ناتوان (1)

در دنیایی که ادبیات فانتزی نوجوانان به سرعت در حال رشد است و قهرمانان جوان با چالش‌هایی بزرگ‌تر از سن و سال‌شان روبه‌رو می‌شوند، کتاب «ناتوان» (Powerless) نوشته‌ی لورن رابرتس (Lauren Roberts) چون ستاره‌ای نوظهور درخشش خاصی دارد. این کتاب که اولین جلد از یک سه‌گانه‌ی فانتزی است، موفق شده به ‌سرعت جایگاه خود را در دل خوانندگان پیدا کند و از پرفروش‌ترین آثار نوجوانان در سطح بین‌المللی شود. ماجراهای آن نه ‌تنها از زاویه‌ی تخیل و ماجراجویی غنی‌اند، بلکه با نگاهی عمیق به مضامین اجتماعی چون تبعیض، هویت، قدرت و مبارزه برای بقا، معنا و پیام روشنی نیز دارند. 

درباره‌ی کتاب 

داستان «ناتوان» در سرزمینی خیالی به نام «ایلیا» می‌گذرد؛ جهانی که پس از یک بیماری مرگبار، شاهد ظهور انسان‌هایی با قدرت‌های فراانسانی شده است. این افراد «نخبگان» نامیده می‌شوند و به‌ عنوان قشر برتر جامعه، زمام امور را در دست دارند. در مقابل، افراد فاقد قدرت که «ناتوان‌ها» لقب گرفته‌اند، یا باید پنهان بمانند یا نابود شوند. 

قهرمان داستان، پِیدین گری، دختری ۱۸ ساله و ناتوان است که برای زنده ماندن در دنیای بی‌رحم ایلیا، وانمود می‌کند یک پیشگو است. زندگی او زمانی دگرگون می‌شود که جان شاهزاده کای را نجات می‌دهد و ناخواسته وارد رقابت‌هایی خونین به نام «مسابقات پاکسازی» می‌شود؛ نبردهایی طراحی‌ شده برای نمایش قدرت نخبگان و ریشه‌کن کردن ناتوان‌ها. در این مسیر، رابطه‌ای پیچیده میان پِیدین و کای شکل می‌گیرد و حقیقت‌هایی از گذشته و حال فاش می‌شوند که می‌توانند ساختار کل پادشاهی را تغییر دهند.

ویژگی‌های برجسته‌ی کتاب 

«ناتوان» به‌خاطر ساختار داستانی منسجم، شخصیت‌پردازی چندلایه و خلق جهانی باورپذیر و منحصربه‌فرد مورد تحسین قرار گرفته است. برخی از ویژگی‌های شاخص آن عبارت‌اند از: 

• روایت چندصدا: داستان از دیدگاه پِیدین و کای روایت می‌شود که به خواننده اجازه می‌دهد با هر دو شخصیت اصلی هم‌ذات‌پنداری کند و نقاط ضعف و قوت‌شان را به‌خوبی بشناسد. 
• پرداخت دقیق شخصیت‌ها: پِیدین شخصیتی پیچیده و انسانی دارد؛ نه صرفاً قوی یا ضعیف، بلکه دختری است که درگیر ترس، شک، شهامت و دوگانگی است. کای نیز فراتر از کلیشه‌ی شاهزاده‌ی خوش‌تیپ و شجاع ظاهر می‌شود و لایه‌های شخصیتی خاص خود را دارد. 
• مضامین اجتماعی قوی: داستان، در بستر فانتزی، به نقد نابرابری اجتماعی، قدرت‌طلبی، و سرکوب اقلیت‌ها می‌پردازد. تقابل نخبگان و ناتوان‌ها، نمادی از فاصله طبقاتی و تبعیض ساختاری در جوامع معاصر است. 
• رومانس پرکشش و متعادل: رابطه‌ی عاشقانه‌ی میان پِیدین و کای برخلاف بسیاری از آثار نوجوانان، سطحی یا ناگهانی نیست؛ بلکه به‌تدریج و با چالش‌های درونی و بیرونی شکل می‌گیرد. 
• زبان روان و توصیفی: لورن رابرتس با زبانی روان اما پرجزئیات، موفق شده فضای دنیای ایلیا را زنده و ملموس کند.

