اندوه بال و پر دارد

کتاب «اندوه بال و پر دارد» (Grief is the Thing with Feathers) اولین اثر مکس پورتر (Max Porter) است که در سال ۲۰۱۵ منتشر شد. همان‌طور که از نام کتاب مشخص است و به شعری از امیلی دیکیسنون (Emily Dickinson) با عنوان اُمید اشاره دارد، نویسنده در آن به غم و اندوه پرداخته و این رمان داستانی دربارهٔ مرگ و تسلی، عشق و هنر است. داستان رمان دربارهٔ یک نویسندهٔ داغدار و پدر دو پسر جوان است که در حین نوشتن کتابی دربارهٔ تد هیوز (Ted Hughes)، با مرگ همسرش کنار می‌آید. این کتاب از متن، گفت‌وگو و شعر تشکیل شده است و از دیدگاه‌های متناوب روایت می‌شود. این رمان کاوشی عمقاً‌ تأثیرگذار در چگونگی کنار آمدن افراد و خانواده‌ها با فقدان عزیزان است و عناصر خیال و واقعیت را در هم آمیخته تا تجربهٔ سوگواری را نشان بدهد.

درباره‌ٔ کتاب 
.

«اندوه بال و پر دارد» رمانی تأثیرگذار و خلاقانه است که به پیچیدگی‌های غم و اندوه و التیام پرداخته است. داستان دربارهٔ پدر و دو پسر جوانش است که در لندن زندگی می‌کنند و با مرگ ناگهانی همسر و مادرشان دست‌وپنجه نرم می‌کنند. پدرشان محقق است و دربارهٔ آثار تد هیوز تحقیق می‌کند. درحالی‌که آن‌ها سعی می‌کنند غم و اندوه خود را پشت سر بگذارند، کلاغ مرموزی ظاهر می‌شود که تجسمی از یک شیاد و یک سرپرست دلسوز است و خانواده را برای مقابله با فقدانشان به چالش می‌کشد.

کلاغ با الهام از شخصیت ادبی تد هیوز، به عنوان کاتالیزوری برای سفر عاطفی خانواده عمل می‌کند و آن‌ها را به سمت مواجهه با دردشان سوق می‌دهد تا درنهایت بتوانند راهی برای بهبودی پیدا کنند. پورتر از طریق دیدگاه‌های متناوب و نثر شاعرانه، احساسات خام و تجربیات سورئال همراه با سوگواری را نشان داده و روایتی منحصربه‌فرد خلق کرده است. 

ویژگی‌های برجسته‌ٔ کتاب 
.

«اندوه بال و پر دارد» تأملی شاعرانه در باب ماهیت فقدان است که نشان می‌دهد غم و اندوه چطور به زندگی بازماندگان نفوذ می‌کند. ساختار روایی و نوآورانه و استفاده از شخصیت‌های نمادین، این رمان را بسیار خاص کرده است. برخی از ویژگی‌های برجستهٔ این کتاب عبارت‌اند از:

• نمادگرایی: کلاغ در این رمان کوتاهِ پورتر، با الهام از اشعار تد هیوز ظاهر شده و هم حضور تاریک غم را نشان می‌دهد و هم چهره‌ای حیله‌گر را تجسم می‌بخشد که هم‌زمان خانواده را در آشفتگی‌‌هایشان هدایت می‌کند و نمایانگر هویت غیرقابل‌ پیش‌بینی و دگرگون‌کنندهٔ سوگواری است.
• روایتی بدیع: نثر تکه‌تکه و شاعرانه و صداهای چندگانهٔ رمانِ «اندوه بال و پر دارد» از قالب روایی مرسوم فاصله می‌گیرد و تجربهٔ غیر خطی و نامنسجم سوگ را منعکس می‌کند و تعامل پیچیدهٔ حافظه، احساس و واقعیت را نشان می‌دهد.
• کاوش در پویایی خانواده: داستان عمیقاً به مبارزهٔ پدر برای حمایت در فرزندان در عین مدیریت درد خود پرداخته و چالش‌های حفظ ارتباط و ثبات در مواجهه با فقدان عمیق را نشان می‌دهد.
• ترکیب خیال و واقعیت: پورتر با معرفی یک عنصر خیالی و وارد کردن آن به یک داستان ملموس، اجازه داده است تا واقع‌گرایی فراتر از انتظار برود و بدین طریق پذیرش تروما و تاب‌آوری را نشان داده است.

افتخارات و جوایز 
.

