کامو و فلسفه (جستارهایی درباره طاعون)

کتاب «کامو و فلسفه» (Camus's The Plague: Philosophical Perspectives) با عنوان فرعی «جستارهایی دربارهٔ طاعون» مجموعه‌ای از مقالات محققان در مجموعه مطالعات فلسفه و ادبیات آکسفورد است که در سال ۲۰۲۳ با ویراستاری پگ برند وایزر (Peg Brand Weiser) منتشر شد. این کتاب تأملات فلسفی عمیقی در مورد رمان «طاعون» اثر آلبر کامو است که در سال ۱۹۴۷ برای اولین‌بار منتشر شد. وایزر که فیلسوفی آمریکایی است، مقدمهٔ این کتاب و چندین فصل آن را نوشته است و بررسی می‌کند که چگونه تصویر یک رمان از یک قرنطینه‌شدهٔ الجزایری با دغدغه‌های اخلاقی، وجودی، فمینیستی و دوران همه‌گیری یکسو می‌شود. همچنین در این مجموعه مقالات به پرسش‌های اصلی مطرح شدهٔ کامو پرداخته‌اند: افراد چگونه به رنچ گسترده واکنش نشان می‌دهند؟ آیا مواجهه با آسیب‌پذیری انسان، شفقت را برمی‌انگیز یا او را به ناامیدی فرو می‌برد؟ پرداختن به پاسخ این سؤالات در دورانی که خودمان یک همه‌گیری را تجربه کرده‌ایم، می‌تواند بسیار حیاتی باشد.

درباره‌ٔ کتاب 
.

کتاب «طاعون» با عنوان اصلی (La Peste) و عنوان انگلیسی (The Plague) در سال ۱۰۴۷ منتشر شد و جایزهٔ نوبل ادبیات را برای کامو به ارمغان آورد. این رمان شرح وقایع پیشرفت طاعون خیارکی مرگبار را در شهر قرنطینه شدهٔ الجزایر روایت می‌کند. با این‌که بیشتر بحث‌ها درباره‌ٔ این داستان به رشته‌های تاریخی مرتبط می‌شوند، اما در کتاب «کامو و فلسفه» تعدادی از محققان به پرسش‌های دیگری حول‌محور این کتاب پرداخته‌اند.

همکاری نویسندگانی مانند کاتلین هینگینز (Kathleen Higgins) و اندرو ادگار (Andrew Edgar) در این کتاب بسیار ارزشمند است که موضوعاتی مانند غم، همبستگی، پوچی و مسئولیت اخلاقی را بررسی کرده‌اند، درحالی‌که دیگر محققان به ارتباط و تشابهات کووید ۱۹ با توصیفات کامو پرداخته‌اند و نشان می‌دهد چطور این دو بیماری خوانش‌های فمینیستی و نقش پزشک را تغییر دادند. کتاب «کامو و فلسفه» با پرداختن به جنبه‌های جدید و واقعی بیماری‌های همه‌گیر، چارچوبی به موقع و چندوجهی برای درک پیام کامو از تاب‌آوری انسان، سرنوشت مشترک و کنش اخلاقی در مواجهه با تهدید وجودی رسم کرده‌اند.

بنابراین، این مجموعه مقالات بدیع در مورد مضامین فلسفی کتاب «طاعون» در طول و پس از کووید ۱۹ از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، اما همچنین تأملاتی را ارائه می‌دهد که برای علاقه‌مندان به این اثر کلاسیک ادبی، ارزشی ماندگار خواهد داشت. گرچه راه‌های بی‌شماری برای نزدیک‌شدن به این رمان وجود دارد، اما این کتاب خوانندگان را تشویق می‌کند تا در مورد معضلات انسانی تحت‌ تأثیر بیماری‌های همه‌گیر، بیشتر تأمل کنند.

ویژگی‌های برجستهٔ کتاب
.