افتخارات و جوایز 

از زمان انتشار «ناتوان» در سال ۲۰۲۳، این اثر با استقبال چشمگیری از سوی خوانندگان و منتقدان مواجه شده است. برخی از افتخارات و جوایز آن عبارت‌اند از: 

• قرارگیری در فهرست پرفروش‌ترین‌های نیویورک‌تایمز 
• نامزد بهترین رمان نوجوانان فانتزی در  Goodreads Choice Awards 2023 
• برنده‌ی جایزه‌ی کتاب سال بارنز و نوبل در بخش نوجوان  2024 
• ترجمه به بیش از ۲۰ زبان در کمتر از دو سال 
• انتخاب به ‌عنوان کتاب برگزیده‌ی باشگاه‌های کتاب‌خوانی نوجوان در انگلستان، کانادا و استرالیا

واکنش‌های جهانی به رمان ناتوان 

• داستان مهیج لورن رابرتس پُر از جنگ‌های سخت، متن‌های عاشقانه و خیانت‌های شدیداً هیجان‌انگیز است... با ترکیب لایه‌های پیچیده، او توانسته است داستانی پُر از عشق با چرخشی از بازی‌های مرگبار ارائه دهد. مثلث عشقی بین دو برادر، لحظات پُر تنش و سکانس‌های مبارزهٔ این کتاب با توانایی‌های خلاقانهٔ شخصیت‌ها، علاقه‌مندان به این ژانر را میخکوب خواهد کرد. این کتاب داستانی از انتقام و مبارزه و داستان نابودی تاریکی و نجات از دست یک پادشاهی شرور است. شِلف اِورنس (Shelf Awareness) 
  
• از زمانی که مسابقه‌ها به طرز فزاینده‌ای مرگبار می‌شوند، پیدن و کای باید با احساسات عاشقانهٔ خود نسبت به یکدیگر نیز روبه‌رو شوند و سعی کنند در مقابل یک جامعهٔ بی‌رحم و پُر از تبعیض عشق خود را نجات دهند. نویسنده در این کتاب هنرمندانه داستانی عاشقانه و گرم را در مقابل دنیایی بی‌رحم، سرد و خشونت‌آمیز قرار داده است و داستانی از دسیسه‌های سیاسی و شخصی خلق کرده است و بدین ترتیب شما را با یک کتاب حماسی سه‌گانه روبه‌رو کرده است. پابلیشرز ویکلی (Publishers Weekly)

این کتاب مناسب چه کسانی است؟ 

اگر از داستان‌هایی مانند «بازی‌های گرسنگی»، «ملکه سرخ»، یا «شهر استخوان‌ها» لذت برده‌اید، «ناتوان» می‌تواند انتخابی مناسب برای شما باشد. این کتاب برای نوجوانان ۱۴ سال به بالا، جوانان و حتی بزرگ‌سالانی که به داستان‌های پرکشش، شخصیت‌محور و مفهومی علاقه دارند، توصیه می‌شود. همچنین برای کسانی که به مضامین اجتماعی در دل ژانر فانتزی علاقه‌مندند، مطالعه‌ی این کتاب، تجربه‌ای غنی خواهد بود.