از زمان انتشار «اندوه بال و پر دارد» در سال ۲۰۱۵، این اثر با استقبال چشمگیری از سوی خوانندگان و منتقدان مواجه شده و جوایز معتبر ادبی متعددی دریافت کرده است. برخی از افتخارات و جوایز این کتاب عبارت‌اند از:

• برندهٔ جایزهٔ بین‌المللی دیلن توماس در ۲۰۱۶ (International Dylan Thomas Prize): این جایزه به بهترین اثر داستانی ادبی انگلیسی زبان و نویسنده‌ای اهدا می‌شود که ۳۹ سال یا کمتر داشته باشد و دریافت این جایزه به اولین اثر نوآورانه و احساسی پورتر رسمیت بخشیده است.
• جایزهٔ نویسندهٔ جوان سال ۲۰۱۷ ساندی تایمز (Sunday Times): این جایزه به بهترین اثر داستانی و غیرداستانی یا شعر یک نویسنده‌ٔ بریتانیایی یا ایرلندی بین ۱۸ تا ۲۵ سال اهدا می‌گردد.
• جایزهٔ خوانندگان بوکس آر مای بگ (Books Are My Bag Readers) در سال ۲۰۱۶ برای آثار داستانی: این کتاب به عنوان اثر داستانی مورد علاقهٔ خوانندگان انتخاب شده است. 
• جایزهٔ ادبیات اروپا در ۲۰۱۷ (Europese Literatuurprijs): این جایزه به بهترین رمان معاصر اروپایی ترجمه شده به هلندی اهدا می‌شود و تحسین بین‌المللی اثر را نشان می‌دهد.
• راه یافته به فهرست نهایی جایزهٔ کتاب اول گاردین (Guardian) و جایزهٔ گلداسمیت (Goldsmiths) برای نویسندگی تجربی 

بازخوردها به رمان «اندوه بال و پر دارد»
.

• این کتاب دلخراش، به‌طرز تاریکی خنده‌دار، عمیقاً طنین‌انداز و خلاصه‌ای بی‌نقص از معنای از دست دادن کسی است و نشان می‌دهد که با وجود غمی عمیق نیز می‌توان دنیا را دوست داشت. این رمان به ناشران یادآوری می‌کند که شاید همیشه نتوان بهترین کتاب‌ها را در دسته‌ای خاص جای داد و چه بهتر که این‌طور است. سارا کراون، گاردین (The Guardian, Sarah Crown)

این کتاب مناسب چه کسانی است؟ 
.

این کتاب برای خوانندگانی است که به دنبال کاوشی عمیقاً احساسی و نوآورانه در باب فقدان و التیام می‌گردند. همچنین کتاب مناسب کسانی است که از داستان‌سرایی شاعرانه و تجربی که واقعیت و افسانه را برای نشان دادن فرآینده پیچیدهٔ سوگواری در هم می‌آمیزد، لذت می‌برند. این کتاب به ویژه برای افرادی است که با غم و اندوه و فقدان دست‌وپنجه نرم می‌کنند و همچنین برای خوانندگانی که به مطالعهٔ رمان‌های ساده و درعین‌حال عمیق علاقه‌مندند، مناسب است.

چرا رمان «اندوه بال و پر دارد» را بخوانیم؟ 
.

• سبک روایی نوآورانه: ترکیب نثر، شعر و صداهای متعدد، خواندن این کتاب را تبدیل به تجربه‌ای منحصربه‌فرد کرده است و خوانندگان را در یک سفر عاطفی اصیل درگیر می‌کند و به آن‌ها نشان می‌دهد چطور می‌توان با کمی تخیل با غم فقدان کنار آمد.
• شخصیت‌های عمیق و نمادین: شخصیت کلاغ به عنوان نمادی چندوجهی از اندوه، مراقبت و دگرگونی عمل می‌کند و خوانندگان را به تفسیر فقدان فراتر از اصطلاحات تحت‌اللفظی و یافتن معانی جدید در سوگواری دعوت می‌کند.
• داستانی عمیقاً‌ احساسی: تصویر صمیمی یک خانواده که با فاجعه‌ای ناگهانی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، تصویری دلسوزانه و قابل درک از غم و بهبودی رسم کرده است و به خوانندگان در پردازش احساسات‌شان کمک می‌کند.
• موضوعاتی فراگیر: این کتاب از فقدان فراتر رفته و به ایده‌های گسترده‌ای در مورد ارتباطات انسانی، تاب‌آوری و امید می‌پردازد و آن را برای مخاطبان گسترده‌ای که در دوران سخت به دنبال آرامش و درک می‌گردند، مناسب می‌کند.

