عشق بعید و مادر آدریانا

کتاب «عشق بعید و مادر آدریانا» دو نمایشنامهٔ اُپرائی اثر امین معلوف نویسندهٔ فرانسوی-لبنانی است. این کتاب ترکیب دو اثر جداگانه با عناوین «عشق بعید» (L'Amour de loin) است که در سال 2000 و «مادر آدریانا» (Adriana Mater) که در سال 2003 منتشر شدند. این دو اثر در اصل نمایشنامه‌هایی هستند که متن آن‌ها برای اجرا همراه با موسیقی نوشته شده است. هر دو نمایشنامه بازتاب کاوش عمیق او در عشق، تضاد و وضعیت انسانی در محیط‌های بسیار متفاوتی هستند. «عشق بعید» تأملی شاعرانه در عشقی آرمانی و دوردست است که در دنیای قرون وسطی اتفاق می‌افتد، جایی که یک نوازندهٔ دوره‌گرد عاشق زنی می‌شود که هرگز او را ندیده و اشتیاق و تأمل فلسفی را در هم می‌آمیزد. در مقابل «مادر آدریانا» ریشه در واقعیت بی‌رحم جنگ دارد و داستان زنی است که پس از تجاوز در یک درگیری باردار می‌شود و پسرش را باید در میان انتقام، عدالت و بخشش بزرگ کند. با وجود لحن و محیط متفاوت، هر دو نمایشنامه به موضوعاتی مثل پیچیدگی احساسات انسانی، تنش بین آرمان‌گرایی و واقعیت خشن و مبارزه برای معنا در جهانی از هم گسیخته پرداخته‌اند.

دربارهٔ کتاب 
.

کتاب «عشق بعید و مادر آدریانا» دو نمایشنامه است که نمایشنامهٔ اول پنج پرده‌ای است و در سال ۲۰۰۰ اولین اجرای جهانی آن در جشنوارهٔ سالزبورگ برگزار شد. نمایشنامهٔ اول داستان ژوزفره است؛ یک نوازندهٔ دوره‌گرد که عاشق کلمنس، کنتس طرابلس می‌شود بدون این‌که هرگز او را ملاقات کرده باشد. معلوف از زبان شاعرانه و تصاویر نمادین، ماهیت اشتیاق و میل انسان به ارتباط فراتر از جسم را به تصویر کشیده و درعین‌حال تنش بین تخیل و واقعیت را برجسته ساخته است.

در مقابل نمایشنامهٔ بعدی، در دنیای معاصر ریشه دارد و داستانی تأثیرگذار و فراموش‌نشدنی از جنگ، تروما و قدرت مادرانه است. آدریانا در دوران ناآرامی‌های مدنی مورد تجاوز قرار می‌گیرد و تصمیمی می‌گیرد پسرش را طوری بزرگ کند که بتواند چرخهٔ خشونت را بشکند. نویسنده در این نمایشنامه به معضلات اخلاقی و عاطفی پرداخته است: مثل این‌که آیا انتقام اجتناب‌ناپذیر است؟ و این‌که آیا کودکی که از خشونت زاده شده، می‌تواند بدون نفرت بزرگ شود؟

معلوف در نمایشنامهٔ دومش خواننده را با حقایق تلخی روبه‌رو می‌کند و درعین‌حال امیدی شکننده را به تصویر کشیده که ریشه در شفقت و انعطاف‌پذیری دارد. این دو نمایشنامه در کنار هم، توانایی او را در حرکت بین فاصلهٔ اسطوره‌ای و فوریتی بی‌پرده نشان می‌دهد که همواره بر پیچیدگی‌های روح انسان تمرکز دارند.

ویژگی‌های برجسته‌ٔ کتاب 
.