چرا رمان «ناتوان» را بخوانیم؟ 

• داستانی فانتزی با پیام‌های عمیق انسانی: در ظاهر، «ناتوان» یک رمان فانتزی نوجوانانه با جهان‌سازی جذاب و شخصیت‌های خاص است، اما در عمق خود، این داستان درباره‌ی ارزش انسان بودن، مقاومت در برابر نابرابری و قدرت ذهن و اراده است. در دنیایی که قدرت‌های ماورایی جای همه‌چیز را گرفته‌اند، قهرمان داستان دختری است که هیچ قدرتی ندارد و با همین «ناتوانی»، به ما یادآوری می‌کند که انسان بودن، خودش قدرتی منحصر‌به‌فرد است. 
• شخصیتی الهام‌بخش برای نسل جوان: پِیدین گری شخصیتی است که هم نوجوانان و هم بزرگ‌سالان می‌توانند با او هم‌ذات‌پنداری کنند. او نه کامل است و نه شکست‌ناپذیر، بلکه انسانی به شمار می‌رود با ترس‌ها، تردیدها، شجاعت‌های لحظه‌ای و تصمیم‌هایی سخت. رشد تدریجی او، از دختری پنهان‌ شده در سایه‌ها تا کسی که می‌خواهد حقیقت را فریاد بزند، می‌تواند الگویی الهام‌بخش برای هر کسی باشد که احساس ضعف یا ناتوانی دارد. 
• نگاهی تازه به عشق در ادبیات نوجوان: برخلاف بسیاری از آثار فانتزی که عشق در آن‌ها سطحی و ناگهانی است، «ناتوان» داستان عاشقانه‌ای دارد که با تنش، شک، کشمکش ذهنی و واقعیات بیرونی شکل می‌گیرد. رابطه‌ی میان پِیدین و شاهزاده کای، نه یک آرزوی رویایی، بلکه فرآیندی است انسانی، پرفرازونشیب و ملموس. 
• مناسب برای کسانی که به دنبال تغییر نگاه به قدرت هستند: اگر از داستان‌هایی لذت می‌برید که در آن قدرت فقط در مشت و جادو خلاصه نمی‌شود و ارزش‌هایی چون درک، صداقت، مقاومت در برابر ظلم و حفظ هویت فردی در مرکز توجه‌اند، این کتاب برای شماست. «ناتوان» نگاهی متفاوت به مفهوم قدرت ارائه می‌دهد: قدرت نه در «داشتن» بلکه در «ایستادن» است. 
• روایتی جذاب و اعتیادآور: داستان با سرعتی مناسب پیش می‌رود، پر از تعلیق، پیچش‌های داستانی، و صحنه‌هایی سینمایی‌ست که خواننده را رها نمی‌کند. ساختار دوصدایی روایت، شخصیت‌پردازی قوی و فصل‌های کوتاه و پرکشش باعث می‌شود تا نتوان کتاب را زمین گذاشت. 
• بخشی از یک مجموعه‌ی پرآینده: اگر به دنبال مجموعه‌ای هستید که بتوانید با شخصیت‌ها و جهانش همراه شوید، «ناتوان» آغازگر سه‌گانه‌ای جذاب است که در ادامه نیز با جلدهای بعدی (بی‌پروا و...) شما را درگیر خود خواهد کرد. 

کتاب «ناتوان» را باید خواند، زیرا چیزی بیش از یک رمان فانتزی است. این کتاب صدای کسانی‌ست که دیده نمی‌شوند، صدای مقاومت در برابر تحقیر و صدای امید در دل تاریکی. اگر به دنبال داستانی هستید که شما را سرگرم کند و هم‌زمان اندیشه‌تان را درگیر سازد، «ناتوان» یکی از بهترین انتخاب‌های شماست.

درباره‌ی مجموعه 

«ناتوان» اولین جلد از سه‌گانه‌ای به همین نام است. جلد دوم این مجموعه با نام «بی‌پروا» (Reckless) در سال ۲۰۲۴ و جلد سوم تحت عنوان «شجاع» (Fearless) در سال ۲۰۲۵ به چاپ رسید. در جلدهای بعدی، ماجراها وارد مرحله‌ای عمیق‌تر و تاریک‌تر می‌شوند و روابط میان شخصیت‌ها شکل تازه‌ای می‌گیرند. داستان این مجموعه با مهارت زیادی در هم‌تنیدگی وقایع، تعلیق و تحول شخصیتی پیش می‌رود و انتظار می‌رود پایان آن نیز درخور و ماندگار باشد.

درباره‌ی نویسنده 

لورن رابرتس نویسنده‌ای استرالیایی است که با انتشار اولین رمان خود، توجه جهانی را به خود جلب کرد. او پیش از این در فضای مجازی داستان‌های کوتاه می‌نوشت و با استقبال کاربران پلتفرم‌هایی مانند واتپد (Wattpad) مواجه شده بود. او معتقد است که شخصیت پِیدین ترکیبی از تجربیات شخصی‌اش در مورد احساس ناتوانی، مبارزه با اضطراب و باور به توان درونی انسان‌هاست. لورن رابرتس با نگاهی انسانی و در عین حال داستان‌پردازانه، دنیایی خلق کرده که هم فانتزی است و هم آیینه‌ای از واقعیت.