کتاب «اندوه بال و پر دارد» را بخوانید چون کاوشی منحصربه‌فرد، قدرتمند و لطیف در فقدان است که با زبانی شاعرانه و زیبا نوشته شده است. این کتاب تجربه‌ای را خلق می‌کند که بسیار التیام‌بخش است و داستان‌سرایی مبتکرانهٔ پورتر، قالب‌های روایی مرسوم را می‌شکند تا ماهیت تکه‌تکه و آشفتهٔ اندوه را به نمایش بگذارد و به خوانندگان احساس دیده شدن و شنیده شدن و البته درک شدن می‌دهد. 

درباره‌ٔ نویسنده
.

 
مکس پورتر نویسندهٔ انگلیسی است که در ۱۹۸۱ به دنیا آمد. او پیش از روی آوردن به نویسندگی کتابفروش و ویراستار بود و با نوشتن اولین رمانش «اندوه بال و پر دارد» به شهرت رسید. او در سال ۲۰۲۰ عضو انجمن سلطنتی ادبیات (Royal Society of Literature) شد. پورتر مدرک تاریخ هنر را از مؤسسه هنر کورتالد در لندن دریافت کرد و پس از آن هنگام اخذ مدرک کارشناسی‌اش به مطالعه در زمینهٔ هنر نمایشی رادیکال، روانکاوی و فمینیسم پرداخت. پیش از شروع نویسندگی، مدیریت شعبهٔ چلسی انتشارات دانت بوکز (Daunt Books) را برعهده داشت و در سال ۲۰۰۹ جایزهٔ کتابفروش سال را دریافت کرد و مدتی نیز به ویراستاری مشغول شد.

معرفی کتاب‌های مشابه: 
.

اگر از مطالعهٔ این رمان لذت بردید و به دنبال کتاب‌هایی مشابه می‌گردید یا دوست دارید رمان‌های عمیقاً احساسی بخوانید که به فقدان، غم و اندوه، سوگ و کنار آمدن با آن‌ها پرداخته باشند، پیشنهاد می‌کنیم مطالعهٔ کتاب‌های زیر را نیز در نظر بگیرید.

• کتاب مردی به نام اَوِه (A Man Called Ove)
.

کتاب «مردی به نام اوه» اثر فردریک بکمن (Fredrik Backman) نویسندهٔ سوئدی است که به‌خاطر داستان‌سرایی دلگرم کننده اما از نظر احساسی پیچیده‌اش به شهرت رسید. وجه اشتراک این کتاب با رمانِ مکس پورتر، نشان دادن مردی داغدار و مواجهه با غم و اندوه است. هر دو رمان به طرز تکان‌دهنده‌ای نشان می‌دهند که چطور غم و اندوه باعث انزوا و فلج‌شدن می‌شود و چگونه نیروهای غیرمنتظره، می‌توانند التیام بخش باشند.

این کتاب زندگی پیرمردی بدخلق و منزوی را دنبال می‌کند که با روال‌ها و قوانین سختگیرانهٔ خود زندگی می‌کند. پس از مرگ همسر محبوبش سونیا و بازنشستگی اجباری، اوه هدفش را از دست داده و بارها تلاش کرده تا به زندگی خود پایان بدهد. بااین‌حال همسایگان آشفته اما مهربانش مدام او را از مرگ نجات داده‌اند و به آرامی او را به دنیا بازمی‌گردانند. اوه از طریق این روابط جدید، شروع به کشف دوبارهٔ معنای اجتماع، مهربانی و ارتباط می‌کند.

• کتاب هرگز رهایم مکن (Never Let Me Go)
.

کتاب «هرگز رهایم مکن» اثر کازوئو ایشی گورو (Kazuo Ishiguro) نویسندهٔ بریتانیایی متولد ژاپن است. کازوئو همانند رمانِ پورتر، در این رمان به بررسی مضامین عمیقی مثل فقدان، اجتناب‌ناپذیری و وزن مرگ پرداخته است و نشان می‌دهد که شخصیت‌هایش چطور با غم و اندوه و واقعیت کنار می‌آیند و تاب می‌آورند. هر دو اثر چگونگی پردازش غم و اندوه را برجسته کرده‌اند و با نثر آرام و غنی خود، ارتباطات انسانی را برجسته کرده‌اند.