«عشق بعید و مادر آدریانا» دو نمایشنامه معاصر هستند که از طریق تقابل مناظر عاطفی و روایی، به موضوعات عمیق انسانی پرداخته‌اند و تخیل شاعرانهٔ نویسنده را به تصویر می‌کشند. برخی از ویژگی‌های این دو نمایشنامه عبارت‌اند از:

• کاوشی در دوگانگی عشق: معلوف در «عشق بعید» عشق را یک آرمان دور و تقریباً دست‌نیافتنی مجسم می‌کند و بر اشتیاق معنوی و شاعرانه تأکید دارد، درحالی‌که آدریانا عشقی آمیخته با رنج، مسئولیت و پیامدهای خشونت را نشان می‌دهد و واقعیت‌های ملموس و گاه دردناک عشق را نشان می‌دهد.
• تضاد روایی و احساسی: لحن رؤیاگونه و تأمل‌برانگیز نمایشنامهٔ اول در تضاد با درام غریزی نمایشنامهٔ دوم است و انعطاف‌پذیری معلوف در به تصویر کشیدن احساسات پیچیدهٔ انسانی را به نمایش می‌‌گذارد.
• مضامین فاصله و ارتباط: در هر دو نمایشنامه نویسنده به ارتباطات انسانی پرداخته اما رویکرد متفاوتی به آن دارد، در یکی بر فاصلهٔ عاطفی و فیزیکی و در درگیری به پیوندهای صمیمانه و اغلب دشوار شکل گرفته از طریق مادر بودن و تروما پرداخته است.

این کتاب مناسب چه کسانی است؟ 
.

این دو نمایشنامه مناسب کسانی است که به کاوش‌های عمیق در احساسات انسانی از طریق هنر علاقه دارند و البته به نمایشنامه‌خوانی نیز علاقه‌مندند. به‌ويژه کسانی که به نمایشنامه‌هایی با مضامین پیچیده مثل عشق، اشتیاق و تروما علاقه دارند. این اثر مناسب طرفداران ادبیات کلاسیک معاصر و همچنین کسانی است که به نمایشنامه‌های شاعرانه علاقه داشته باشند و محققان و علاقه‌مندان به نمایشنامه‌های مُدرن، روایت‌های فمینیستی و درام روان‌شناختی نیز از مطالعهٔ این اثر بسیار لذت خواهند بُرد.

چرا کتاب «عشق بعید و مادر آدریانا» را بخوانیم؟ 
.

• کاوشی غنی، عاطفی و روان‌شناختی: هر دو نمایشنامه به احساسات انسانی پرداخته‌اند؛ از اشتیاق آرمانی گرفته تا تروما و تاب‌آوری و بینشی نسبت به جنبه‌های مختلف عشق و رنج ارائه می‌دهند. 

• نمایشنامه‌هایی عمیقاً فرهنگی و فلسفی: این دو اثر با مضامین جهانی درگیر شده‌اند و درعین‌حال به هویت فرهنگی، حافظه و پرسش‌های وجودی نیز می‌پردازند و لایه‌هایی از معنا ارائه کرده‌اند که تعامل فکری و عاطفی را غنی می‌کند.
• تحسین و تأثیر منتقدان: این دو نمایشنامه هر دو اپرا شده‌اند و جوایز بسیار معتبری دریافت کرده‌اند و مورد تحسین منتقدان قرار گرفته‌اند و همین آن‌ها را برای هر کسی که به ادبیات کلاسیک علاقه داشته باشد، ارزشمند می‌کند.

کتاب «عشق بعید و مادر آدریانا» را بخوانید چون فرصتی بی‌نظیر برای تعامل با نمایشنامه‌‌های مُدرن است که داستان‌سرایی شاعرانه را با داستانی عمیقاً عاطفی ترکیب کرده است. نویسنده در این کتاب به موضوعات جاودانه‌ای مثل عشق، تروما و مادری پرداخته و دو نمایشنامهٔ خاطره‌انگیز خلق کرده است. این نمایشنامه‌ها درعین‌حال شما را به چالش می‌کشند تا در مورد احساسات پیچیدهٔ انسانی و مسائل اجتماعی تأمل کنید.  