معرفی کتاب‌های مشابه: مجموعه‌ی تاج دوقلوها  (Twin Crowns) 

اگر شیفته‌ی روایت‌های پرکشش با محوریت دنیایی جادویی، کشمکش‌های سیاسی و شخصیت‌های زن شجاع هستید، مجموعه‌ی تاج دوقلوها نوشته‌ی کاترین دویل و کُنوران بِنکُو، یکی از بهترین گزینه‌ها برای ادامه‌ی مسیر پس از مطالعه‌ی «ناتوان» است. 
داستان این مجموعه حول دو خواهر دوقلو به نام‌های رز و وِسپر می‌چرخد؛ دوقلوهایی که سرنوشت‌شان از همان آغاز با جدایی‌ای دردناک گره خورده است. رز، وارث قانونی تاج‌وتخت، در کاخ بزرگ شده و آموزش دیده تا ملکه‌ای شایسته باشد؛ در حالی که وسپر در میان ساحره‌ها و دور از چشمان دربار، یاد گرفته که زنده بماند، بجنگد و جادو را در آغوش بگیرد. هنگامی که پرده از حقیقت تولد آن‌ها برداشته می‌شود، سرنوشت‌شان درهم تنیده می‌شود و خواهران باید تصمیم بگیرند که آیا در برابر یکدیگر می‌ایستند یا متحد می‌شوند تا تاج‌وتخت را از کسانی که به ناحق آن را در اختیار دارند، پس بگیرند.
 

شباهت‌ها و پیوندها با «ناتوان» 

مجموعه‌ی تاج دوقلوها و رمان ناتوان، هرچند از نویسندگان و بسترهای متفاوتی آمده‌اند، اما در ساختار، درون‌مایه و روح اثر، اشتراک‌های بسیاری دارند که آن‌ها را برای خوانندگانی که از یکی لذت برده‌اند، کاملاً مکمل یکدیگر می‌کند. 

• قهرمانان زن قدرتمند و پیچیده: هم پِیدین (در ناتوان) و هم وسپر و رز (در تاج دوقلوها)، شخصیت‌هایی چندبُعدی هستند. آن‌ها قوی هستند، اما نه از ابتدا و نه بدون رنج، رشد شخصیتی‌شان از دل شکست، تصمیمات دشوار و ایستادگی در برابر ستم برمی‌خیزد. این شخصیت‌ها تنها نمادهای قدرت نیستند، بلکه بازتابی از واقعیت‌های درونی انسان‌های جوان در برابر نظام‌های سخت و سرکوبگر هستند. 
• نقد ساختار قدرت و سلطه: در هر دو داستان، نظام‌های سلطنتی یا نخبه‌گرا زیر سوال می‌روند. در «ناتوان»، این نظام مبتنی بر قدرت‌های ماورایی است که ناتوان‌ها را سرکوب می‌کند. در تاج دوقلوها، شاهی دروغین و تشکیلات درباری فاسد، میراث واقعی را غصب کرده‌اند. هر دو اثر تلاش می‌کنند نشان دهند که قدرت واقعی، نه از سلطنت و نه از قدرت‌های ویژه، بلکه از حقیقت، اتحاد و اراده‌ی فردی ناشی می‌شود. 
• جادو در بستر واقعیت اجتماعی: جادو در این دو مجموعه نه فقط به‌ عنوان عنصر فانتزی، بلکه به‌ مثابه‌ی استعاره‌ای برای تفاوت، ترس از ناشناخته و امکان تغییر مطرح می‌شود. وسپر با جادوی خود علیه ناعدالتی می‌جنگد، درست همان‌طور که پِیدین بدون جادو، اما با ذهن و اراده‌اش، در برابر قدرت ایستادگی می‌کند. 
•  رومانس با طعم خطر و دگرگونی: رابطه‌ی عاشقانه در هر دو مجموعه، بخشی فرعی اما تأثیرگذار است. این عشق‌ها ساده و خطی نیستند، بلکه در دل بحران‌ها شکل می‌گیرند و شخصیت‌ها را به چالش می‌کشند. مخاطب با عشقی روبه‌رو می‌شود که هم‌زمان پر از تردید، کشش و رشد است.
•  دنیاسازی غنی و قابل لمس: چه در ایلیای «ناتوان» و چه در قلمروهای سلطنتی تاج دوقلوها، نویسندگان موفق شده‌اند فضایی ملموس، زنده و قابل باور خلق کنند. هر کدام از جهان‌ها با فرهنگ، قوانین، تاریخ و افسانه‌های خاص خود ساخته شده‌اند و همین امر باعث می‌شود مخاطب خود را در دل داستان گم کند. 

