأثیرگذاری در مورد قانون طبیعی، عدالت و ساختار حکومت مطرح کرده است که هنوز هم سیستم‌های حقوقی و سیاسی امروزی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و براساس همین اصول پیش می‌روند. درک دیدگاه‌های او به شما کمک می‌کند تا قوانین اساسی مدرن، حقوق قانونی و مبانی اخلاقی برای جوامع غربی را بهتر درک کنید.
• پیوند تفکر کلاسیک و مسیحی: این کتاب نشان می‌دهد که چگونه آکوئینی فلسفهٔ ارسطو را با الهیات مسیحی در هم آمیخت و الگویی منحصربه‌فرد برای زندگی اخلاقی سیاسی شکل داد. این کتاب برای هر کسی است که به چگونگی همکاری ایمان و عقل در شکل‌دهی جوامع امروزی علاقه داشته باشد.
• تقویت مهارت‌های تفکر انتقادی: سبک منطقی و سیستماتیک آکوئینی به خوانندگان می‌آموزد که از استدلال‌های پیچیده پیروی کنند، معضلات اخلاقی را تجزیه و تحلیل کنند و قوانین یا رهبری را از طریق یک چارچوب اصولی ارزیابی کنند. این نوع تفکر به ویژه برای دانشجویان فلسفه،‌ حقوق یا علوم سیاسی بسیار ضروری است.
• بینش‌هایی جاودانه در مورد حکومتداری و رهبری: آکوئينی در این کتاب تأکید می‌کند که حاکمان باید به دنبال خیر عموم مردم باشند و یا فضیلت عمل کنند، نه این‌که به دنبال سود شخصی خود باشند. ایده‌های او در مورد وظایف رهبران و حق مقاومت در برابر استبداد، هنوز هم در ارزیابی قدرت و مسئولیت سیاسی مدرن مطرح می‌شود.

«درباره پادشاهی» را بخوانید چون نگاهی نادر و عمیق به مبانی اندیشهٔ سیاسی و حقوقی غرب انداخته است؛ جایی که فلسفه، الهیات و اخلاق به هم می‌رسند. ایده‌های آکوئینی هنوز هم بر بحث‌های مدرن در مورد عدالت، قانون و تعهدات اخلاقی، رهبران و شهروندان تأثیر می‌گذارد. این کتاب به خوانندگان کمک می‌کند تا بفهمند چگونه اصلی مانند قانون طبیعی، خیر عمومی و اقتدار مشروع در جهان قرون وسطی مفهوم سازی شد و چرا هنوز هم امروزه اهمیت دارند. این کتاب فقط یک متن تاریخی نیست، بلکه یک راهنمای فلسفی در مورد رابطهٔ بین قدرت، اخلاق و هدف انسانی است.

درباره‌ٔ نویسنده 
.

توماس آکوئینی راهب و کشیش دومینیکن ایتالیایی بود که در حدود ۱۲۵۵ به دنیا آمد و در ۱۲۷۴ درگذشت. او یکی از برجسته‌ترین متفکران اسکولاستیک و همچنین یکی از تأثیرگذارترین فیلسوفان و متکلمان در سنت غربی بود. او که یک پزشک کلیسا و اهل شهرستان آکینو در پادشاهی سیسیل بود. توماس از طرفداران الهیات طبیعی و پدر مکتب فکری معروف به تومیسم (Thomism) بود. اعتقادش بر این بود که خدا منبع نور عقل طبیعی و ایمان است و چندین ایدهٔ مطرح شدهٔ ارسطو را پذیرفت و تلاش کرد که فلسفهٔ ارسطویی را با اصول مسیحیت ترکیب کند. او به عنوان یکی از تأثیرگذارترین متفکران دوران قرون وسطی و بزرگ‌ترین فیلسوف-متکلمان قرون وسطی شناخته می‌شود. تفاسیر او بر کتاب مقدس مسیحیان و ارسطو نیز بخشی از مجموعه آثار او را تشکیل می‌دهند. او همچنین به‌خاطر سروده‌های عشایر بانی خود که بخشی از آیین‌های کلیسا شده است، به شهرت رسید.

معرفی کتاب‌های مشابه: 
.