این کتاب داستان تامی و روث را دنبال می‌کند، سه دانش‌آموزی که در یک مدرسهٔ شبانه‌روزی انگلیسی دورافتاده بزرگ شده‌اند. در ابتدا، زندگی آن‌ها ایده‌آل به‌نظر می‌رسد، اما کم‌کم مشخص می‌شود که این بچه‌ها شبیه‌سازی شده‌اند و صرفاً برای اهدای اعضای بدنشان خلق شده‌اند. با بزرگ‌شدن و درک حقیقت هولناک وجودشان، روایت بر پیوندهای عاطفی عمیق آن‌ها، مثلث عشقی‌شان و تلاش‌هایشان برای یافتن معنا و انسانیت در مواجهه با سرنوشتی از پیش تعیین‌شده، تمرکز می‌کند.

• کتاب استخوان‌های دوست داشتنی (The Lovely Bones)
.

کتاب «استخوان‌های دوست داشتنی» اثر آلیس سبالد (Alice Sebold) نویسندهٔ آمریکایی است. نویسنده در این رمان مانند کتاب «اندوه بال و پر دارد» به موضوعاتی همچون فقدان، سوگواری و حضور ماندگار مُردگان پرداخته است و هر دو رمان به جنبه‌های ناملموس غم اشاره دارند. در هر دو کتاب مرگ یک عزیزی، خلائی عاطفی بر جای گذاشته و بازماندگان که با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند به تصویر کشیده شده‌اند.

این داستان از دیدگاه سوزی سالمون روایت می‌شود، دختری چهارده ساله که همان ابتدای کتاب به‌طرز وحشیانه‌ای به قتل می‌رسد. سوزی از طریق زندگی پس از مرگ، خانواده و دوستان داغدارش را می‌بیند که چطور با مرگ ناگهانی و خشونت‌آمیز او کنار می‌آیند. این رمان نشان می‌دهد که چگونه هر یک از اعضای خانواده، غم را به روش خودشان و البته به روش‌هایی دردناک هضم می‌کنند؛ درحالی‌که خودِ سوزی سعی می‌کند با مرگ نابهنگام و کارهای ناتمامش کنار بیاید. 

سخن پایانی 
.

«اندوه بال و پر دارد» کاوشی استادانه و عمیقاً تاثیرگذار در باب فقدان است که نثری منحصربه‌فرد و بسیار خواندنی دارد. ساختار روایی مبتکرانه و ترکیب نثر و شعر باعث شده است که صدای یک پدر داغدار و فرزندانش و یک کلاغ نمادین به خواننده نشان بدهد که چطور می‌توان ماهیت چندوجهی اندوه را به شیوه‌ای صمیمی و جهانی تجربه کرد. استفادهٔ پورتر از کلاغ، که از آثار تد هیوز الهام گرفته شده است، درد خام سوگواری را به سفری دگرگون‌ کننده تبدیل می‌کند. این رویکرد نه‌تنها فرآیند سوگواری را کاملاً متفاوت نشان داده، بلکه خوانندگان را به تأمل در احساسات پیچیده‌ای که با فقدان همراه است، دعوت می‌کند.

برجسته‌ترین جنبهٔ این رمان، توانایی آن در به تصویر کشیدن هرج‌ومرج و چندپارگی اندوه است. سبک شاعرانهٔ نویسنده نشان می‌دهد که چطور اندوه می‌تواند زندگی عادی، حافظه و هویت را مختل کند. پورتر با داستان‌سرایی بدیع خود نشان می‌دهد که سوگ یک مسیر خطی و مشخص ندارد، بلکه تجربه‌ای آشفته و گاه متناقض همراه با ناامیدی، خشم، مهربانی و درنهایت التیام است. تلاش پدر خانواده در نگه داشتن همگی کنار هم، نشان می‌دهد که تأثیر شخصی و رابطه چطور بر سوگ تاثیر می‌گذارد.

در انتها باید گفت که این کتاب نشان می‌دهد که اندوه چطور بال و پر دارد و چطور می‌توان به مرگ اندیشید. این رمان تجلیلی از زندگی و تاب‌آوری در مواجهه با فقدان عمیق است و بر پیوندهای پایدار خانواده و امکان یافتن نور در تاریک‌ترین لحظات تأکید می‌کند. برای خوانندگان «اندوه بال و پر دارد» هم یک رمان و هم یک راهنما و هم مرهمی بر درد و فقدان است. این اثر مکس پورتر گواهی بر قدرت ادبیات برای التیام است و به خواننده یادآوری می‌کند که سوگ، گرچه عمیقاً دردناک است، اما بخش حیاتی از انسانیت مشترک ماست.