مبارز (تاریخچه فوتبال علیه فاشیسم)

فوتبالیست‌ها چه نقشی در جنگ جهانی دوم داشتند؟ چگونه فینال جام پرتغال به سقوط طولانی‌ترین دیکتاتوری اروپای غربی کمک کرد؟ جامعهٔ فوتبال چه تأثیری در جلب توجه جهانی به جنایات بی‌رحم‌ترین دیکتاتورهای آمریکای لاتین داشت؟ کتاب «مبارز: تاریخچه فوتبال علیه فاشیسم» (The Defiant: A History of Football Against Fascism) اثر کریس لی (Chris Lee) مورخ و نویسندهٔ فوتبالی است که با ارائهٔ مجموعه‌ای جذاب از شورشیان، پارتیزان‌ها، جاسوس‌‌ها و فعالان، به نقش بازیکنان، هواداران، مربیان و مسئولان در مبارزه با دیکتاتوری‌های موسولینی، هیتلر، فرانکو، سالازار و سایر کشورهای تحت استبداد در آمریکای لاتین پرداخته است. نویسنده در این کتاب نقشی را که فوتبالیست‌ها و هواداران در مبارزه با فاشیسم و راست‌ افراطی ایفا کرده‌اند را آشکار می‌کند. مسیر کنشگری فوتبال را از دههٔ آشفتهٔ ۱۹۲۰ تا جنگ‌های فرهنگی قرن بیست و یکم را در این کتاب بخوانید.

درباره‌ٔ کتاب 
.

کتاب «مبارز: تاریخچه فوتبال علیه فاشیسم» کاوشی تاریخی و قدرتمند دربارهٔ چگونگی استفاده از فوتبال به عنوان ابزاری برای مقاومت در برابر اقتدارگرایی، فاشیسم و ظلم در طول قرن‌های بیستم و بیست و یکم است. نویسنده در این کتاب به لحظات کلیدی تاریخ پرداخته که در آن بازیکنان، باشگاه‌ها و هواداران در برابر رژیم‌های فاشیستی موضع گرفتند؛ از مواضع ضد نازی بازیکنان در ایتالیای موسولینی و اسپانیای فرانکو گرفته تا اعتراضات اخیر علیه سیاست‌های راست افراطی در اروپای شرقی و فراتر از آن.

لی در این کتاب نشان می‌دهد که چگونه فوتبال که اغلب تنها یک ورزش در نظر گرفته می‌شود، به ابزاری برای ابراز مخالفت سیاسی، حفظ هویت فرهنگی و حتی نجات جان انسان‌ها در برابر رژیم‌های سرکوبگر تبدیل شد. این کتاب پُر از داستان‌های جذاب از شجاعت و مبارزه است که نشان می‌دهد چگونه افراد و جوامع در فوتبال زیر بار زور استبداد نرفتند. این کتاب نه‌تنها به وقایع تاریخ کمتر شناخته‌شده پرداخته، بلکه ارتباطی قوی بین گذشته و حال برقرار می‌کند.

لی با ترکیبی از بینش سیاسی و تاریخ ورزشی، نگاه شما را به فوتبال تغییر خواهد داد. کتاب «مبارز» شامل مصاحبه‌هایی با نویسندگان و دانشگاهیان برجسته، هواداران و باشگاه‌های فوتبال مترقی می‌شود و نشان می‌دهد که فوتبال و سیاست را نمی‌توان از هم جدا کرد و می‌پرسد که آینده چه خواهد شد.

ویژگی‌های برجستهٔ کتاب 
.

«مبارز» به‌خاطر تلفیق منحصربه‌فرد تاریخ سیاسی با ورزش، تبدیل به تاریخچهٔ جذابی از چگونگی تبدیل شدن فوتبال به صحنه‌ای برای مقاومت در برابر رژیم‌های فاشیستی و اقتدارگر شده است. کریس لی استادانه جزئيات غنی تاریخی را با داستان‌هایی از شجاعت، کنشگری و مبارزه‌طلبی در هم آمیخته تا اهمیت اجتماعی عمیق‌تر این ورزش را روشن کند. برخی از ویژگی‌های برجستهٔ این کتاب عبارت‌اند از:

• دیدگاه تاریخی منحصربه‌فرد: نویسنده در این کتاب بر تلاقی فوتبال و مقاومت ضد فاشیستی تمرکز کرده است؛ موضوعی که به ندرت در ادبیات ورزشی مورد بررسی قرار گرفته است.
• نگاه گسترده جهانی: داستان‌هایی از اروپا، آمریکای لاتین و بسیاری از کشورهای دیگر در این کتاب گنجانده شده و نشان می‌دهد که چگونه فوتبال در تمام این کشورها به ابزاری برای مقاومت در زمینه‌های سیاسی تبدیل شد.
• داستان‌سرایی غنی: داستان‌های قدرتمندی از تاریخ ناگفتهٔ بازیکنان، هواداران و باشگاه‌هایی که در برابر رژیم‌های سرکوبگر ایستادگی کردند را در این کتاب بخوانید.
• ارتباط سیاسی: ارتباط بین فاشیسم تاریخی و جنبش‌های سیاسی معاصر در این کتاب به تصویر کشیده شده و بر نقش مداوم ورزش در کنشگری اجتماعی تأکید شده است.
• قابل فهم و جذاب: کتاب به سبکی جذاب و روزنامه‌نگارانه نوشته شده که هم برای طرفداران فوتبال و هم برای خوانندگان علاقه‌مند به تاریخ یا سیاست جذاب است.

افتخارات و جوایز 
.

از زمان انتشار «مبارز» در سال ۲۰۲۲، این اثر با استقبال چشمگیری از سوی خوانندگان و منتقدان مواجه شده است. برخی از افتخارات و جوایز آن عبارت‌اند از:

• نامزد دریافت جایزهٔ معتبر کتاب ورزشی سال ویلیام هیل (William Hill) در سال ۲۰۲۳

بازخوردها به کتاب «مبارز»
.

• این کتاب افزوده‌ای ضروری و ارزشمند به ادبیات در تلاقی فوتبال، سیاست، ارتش، جامعه و جنگ است. ساختار واضح، دسترسی‌پذیری و پوشش جغرافیایی گستردهٔ این کتاب از دوران تاریخی تا فرهنگ هواداران ضد فاشیست مدرن حقیقتاً ستودنی است. الکس الکساندرو، (Alex Alexandrou) دانشگاه ولور همپتون

• تحقیقی کامل با محتوایی بسیار جذاب. این کتاب با یک جملهٔ پایانی قدرتمند به پایان می‌رسد و من آن را می‌ستایم. ورزش سیاسی است، همیشه بوده و همیشه خواهد بود. LeftTwoThree (Football Antifa)

• کتاب «مبارز» بررسی قدرتمندی از مقاومت فوتبال در طول تاریخ است. داستان‌سرایی احساسی و شاعرانه، تحقیقات جامع و شیوهٔ مهیج این کتاب در به تصویر کشیدن تأثیر نمادین فوتبال بسیار فوق‌العاده است. مت رایلی (Matt Riley)

این کتاب مناسب چه کسانی است؟ 
.

این کتاب برای خوانندگانی است که به فوتبال و تاریخ علاقه دارند، به‌ویژه کسانی که به دنبال تأثیر ورزش بر سیاست می‌گردند و دوست دارند اطلاعات بیشتری از جنبش‌های اجتماعی و مقاومت در برابر اقتدارگرایی در ورزش به دست بیاورند. این کتاب برای هواداران فوتبال که می‌خواهند فراتر از زمین بازی بروند و همچنین دانشجویان، محققان و خوانندگانی که به تاریخ سیاسی و تلاقی آن با ورزش علاقه داشته باشند بسیار مناسب است.

چرا کتاب «مبارز» را بخوانیم؟ 
.

• تاریخ سیاسی پنهان فوتبال را آشکار می‌کند: بیشتر مردم فوتبال را تنها یک سرگرمی می‌بینند، اما این کتاب نقش آن را در مقاومت در برابر دیکتاتوری‌ها و رژیم‌های سرکوبگر آشکار کرده است. از اقدامات ضد نازی در اروپای اشغالی گرفته تا گروه‌های هوادار ضد فاشیست امروزی، خواهید دید که چگونه این ورزش اغلب با کنشگری در هم تنیده شده و شما را وارد به تجدید نظر در مورد تأثیر فرهنگی واقعی آن می‌کند.
• ورزش را با شجاعت و فداکاری انسان پیوند می‌دهد: داستان‌های این کتاب نشان می‌دهد که ورزش چیزی فراتر از امتیازات و جام‌هاست. کریس لی در این کتاب بر بازیکنان، مربیان و هوادارانی تمرکز کرده که حرفهٔ خود و گاهی اوقات حتی زندگی خود را برای ایستادگی در برابر قدرت استبدادی به خطر انداخته‌اند. این روایت‌های واقعی، نشان می‌دهد که ورزش چگونه تبدیل به پس زمینه‌ای برای انجام اعمال شجاعانه شد و به آن عمقی بخشیده که در نوشته‌های ورزشی معمولی آن‌ها را پیدا نخواهید کرد.
• یک سفر جهانی در مبارزه علیه فاشیسم است: این کتاب شما را به قاره‌های مختلف از اروپا تا آمریکای لاتین و حتی فراتر از آن می‌برد و نشان می‌دهد که چگونه جنبش‌های مقاومت از نفوذ فوتبال برای الهام بخشیدن به تغییر استفاده کردند. این دیدگاه گسترده، بینش تاریخی و تنوع فرهنگی خاصی را ارائه کرده و آن را به چیزی بیش از یک کتاب ورزشی خاص تبدیل کرده است.
• آموزشی و الهام‌بخش: این کتاب به سبکی ساده و قابل‌فهم نوشته شده و تاریخ سیاسی پیچیده را برای هر خواننده‌ای جذاب کرده است؛ بنابراین چه دانشجو باشید یا یک طرفداران معمولی تاریخ و یا فقط هوادار فوتبال باشید، در پایان احتمالاً فوتبال را تنها یک ورزش ساده برای سرگرمی نخواهید دید.