اگر از مطالعهٔ این کتاب لذت بردید و به دنبال کتاب‌های مشابه می‌گردید که از لحاظ محتوا و مفهوم به این کتاب نزدیک‌تر باشد و می‌خواهید اطلاعات خود را در این زمینه تکمیل کنید، مطالعهٔ کتاب‌های زیر را نیز به شما پیشنهاد می‌کنیم.

• کتاب شهریار (Il Principe)
.

کتاب «شهریار» اثر نیکولو ماکیاولی (Niccolo Machiavelli) دیپلمات و نظریه‌پرداز سیاسی ایتالیایی  و یک رسالۀ سیاسی از قرن شانزدهم است. ماکیاولی در این اثر درست مثل «دربارهٔ پادشاهی» به بررسی ماهیت قدرت سیاسی، اقتدار و نقش حاکم در جامعه می‌پردازد، هرچند از چارچوب‌های فلسفی و اخلاقی متفاوتی بهره می‌برد. در حالی که ماکیاولی بر استراتژی‌های عمل‌گرایانه و گاه بی‌رحمانه برای حفظ قدرت و ثبات سیاسی تأکید دارد، آکوئینی ریشهٔ اقتدار سیاسی را در قانون الهی، نظم طبیعی و خیر عمومی می‌داند. به‌رغم تضادهایشان، هر دو متن بر اهمیت رهبری قوی، ضرورت نظم و رابطه بین سیاست و اخلاق تأکید می‌کنند و دیدگاه‌های بنیادی اما متضادی از حکومتداری ارائه می‌دهند که عمیقاً بر اندیشه سیاسی غرب تأثیر گذاشته است.

نیکولو ماکیاولی این کتاب را به عنوان راهنما و دستورالعملی برای شاهزادگان و خاندان سلطنتی نوشت. کتاب شهریار در اصل به زبان ایتالیایی نوشته شده و گذشته از آن اهمیت آن در عالمِ اندیشۀ سیاسی، از نظرِ نثرنویسی نیز از آثار برجستۀ ادبیات ایتالیایی است. کتاب پیش روی شما بر اساس سه ترجمۀ انگلیسی انجام پذیرفته است. موضوع اصلی کتاب شهریار پذیرش این است که اهداف شاهزادگان مانند شکوه و بقا ممکن است تبدیل به توجیهی برای استفاده از ابزارهای غیراخلاقی شود. کتاب شهریار ماکیاولی به ما یادآوری می‌کند که روی واقعیت تمرکز کنیم، درک کنیم که یک سیاستمدار با فضیلت به هیچ‌وجه با یک قدیس قابل مقایسه نیست.

• کتاب لویاتان (Leviathan)
.

کتاب «لویاتان» اثری بنیادین در فلسفهٔ سیاسی اثر توماس هابز (Thomas Hobbes) فیلسوف انگلیسی است که در قرن هفدهم نوشته شد. با این‌که هابز دیدگاهی سکولار و مکانیکی از سیاست ارائه می‌دهد، این کتابش با وجود مبانی فلسفی و کلامی متفاوتش، شباهت‌های موضوعی بسیاری با «دربارهٔ پادشاهی» دارد. هر دو متفکر موافقند که اقتدار سیاسی برای جلوگیری از هرج و مرج و تضمین هماهنگی اجتماعی ضروری است. هابز و آکوئینی همچنین مشروعیت حاکمان و نقش قانون در حفظ خیر عمومی را بررسی می‌کنند. با وجود برخی تضادها، هر دو اثر سنگ بنای اندیشه سیاسی غرب هستند و بینش‌های ماندگاری در مورد حکومت، اقتدار و طبیعت انسان ارائه می‌دهند و مطالعهٔ هر دو کتاب می‌تواند اطلاعات جامعی دربارهٔ سیاست غربی در اختیارتان بگذارد.