درباره‌ٔ نویسنده
. 

امین معلوف با نام کامل «امین رشدی بطرس طنّوص معلوف» نویسندهٔ فرانسوی است که در لبنان و در سال ۱۹۴۹ به دنیا آمد و از سال ۱۹۷۶ در فرانسه زندگی می‌کند. گرچه زبان مادری او عربی است اما آثارش را به زبان فرانسوی می‌نویسد که به بیش از ۴۰ زبان ترجمه شده‌اند. از میان آثار غیرداستانی متعدد او، «جنگ‌های صلیبی از نگاه اعراب» (The Crusades Through Arab Eyes) احتمالاً شناخته‌شده‌ترین آن‌ها است. او در سال ۱۹۹۳ جایزهٔ گنکور را برای نوشتن رمان «صخرهٔ تانیوس» (The Rock of Tanios) دریافت کرد و عضو آکادمی فرانسه شد. 

معلوف مدتی به عنوان مدیر روزنامهٔ النهار (An-Nahar) مستقر در بیروت تا آغاز جنگ داخلی لبنان در سال ۱۹۷۵ کار می‌کرد و بعد به پاریس نقل‌مکان کرد و آنجا خانهٔ دائمی او شد. او در کنار آثار غیرداستانی چهار متن موزیکال و رمان‌های متعددی نیز نوشته است. تاکنون دانشگاه‌های متعددی به او مدرک دکترای افتخاری اعطا کرده‌اند. در سال ۲۰۱۰ او جایزهٔ ادبیات شاهزاده آستوریاس اسپانیا (Spanish Prince of Asturias Award) را به خاطر آثارش که ترکیبی قوی از زبان‌های الهام‌بخش، وقایع تاریخی در موزاییک مدیترانه‌ای از زبان‌ها، فرهنگ‌ها و مذاهب و داستان‌های مختلف است، دریافت کرد. 

در سال ۲۰۲۰، دولت فرانسه نشان ملی لیاقت را به او اعطا کرد و در سال ۲۰۲۱ معلوف نویسندهٔ بین‌المللی انجمن سلطنتی ادبیات شد.

معرفی کتاب‌های مشابه: 
.

اگر از مطالعهٔ کتاب «عشق بعید و مادر آدریانا» لذت بردید و به آثاری علاقه دارید که ترکیبی از ادبیات، درون‌مایه‌های فلسفی و اجتماعی باشند و فرم نمایشی یا اپرایی هم داشته باشند، در ادامه چند اثر مشابه معرفی کرده‌ایم که با فضای احساسی، انسانی و عمیق آن‌ها می‌‌توانید احساس نزدیکی کنید.

• کتاب مرغ دریایی (The Seagull)
.

کتاب «مرغ دریایی» اثر آنتون چخوف (Anton Chekhov) نمایشنامه‌نویس و نویسندهٔ داستان کوتاه و نمایشنامه‌ای چهار پرده‌ای است که آشفتگی عاطفی هنرمندان و پیچیدگی عشق نافرجام را به تصویر کشیده است. در این نمایشنامه چخوف نیز مانند معلوف به اشتیاق، ناامیدی و پرسش‌های وجودی پرداخته است. هر سه اثر سبک‌های روایی درون نگری دارند و به بررسی چگونگی تغییر شکل‌دادن زندگی انسان‌ها و تاثیر عشق، فقدان و جست‌وجوی معنا پرداخته‌‌اند.

داستان این نمایشنامه در یک ملک روستایی رخ می‌دهند و دربارهٔ کنستانتین نمایشنامه‌نویس جوانی است که آرزوی نوآوری هنری و عشق به بازیگری مشتاق به نام نینا دارد. بااین‌حال تلاش‌های او تحت الشعاع شهرت مادرش که بازیگری موفق است و معشوق مادرش که نویسنده‌ای مشهور است، قرار می‌گیرد. با آشکار شدن تنش‌های عاشقانه، نینا عاشق معشوقهٔ مادرش می‌شود و کنستانتین در ناامیدی فرو می‌رود. نویسنده در این نمایشنامه رویاها،‌ بی‌رحمی، جاه‌طلبی هنری و سکوت دردناک شکست عاطفی را موشکافانه بررسی کرده است.