کتاب «کامو و فلسفه» بررسی دقیق و کاملی از رمان کلاسیک کامو و ارتباط آن با مسئولیت اخلاقی، همبستگی و مبارزهٔ انسان علیه بی‌معنایی به‌ویژه در مواجهه با رنج‌های گسترده با بیماری‌های همه‌گیر است. برخی از ویژگی‌های برجستهٔ این کتاب عبارت‌اند از:

• بررسی دقیق و جامعِ کتاب «طاعون»: این کتاب نشان می‌دهد که چگونه شخصیت‌های کامو، همبستگی و مقاومت جمعی در برابر طاعون را الگو قرار می‌دهند و نشان می‌دهد که نجابت اخلاقی نه از قهرمان‌هایی بزرگ، بلکه از اعمال عادی و ثابت قدم و شفقت و مسئولیت نسبت به دیگران ناشی می‌شود که درس قدرتمندی برای جوامع مُدرن است.
• رویارویی وجودی: مقالات این کتاب دربارهٔ این است که چگونه رمان «طاعون» فلسفهٔ مشهور پوچی کامو را به تصویر می‌کشد. این کتاب نشان می‌دهد که براساس فلسفهٔ کامو انسان‌ها باید بدون امید واهی با جهانی آشفته و بی‌تفاوت روبه‌رو شوند و همچنان از طریق تلاش مشترک انسانی، هدف را بیابند و با وجود رنج و مرگ اجتناب‌ناپذیر، زندگی را تأیید کنند.
• بینش‌‌های فلسفی فمینیستی: در برخی از فصل‌های این کتاب محققان نشان داده‌اند که چگونه نقش زنان، چه در رمانِ کامو و چه در همه‌گیری‌های واقعی، اغلب نادیده گرفته شده یا به حداقل رسیده است و خواستار بازنگری در مراقبت، کار اجتماعی و عاملیت اخلاقی زنان در موقعیت‌های بحرانی هستند که آگاهی جنسیتی کامو را نشان می‌دهد.
• ارتباط با همه‌گیری: این کتاب با ترسیم موازی موقعیت رمانِ کامو و کووید ۱۹، نشان می‌دهد که چگونه تصویر کامو از قرنطینه، ترس و فروپاشی اجتماعی، تجربیات مدرن را منعکس می‌کند و نیاز همیشگی به همدلی، آمادگی و حس سرنوشت مشترک در طول چنین فجایعی را یادآور می‌شود.

این کتاب مناسب چه کسانی است؟ 
.

این کتاب مناسب تمام افرادی است که به فلسفه، ادبیات و اخلاق علاقه دارند و به‌ويژه کسانی این کتاب را بسیار جذاب خواهند یافت که به دنبال درک عمیق‌تر آثار کامو از طریق یک لنز مُدرن و میان‌رشته‌ای هستند. این کتاب بسیار مناسب محققان، دانشجویان و خوانندگان متفکری است که به دنبال کاوش در مضامینی مانند تاب‌آوری انسان، مسئولیت اخلاقی و همبستگی در مواجهه با بحران و رنج و بحران می‌گردند. هر کسی که کنجکاو است بداند چگونه ادبیات کلاسیک می‌توانند مسائل معاصر مانند بیماری‌های همه‌گیر، عدالت اجتماعی و معنای وجودی را روشن کند، این کتاب را بسیار جذاب خواهد یافت.

چرا کتاب «کامو و فلسفه» را بخوانیم؟ 
.