کتاب «مبارز» را بخوانید چون هیجان فوتبال را با سیاست ترکیب کرده تا نشان بدهد که چگونه این ورزش چیزی بیش از یک بازی ساده بوده و چطور تبدیل به صحنه‌ای برای شجاعت، اتحاد و مقاومت در برابر استبداد شده است. کریس لی از طریق روایت‌های جذاب و تحقیقات دقیق خود، داستان‌هایی از بازیکنان، هواداران و باشگاه‌هایی که در کشورها و دوره‌های مختلف در برابر فاشیسم ایستادگی کردند را تعریف می‌کند. داستان‌هایی که احتمالاً در هیچ کتاب دیگری نخواهید یافت. این کتاب به شما قدرت مردم عادی در تاریخ‌سازی را نشان می‌دهد.

درباره‌ٔ نویسنده 
.

کریس لی بنیانگذار و سردبیر وبلاگ و پادکست فرهنگ فوتبال است و همچنین برای نشریات و مجله‌هایی مانند «فوتبال ویکندز»، «هالب ویر» و «جنتلمن اولترا» مطلب می‌نویسد و با آن‌ها همکاری داشته است. او مشاور بازاریابی دیجیتال و نویسندهٔ متون تبلیغاتی است. «مبارز» دومین کتاب کریس لی پس از «داستان‌های آغازین: پیشگامانی که فوتبال را به جهان آوردند» (Origin Stories: The Pioneers Who Took Football to the World) است که در سال ۲۰۲۱ منتشر شده بود.

معرفی کتاب‌های مشابه: 
.

اگر از مطالعهٔ این کتاب لذت بردید و اگر به تاریخ و سیاست علاقه دارید و به دنبال کتاب‌های مشابهی می‌گردید که ورزش را با سیاست ترکیب کرده باشد یا دربارهٔ ایستادگی و مقاومت علیه فاشیسم صحبت کرده باشد، مطالعهٔ کتاب‌های زیر را نیز به شما پیشنهاد می‌کنیم.

• کتاب فوتبال علیه دشمن (Football Against the Enemy)
.

کتاب «فوتبال علیه دشمن»‌ اثر سایمون کوپر (Simon Kuper) روزنامه‌نگار و نویسندهٔ هلندی-بریتانیایی است که به‌خاطر آثار ژرفش دربارهٔ‌ فوتبال و فرهنگ شناخته می‌شود. مانند کتاب «مبارز»، کوپر نیز در این اثر به بررسی جریان‌های عمیق سیاسی در فوتبال می‌پردازد، اما در حالی‌که «مبارز» به طور خاص بر مقاومت ضدفاشیستی در طول تاریخ تمرکز دارد، «فوتبال علیه دشمن» شبکه وسیع‌تری را پوشش داده و پیوندهای این ورزش را با اشکال مختلف نفوذ سیاسی - دیکتاتوری‌ها، انقلاب‌ها و جنبش‌های ملی‌گرایانه - بررسی می‌کند. هر دو کتاب این باور را دارند که فوتبال می‌تواند صحنه‌ای برای مقاومت، هویت و پیام‌رسانی سیاسی باشد و داستان‌های غنی و انسانی ارائه می‌دهند که این بازی زیبا را به مبارزاتی فراتر از زمین بازی پیوند می‌دهد. این دو کتاب در کنار هم نشان می‌دهند که فوتبال فقط ورزش نیست، بلکه می‌تواند تبدیل به میدان نبردها، ارزش‌ها و رویاهای جامعه شود.