مجموعه‌ی تاج دوقلوها هم‌چون «ناتوان»، اثری است که در ظاهر با ژانر فانتزی جوانان تعریف می‌شود، اما در باطن، گفت‌وگویی جدی با مفاهیمی چون آزادی، عدالت، هویت، و شجاعت دارد. اگر از خواندن «ناتوان» لذت برده‌اید، بدون تردید دنیای خواهران دوقلو نیز شما را جذب خواهد کرد و پرسش‌های تازه‌ای درباره‌ی مفهوم قدرت، میراث و انتخاب‌های شخصی در ذهن‌تان ایجاد خواهد نمود.

سخن پایانی 

در میان صدها عنوانی که هرساله در ژانر فانتزی نوجوان منتشر می‌شود، تنها برخی از آن‌ها موفق می‌شوند فراتر از صرفاً یک ماجراجویی هیجان‌انگیز بروند و به اثری ماندگار تبدیل شوند؛ آثاری که نه ‌تنها خواننده را سرگرم می‌کنند، بلکه درونیات او را درگیر می‌سازند، او را وادار به تفکر می‌کنند، و در نهایت، احساسی ماندگار در ذهن و دلش بر جای می‌گذارند. «ناتوان» یکی از این آثار است. 

لورن رابرتس با آفرینش دنیای ایلیا و شخصیت‌های بی‌نقص‌اش، ثابت می‌کند که فانتزی نوجوان، می‌تواند آینه‌ای از جهان واقعی باشد؛ جهانی که در آن طبقه‌بندی اجتماعی، حذف دیگری و بی‌عدالتی نه‌تنها واقعیت دارند، بلکه بخشی از سرنوشت روزمره بسیاری از انسان‌ها هستند. اما در دل این تیرگی، شعله‌ای از امید روشن است: اراده‌ی فردی، شجاعت درونی، و باور به توانایی تغییر سرنوشت. 

پِیدین گری، با تمام محدودیت‌هایش، نمادی از تمام کسانی است که در جهانی نابرابر، با تظاهر به آن‌چه نیستند، می‌کوشند زنده بمانند، اما نهایتاً درمی‌یابند که بزرگ‌ترین قدرت آن‌ها، همان چیزی است که نداشته‌اند: حقیقت، همدلی و ذهنی تیزبین. این پیام، همان چیزی است که «ناتوان» را از یک فانتزی سرگرم‌کننده به یک تجربه‌ی عمیق انسانی تبدیل می‌کند. 

خواندن «ناتوان» صرفاً ورق ‌زدن یک رمان نیست و شروع سفری‌ درونی به شمار می‌رود، سفری که به مفاهیمی مانند هویت، مفهوم حقیقی قدرت و شهامت در برابر ترس می‌پردازد. اگر اهل داستان‌های عمیق، شخصیت‌محور و سرشار از مبارزه‌ی اخلاقی و عاطفی هستید، این کتاب نه‌ تنها شما را سرگرم خواهد کرد، بلکه مدت‌ها پس از پایان آن، ذهن شما را به فکر و قلب‌تان را به تپش وامی‌دارد.

در بخشی از کتاب می‌خوانیم: 

مایعی غلیظ و داغ روی بازویم سر می‌خورد. 

خون. جالب است؛ به خاطر ندارم پیش از اینکه مشتم به صورتِ نگهبان اصابت کند، شمشیرش روی دستم فرود آمده بود. به رغم سرعتی که در مبارزه داشت، ظاهراً نتوانست زودتر از مشت راست من که به فکش اصابت کرد جاخالی بدهد. 

دوده‌ی بخاری بینی‌ام را می‌سوزاند و مجبور می‌شوم دست کثیفم را روی آن بگذارم تا جلوی عطسه‌ام را بگیرم. 

اگر این‌طوری گیر بیفتم واقعاً رقت‌انگیز خواهد بود. 

وقتی مطمئن می‌شوم بینی‌ام من را به آدم‌های کله‌گنده‌ای که در زیر محل اختفای من کمین کرده‌اند، لو نمی‌دهد، دستم را دوباره روی دیوار چرک مرده‌ای که در حال حاضر کمرم را به آن تکیه دادم می‌گذارم و پاهایم را مقابلم به دیوار تکیه می‌دهم.