• یک تحلیل فلسفی جامع و روشنگر: این مقالات ایده‌های پیچیدهٔ کامو دربارهٔ پوچی، اخلاق و همبستگی انسانی را آشکار کرده‌اند و ابزارهایی را در اختیار خوانندگان قرار می‌دهند تا در مورد وجود و انتخاب‌های اخلاقی در طول بحران‌ها به طور انتقادی فکر کنند.
• مرتبط با دنیای معاصر: این کتاب با ترسیم شباهت‌هایی بین بیماری طاعون و بیماری‌های همه‌گیر امروزه مثل کووید ۱۹، درس‌های جاودانه‌ای در مورد ترس، انزوا و کنش جمعی می‌دهد که می‌توان بسیار آن‌ها را با دنیای امروزه مرتبط دانست.
• رویکرد میان رشته‌ای: این کتاب با ترکیب دیدگاه‌هایی از فلسفه، ادبیات، نظریه فمینیستی و اخلاق پزشکی، درک غنی و چندوجهی‌ای ارائه کرده است که برای سلیقه‌های فکر متنوع جذاب خواهد بود.
• تشویق به تأملات شخصی: کتاب «کامو و فلسفه» و مقالات آن، خوانندگان را ترغیب می‌کند تا در مورد رنج، جامعه و مسئولیت بیاندیشند و همین کتاب را نه‌تنها به یک تمرین فوق‌العاده مؤثر تبدیل کرده، بلکه به کمک آن خواننده می‌تواند تعاملی معنادار با چالش‌های زندگی داشته باشد.

کتاب «کامو و فلسفه» را بخوانید چون کاوشی عمیق و به‌موقع در یکی از ماندگارترین آثار کلاسیک ادبی است و مضامین وجودی کامو را با مسائل مبرم معاصر مثل بیماری‌های همه‌گیر و مسئولیت اجتماعی مرتبط ساخته است. این کتاب درک شما را از تاب‌آوری انسان‌ها و کنش‌ اخلاقی در مواجهه با رنج جمعی عمیق‌تر خواهد کرد و ادبیات و فلسفه را به هم پیوند داده است.

درباره‌ٔ آلبر کامو
.

آلبر کامو در 7 نوامبر 1913 در الجزایر چشم به جهان گشود. مادر او زنی اسپانیایی و بی‌سواد بود. پدرش هم کارگر ساده مزرعه بود. کمتر از یک سال بعد از تولد آلبر کامو، پدرش را به خدمت نظام در جنگ جهانی اول فراخواندند و او همان ابتدا در اولین نبرد مارن (6 تا 12 سپتامبر 1914)، کشته شد. خاطرات آلبر کامو از پدرش، خاطراتی بود که دیگران برای او بازگو کرده بودند. 

آلبر کامو در سال 1918 به مدرسه ابتدایی رفت و آن‌قدر خوش‌شانس بود که با معلمی برجسته آشنا شد که به او کمک کرد که بتواند بورسیه سال 1923 کالج لیسه الجزایر را دریافت کند (کامو 34 سال بعد هنگام دریافت جایزه نوبل ادبیات از او تشکر ویژه کرد). او تا سال 1930 علاقه شدیدی به ورزش نشان می‌داد اما بعد از آن حمله سل به زندگی ورزشی او و ادامه تحصیلش پایان داد. بعد از آن بود که او توانست آپارتمانی جدا بگیرد و زندگی مستقلی تشکیل دهد. او به‌عنوان دانشجوی فلسفه در دانشگاه ثبت‌نام کرد و از طریق خرده مشاغل مختلف، درآمد اندکی داشت.

کامو در طول دهه 1930 تمرکزش را روی علایقش گذاشت و آثار روز و کلاسیک فرانسوی را مطالعه کرد. کامو در آن دوره چند نمایشنامه هم نوشت. ولی به جز کالیگولا (Caligula) و سوءتفاهم (The Misunderstanding) که در سال‌های 1945 و 1944 منتشر شدند و نقطه عطفی در تئاتر ابزرد هستند، دیگر نمایشنامه‌های او به‌اندازه داستان‌ها و رمان‌هایش اقبال و مجال خودنمایی نیافتند. 