این کتاب که اولین بار در سال ۱۹۹۴ منتشر شد، خوانندگان را به سفری جهانی می‌برد تا بررسی کند که چگونه فوتبال با سیاست، هویت و تاریخ ملی تلاقی می‌کند. کوپر به بیش از بیست کشور - از آفریقای جنوبی پس از آپارتاید گرفته تا یوگسلاوی جنگ‌زده - سفر می‌کند و با بازیکنان، هواداران و مسئولان دیدار می‌کند تا کشف کند که چگونه از این ورزش برای اتحاد، تفرقه و ابراز قدرت سیاسی استفاده شده است. این روایت، سفرنامه‌نویسی، روزنامه‌نگاری تحقیقی و تحلیل فرهنگی را با هم ترکیب می‌کند و آشکار می‌سازد که چگونه فوتبال هرگز فقط یک بازی نیست، بلکه بازتابی از پیچیدگی‌های اجتماعی و سیاسی جهان است.

• کتاب علیه فاشیسم (Against Fascism)
.

کتاب «علیه فاشیسم» مجموعه‌ای از نوشته‌های آنتونیو گرامشی (Antonio Gramsci) فیلسوف و روزنامه‌نگار مارکسیست مشهور ایتالیایی و از بنیان‌گذاران حزب کمونیست ایتالیا است. هر دو اثر، هرچند از دریچه‌های بسیار متفاوت، مستقیماً با فاشیسم مقابله می‌کنند. گرامشی مبانی ایدئولوژیک و تکامل سیاسی قدرت فاشیستی را تحلیل می‌کند، در حالی که کریس لی در کتاب «مبارز» نشان می‌دهد که چگونه جوامع فوتبالی به شیوه‌های زنده و گویا در برابر آن قدرت مقاومت می‌کنند. آنچه بین این دو کتاب مشترک است، تعهد آن‌ها به افشای نفوذ فاشیسم است. هر کدام از این کتاب‌ها، مقاومت جمعی و قدرت همبستگی فرهنگی و اجتماعی را به عنوان ابزاری علیه اقتدارگرایی برجسته می‌کنند.

در این نوشته‌ها به جای ارائهٔ یک طرح داستانی متعارف، مقالات و تحلیل‌های سیاسی گرامشی منتشر شده‌اند که ظهور فاشیسم را در ایتالیا و فراتر از آن ترسیم می‌کنند. گرامشی در مورد رویدادهایی مانند ترور ماتئوتی، پویایی درونی جنبش فاشیستی و خطرات گسترده‌تر رژیم‌های اقتدارگرا تأمل می‌کند. تأملات او از نوشته‌های روزنامه‌نگاری اولیه تا گزیده‌هایی از «دفترچه‌های زندان» او را در بر می‌گیرد و این کتاب را ببدیل به یک کاوش موضوعی و تأمل‌برانگیز دربارهٔ فاشیسم و مبارزه با آن کرده است.

سخن پایانی 
.

با تأمل در کتاب «مبارز» مشخص می‌شود که کریس لی کتابی ساده ننوشته است، بلکه شجاعت، هویت و امتناع روح انسان از تسلیم شدن در برابر ظلم را روشن ساخته است. لی با ترکیب ورزش فوتبال و داستان‌های مقاومت، نشان می‌دهد که زمین بازی اغلب نمونهٔ کوچکی از مبارزات جهان بوده است، جایی که ارزش‌هایی مانند همبستگی، مبارزه‌طلبی و آزادی در آن به بوتهٔ آزمایش گذاشته شده‌اند. این کتاب تأثیر ماندگاری بر جای خواهد گذاشت تا نشان بدهد که ورزش، به دور از جدا بودن از سیاست، می‌تواند عرصه‌ای قدرتمند و نمادین برای تغییر باشد.

توانایی نویسنده در کتاب «مبارز» برای به تصویر کشیدن تاریخ نیز ستودنی است. او به جای تعریف جنبش‌های انتزاعی یا ایدئولوژی‌های بی‌چهره، خواننده را با بازیکنان، هواداران و جوامعی روبه‌رو کرده است که عشق روزمره‌شان به این بازی به‌نوعی مقاومت سیاسی تبدیل شده است. لی از طریق روایت‌های زنده ـ چه پیروزی‌های تیم‌های ضعیف، چه اعتراضات خاموش یا جنبش‌های سازمان‌یافتهٔ هواداران ـ نشان می‌دهد که چگونه فوتبال به مردم عادی شجاعت مقابله با خطرات را داد. این داستان‌ها نه‌تنها درک شما از ورزش را تغییر خواهد داد، بلکه شما را به چالش می‌کشد تا نقش خود را در مواجهه با بی‌عدالتی از یاد نبرید.

این کتاب به خواننده نشان می‌دهد که مقاومت می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد اما همیشه ریشه در ارزش‌های مشترک و ارادهٔ جمعی دارد.