• کتاب زن در ریگ روان (The Woman in the Dunes)
.

کتاب «زن در ریگ روان» اثر کوبه آبه (Kōbō Abe) رمان‌نویس و نمایشنامه‌نویس ژاپنی و نمایشنامه‌ای سورئال و دلهره‌آور است که به موضوعاتی مثل به دام‌ افتادن، هویت و مبارزهٔ وجودی پرداخته است. این نمایشنامه از نظر عاطفی و فلسفی زمینه‌های مشترکی با نمایشنامه‌های معلوف دارد. در هر سه نمایشنامه شخصیت‌ها با محیط‌هایی روبه‌رو می‌شوند که هم زندان‌های واقعی و هم نمادین هستند و آن‌ها با این موضوع دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند که باید مقاومت کنند، تسلیم شوند یا واقعیت‌های خود را تغییر دهند که این امر تنش عمیق انسانی بین سرنوشت و اختیار را آشکار می‌کند.

داستان این نمایشنامه دربارهٔ یک حشره‌شناس آماتور است که در جست‌وجوی حشرات نادر به روستایی دورافتاده سفر می‌کند اما در گودالی از شن، با زنی مرموز که زندگی‌اش حول پارو کردن بی‌پایان شن برای جلوگیری از دفن شدن خانه‌اش می‌چرخد، گرفتار می‌شود. با تبدیل روزها به هفته‌ها، مرد در ابتدا مقاومت می‌کند اما درنهایت گرفتار ریتم این وجود تنگ و تاریک می‌شود و ماهیت آزادی، هدف و ارادهٔ انسان را در مواجهه با پوچی زیر سؤال می‌برد.

سخن پایانی 
.

دو نمایشنامهٔ اپرایی «عشق بعید و مادر آدریانا» نمونه‌های جذابی هستند که نشان می‌دهند چگونه اپرای معاصر می‌تواند روایت شاعرانه را با آهنگسازی نوآورانه پیوند دهد تا پیچیدگی‌های تجربهٔ انسانی را بررسی کند. آثار امین معلوف عمق ادبی‌ای را به ارمغان می‌آورند که با مضامین جهانی مثل عشق، فقدان و تروما همراه شده‌اند و مرزهای سنتی را به چالش کشیده و البته دیدگاهی مُدرن ارائه کرده که عمیقاً ریشه در احساسات جاودانهٔ انسانی دارد.

هر دو نمایشنامه از زوایای متضاد اما مکمل به موضوع عشق می‌پردازند و عشق را به عنوان نیرویی قدرتمند و گاه دردناک و در هم تنیده با رنج و انعطاف‌پذیری به نمایش گذاشته‌اند. این دوگانگی با نشان دادن ماهیت چندوجهی عشق، چشم‌انداز این دو نمایشنامه را غنی‌تر کرده و مخاطب را به تأمل در جلوه‌های مختلف زندگی دعوت می‌کند.

در آخر باید گفت که معلوف، بر اهمیت پایدار و قدرت دگرگون‌کنندهٔ هنر در جامعهٔ معاصر تأکید کرده و آن‌ها را نه‌تنها به زیبایی و بسیار شاعرانه به تصویر کشیده، بلکه تعامل متفکرانه‌ای را با مسائل مبرم انسانی و اجتماعی برمی‌انگیزد. به عنوان آثار مدرنی که تحسین منتقدان را به دست آورده‌اند، این دو نمایشنامه نمونه‌ای از چگونگی تکامل اپرا هستند که سنت را با نوآوری ترکیب کرده‌اند تا بتوانند با مخاطبان امروزی سخن بگویند.