کامو، نوشتن کتاب بیگانه (The Stranger) را پیش از جنگ جهانی اول آغاز کرد و در سال 1942 آن را منتشر کرد. این کتاب با نشان‌دادن بیگانه‌ای محکوم به مرگ، تأملی عمیق بر خودبیگانگی قرن بیستم ارائه می‌کند. کامو را نمی‌توان مرگ گرا و پوچ‌گرا دانست. او در همان سالی که بیگانه منتشر شد، مجموعه مقالاتی به نام افسانه سیزیف (The Myth of Sisyphus) را منتشر کرد که در آن با نهیلیسم معاصر و احساس پوچی ناشی از آن همدردی بسیاری کرده بود. او به دنبال راهی برای غلبه بر نهیلیسم بود و رمان دومش «طاعون» روایتی نمادین از مبارزه مردم با یک بیماری همه‌گیر است که کرامت انسانی را نیز تحت‌تأثیر قرار داده است.

کامو در سن 44 سالگی جایزه نوبل ادبیات دریافت کرد و با تواضع اعلام کرد که اگر خودش عضو کمیته اعطای جایزه نوبل بود، رای‌ا‌ش را به آندره مالرو می‌داد. کمتر سه سال بعد او در یک تصادف رانندگی کشته شد.

درباره‌ٔ ویراستار
.

پگ برند وایزر هنرمند، نقاش و طراح پوستر و عکس‌های چاپی است که زیبایی‌شناسی و فلسفهٔ فمینیستی را در دانشگاه آریزونا، ایندیانا و دانشگاه ایالتی اوهایو تدریس کرده است. او تاکنون چندین مقالهٔ متعدد نیز در این زمینه نوشته و در حال حاضر رشتهٔ اخلاق ورزشی را در دانشگاه اورگان تدریس می‌کند و سردبیر مجلهٔ ویژهٔ ورزشی است. او همچنین مقالاتی دربارهٔ جنسیت و عاملیت ورزشی و زیباشناسی سیمون دوبووار (Simone de Beauvoir) نوشته است. مصاحبه‌اش دربارهٔ کتاب «کامو و فلسفه» در یوتیوب منتشر شد.

معرفی کتاب‌های مشابه: 
.

اگر به دنبال کتاب‌هایی مشابه این مجموعه مقالات می‌گردید که به بررسی آثار کامو و فلسفه‌هایش پرداخته باشند، یا به دنبال فهم فلسفی عمیق آثار کامو هستید یا صرفاً به مطالعهٔ متون فلسفی و ادبی علاقه دارید، پیشنهاد می‌کنیم کتاب‌های زیر را نیز مطالعه کنید.

• کتاب آلبر کامو: از ابسورد تا طغیان (Albert Camus: From the Absurd to Revolt)
.

کتاب «آلبر کامو: از ابسورد تا طغیان» اثر جان فولی (John Foley) است که با اتخاذ رویکردی میان‌رشته‌ای بررسی جامعی از اندیشه‌های کامو به دست داده است. این بررسی ابعاد فلسفی، ادبی، سیاسی و تاریخی تفکرات کامو را در بر می‌گیرد. کتاب مطالعه‌ای است جامع و دقیق پیرامون اندیشه‌های سیاسی و فلسفی کامو، که در گستره پژوهش‌های اخیر کامویی جایگاهی در خور توجه دارد.

کتاب مشتمل بر بحث مفصلی درباره نوشته‌های روزنامه‌نگارانه کامو در روزنامه «کومبا» و تحلیلی نظام‌مند از نظریات کامو در خصوص مشروعیت اخلاقی خشونت سیاسی و تروریسم است. از دیگر مباحث جذاب کتاب می‌توان به رویکرد بازاندیشانه آن به نقدپسااستعماری متداول نسبت به انسان‌گرایی کامو و ارائه تحلیلی ماندگار و بی‌سابقه از مهم‌ترین و اغلب مغفول‌مانده‌ترین اثر کامو، یعنی «انسان طاغی« اشاره کرد.