این کتاب در سال ۱۶۵۱ در بحبوحهٔ هرج و مرج جنگ داخلی انگلیس منتشر شد و دیدگاه هابز را در مورد یک سیستم سیاسی ارائه می‌دهد که می‌تواند از بی‌نظمی مدنی جلوگیری کرده و صلح را حفظ کند. هابز در «لویاتان» استدلال می‌کند که در حالت طبیعی، بدون حکومت، زندگی انسان به دلیل تمایلات خودخواهانه و خشونت‌آمیز بشر منزوی، فقیرانه، زننده، وحشیانه و کوتاه خواهد بود. برای فرار از این وضعیت هرج و مرج، افراد به طور جمعی توافق می‌کنند که برخی از آزادی‌های خود را در ازای امنیت و نظم به یک مرجع حاکم - آنچه هابز آن را «لویاتان» می‌نامد - واگذار کنند. این حاکم، چه یک پادشاه باشد و چه یک مجلس، باید قدرت مطلق را برای اجرای قوانین و حفظ صلح در اختیار داشته باشد.

سخن پایانی 
.

این کتاب چیزی بیش از یک روایت تاریخی ساده است؛ کتاب «دربارهٔ پادشاهی» دریچه‌ای به جهان‌بینی فلسفی‌ای است که قرن‌ها اندیشهٔ سیاسی و اخلاقی را شکل داد. توماس آکوئینی، که در قرن سیزدهم می‌نوشت، توانست حکمت کلاسیک ارسطو را با الهیات ترکیب کند و دیدگاهی سیاسی ارائه دهد که در آن عدالت، فضیلت و خیر عمومی در اولویت باشد. اثر او نشان می‌دهد که بزرگ‌مردان از گذشته معتقد بودند که اقتدار سیاسی صرفاً در مورد قدرت نیست، بلکه در مورد مسئولیت اخلاقی و خدمت به مردم است.

این مجموعه متون ایده‌های پیچیدهٔ آکوئینی را برای خوانندگان مدرن و امروزی قابل‌فهم‌تر کرده است. از طریق نکات ظریف مترجم، خوانندگان می‌توانند به راحتی با قانون طبیعی، نقش حاکمان و رابطهٔ بین قدرت سکولار و معنوی و نظریات آکوئینی آشنا شوند. این نوشته‌ها ما را به چالش می‌کشند تا فراتر از گفتمان سیاسی فکر کنیم و در نظر بگیریم که چگونه اصول جاودانه می‌توانند حکومت را در هر دوره‌ای هدایت کنند.

این کتاب خواننده را به سمت تأمل و تفکر انتقادی در مبانی اخلاقی و زندگی سیاسی سوق می‌‌دهد. آکوئینی در این کتاب نشان می‌دهد که قانون، رهبری و جامعه باید بر اصول اخلاقی والاتری بنا شوند. دیدگاه او شاید قرن‌ها قدمت داشته باشد، اما هنوز هم با سیاست و دنیای امروزی مرتبط است و در برخی جوامع غربی اجرا می‌شود.

در بخشی از کتاب می‌خوانیم:
.

اما در امور ضروریِ زندگی، آدمی را تنها برداشتی طبیعی و کلی است و به میانجیِ کاربردِ عقل است که از اصولِ عام به درک آن امور جزئی‌ای می‌رسد که برای زندگی حیاتی است. حال، آدمی را نرسد که همهٔ این امور را به مدد عقل دریابد. پس، آدمی را بایسته است که در اجتماع زندگی کند، چه هر آینه می‌تواند عقلِ خود را صَرف شعبهٔ خاصی از تعلیم کند: یکی به پزشکی، دیگری به شعبه‌ای دیگر و باز هم انسانی دیگر به یک شعبهٔ دیگر. این معنی، به‌ویژه، بدین شکل عیان گشته که تنها انسان از قوهٔ کار در آوردنِ نطق بهره دارد، ابزاری که آدمی با آن قادر است تمام مواد ذهن خود را برای دیگری آشکار کند. دیگر حیوانات احساساتِ خود را به‌شکلی عام بر یکدیگر عرضه می‌دارند، مانند هنگامی که سگ خشم خود را با پارس کردن نشان می‌دهد و دیگر حیوانان هم احساسات خود را به‌گونه‌ای دیگر بروز می‌دهند؛ اما آدمی بیش از دیگر حیوانات قادر است با دیگران در ارتباط باشد، حتی بیش از حیواناتی که گروه‌ورزی فرض شده‌اند، چون دُرنایان، مورچگان، و زنبوران.