• کتاب آلبر کامو: عناصر یک زندگی (Albert Camus: Elements of a Life)
.

کتاب «آلبر کامو: عناصر یک زندگی» حاصل تحقيق و تلاش رابرت زارتسکی (Robert Zaretsky) است برای درک سکوت کامو (در زندگي و آثارش) وکشف پيوند اين سکوت با حوادث زندگی او، و از ميان اين کندوکاوهاست که جلوه‌های جديدی از انديشهٔ آفريننده «بيگانه» و «طاعون» پيش روی‌مان پديدار می‌شود. 

در این کتاب زارتسکی با شفافیت و شور و اشتیاقی متمایز، به بررسی این موضوع می‌پردازد که چرا آلبر کامو در زمان حیات خود اهمیت داشت و امروزه نیز به همان اندازه اهمیت دارد و بر لحظات کلیدی که رشد کامو را به عنوان یک نویسنده، روشنفکر عمومی و یک انسان شکل داده‌اند، تمرکز کرده است و هر فصل این کتاب به یک رویداد خاص در زندگی کامو اختصاص دارد. این کتاب هم جذاب و هم گیرا و همراهی جستجوگر برای کندوکاو زندگی نویسنده‌ای عمیقاً روشنفکر است که آثارش راهنمای کسانی شد که از پوچی شرایط انسانی و مقاومت جهان در برابر معنا سردرگم شده‌اند.

سخن پایانی 
.

«کامو و فلسفه» کاوشی عمیق و چندوجهی در رمان کلاسیک آلبر کامو است، رمانی بسیار دردناک اما واقع‌بینانه که در آن به همه‌گیری طاعون پرداخت و بینشی تازه به مضامین فلسفی ماندگار این کتاب می‌بخشد. این مجموعه مقالات، تعامل عمیق این رمان با رنج انسانی، مسئولیت اخلاقی و جستجوی معنا در جهانی پوچ را روشن می‌کند. نویسندگان این مقالات از طریق دیدگاه‌های متنوع از جمله اخلاق، فمینیسم و فلسفهٔ وجودی، خوانندگان را به چالش می‌کشند تا بتوانند تصویر کامو از یک شهر قرنطینه شده که با دشمنی نامرئی دست‌وپنجه نرم می‌کند را با بحران جهانی که به تازگی همه درگیر آن بودیم، مقایسه کنند.

یکی از جذاب‌ترین دستاوردهای این کتاب، تأکید آن بر همبستگی و انسانیت مشترک در بحبوحهٔ بحران است. مقالات تأکید می‌کنند که طاعونِ کامو صرفاً داستانی دربارهٔ بیماری نیست، بلکه تأملی در مورد چگونگی گرد هم آمدن افراد برای مقاومت در برابر ناامیدی است. این دیدگاه باعث می‌شود که نسبت به دنیای اطراف خودمان امیدوارتر باشیم و همچنین گنجاندن دیدگاه‌های فمینیستی و اخلاق پزشکی باعث شده است که درک ما از مراقبت و مسئولیت اجتماعی متفاوت شود.

در نهایت کتاب «کامو و فلسفه» اثری به موقع و ضرروی در گفتمان ادبی و فلسفی است. این کتاب شکاف بین تأملات وجودی کامو در اواسط قرن بیستم و واقعیت‌های دنیای مُدرن را پُر می‌کند و خوانندگان را به تأمل در انتخاب‌های اخلاقی و ماهیت تاب‌آوری ترغیب می‌کند. این کتاب ما را دعوت می‌کند تا با رنج و عدم قطعیت روبه‌رو شویم و به ما یادآوری می‌کند حتی در تاریک‌ترین روزها، کرامت، انسانیت و همبستگی و امید بود که انسان‌ها را نجات داد.

این کتاب برای هر کسی است که به دنبال درک عمیقی از آثار کامو و ارتباط آن با زندگی معاصر می‌گردد.