حکایت زنان دیوانه

کتاب «حکایت زنان دیوانه» (Deli Kadın Hikâyeleri) و با عنوان انگلیسی (Mad Women Stories) مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه اثر مینه سوئوت (Mine Söğüt) نویسنده و خبرنگار اهل ترکیه است که برای اولین‌بار در سال ۲۰۱۱ منتشر شد. این کتاب مجموعه‌ای قدرتمند از داستان‌های کوتاه به‌هم پیوسته است که به زبانی که جامعه آن‌ها را «دیوانه» می‌خوانند، می‌پردازد. هر داستان شامل زندگی، درد و شورش شخصیت زن متفاوتی می‌شود و مبارزات پنهانی زنان تحت سلطهٔ هنجارهای مردسالارانه، فشار اجتماعی و آسیب‌های شخصی را نشان می‌‌دهد. سوئوت در این کتاب به‌جای این‌که دیوانگی را ضعف تلقی کند، آن را نوعی مقاومت، بقا یا حقیقت جایگزین می‌داند و خواننده را به چالش می‌کشد تا تصمیم بگیرد در حقیقت چه کسی دیوانه است. او از طریق نثر شاعرانه، طنز تلخ و نقد اجتماعی تُند به نابرابری جنسیتی، خشونت، تنهایی و مرزهای آزادی پرداخته است.

درباره‌ٔ کتاب 
.

داستان «حکایت زنان دیوانه» یک طرح خطی واحد را دنبال نمی‌‌کند، بلکه نویسنده از طریق مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاهِ بهم پیوسته که هر کدام بر زنی متفاوت متمرکز شده‌اند که به حاشیهٔ جامعه رانده شده و برچسب دیوانه خورده است، روایت می‌شود. از جمله این زنان می‌توانیم به مادری اشاره کنیم که در سوگ فرزند گمشده‌اش نشسته است یا دختر جوانی که از آزار و اذیت آسیب دیده است یا همسری که تحت کنترل مردسالاری در حال خفه‌شدن است. هر داستان، بخش‌هایی از دنیای درونی این زنان را آشکار می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه دردهای شخصی، آرزوهای برآورده نشده و ظلم اجتماعی هویت این زنان را شکل داده و آن‌ها را به سکوت یا شورش می‌کشاند.

نویسنده در کتاب صدای این زنان را مانند موزاییک کنار هم چیده و نگاهی اجمالی به مبارزات اغلب پنهان زنانی پرداخته که تجربیاتشان معمولاً نادیده گرفته می‌شود. با پیشرفت داستان‌ها، مضمون تکرارشوندهٔ داستان به استعاره‌ای برای آزادی، مقاومت و راهی برای درک واقعیت تبدیل می‌شود. دیوانگی این زنان یک نقطه ضعف نیست، بلکه برچسبی است که جامعه یا افراد اطراف‌شان به این زنان زده‌اند چون مطابق با انتظارات اجتماعی رفتار نکرده‌اند.

مینه سوئوت با استفاده از طنز تلخ، نثری غنی و البته خیره‌کننده، مرز بین سلامت عقل و جنون را محو کرده و اقتدار اخلاقی جامعه‌ای را که به آسیب‌پذیرین اعضای خود انگ می‌زند، زیر سؤال می‌برد. نویسنده اما در انتها به جای پاسخ یا نتیجه‌ گرفتن از این داستان‌ها، خواننده را در ابهام باقی می‌گذارد تا خودش تصمیم بگیرید که چقدر ندیده گرفتن زنان ساکت و طرد شده آسان است. به این ترتیب، داستان‌های کوتاه این مجموعه روایتی گسترده از تبعیض جنسیتی، قدرت و تاب‌آوری زنان است.

ویژگی‌های برجسته‌ٔ کتاب 
.

«حکایت زنان دیوانه» کاوشی جسورانه در زندگی زنانی است که در جامعه به حاشیه رانده شده‌اند. او در این کتاب هنر ادبی را با نقد اجتماعی درهم آمیخته و شخصیت‌های زن پیچیده‌ای را نشان می‌دهند که هر کدام به نوعی تلاش می‌کنند در مقابل ظلم مقاومت کنند، آن را تحمل کنند یا از آن عبور کنند، درحالی که تعاریف مرسوم از سلامت عقل و عادی‌ بودن در یک جامعهٔ شرقی را به چالش می‌کشد. برخی از ویژگی‌های برجستهٔ این کتاب عبارت‌اند از:

• کاوش در صداهای به حاشیه رانده شدهٔ زنان: هر داستان به زنانی می‌پردازد که تجربیاتشان اغلب نادیده گرفته شده یا رد شده است و زندگی و مبارزات درونی آن‌ها را در مرکز روایت قرار می‌دهد.
• تعریف دوبارهٔ دیوانگی: دیوانگی نقطه ضعف این داستان‌ها نیست، بلکه شکلی از مقاومت، بقا یا دیدگاه جایگزین است و برچسب‌ها و هنجارهای اجتماعی را زیر سؤال می‌برد.
• نگارش شاعرانه: نثر سوئوت بسیار زنده و احساسی است و تجربه‌ای خواندنی خلق کرده که هم فراگیر و هم تأمل‌برانگیز است.
• نقد و تأمل اجتماعی: داستان‌ها نابرابری جنسیتی، ستم و ریاکاری اجتماعی را به وضوح نشان می‌دهند و خواننده را تشویق می‌کنند که در مورد نحوهٔ برخورد افراد به حاشیه رانده شده بیاندیشد. 
• داستان‌هایی عمیقاً پیچیده: شخصیت‌ها بسیار احساساتی هستند و انگیزه‌های خاص خود را دارند و به خوانند اجازه می‌دهند تا عمیقاً با مبارزات، ترس‌ها و سرکشی‌های آن‌ها همدردی کند.

این کتاب مناسب چه کسانی است؟ 
.

این کتاب مناسب خوانندگانی است که به ادبیات معاصر ترکیه و شرق علاقه دارند؛ به‌ویژه کسانی که مایل به کاوش در تجربیات و شنیدن صدای زنانی هستند که اغلب جامعه آن‌ها را به حاشیه رانده است. اگر به داستان‌هایی درون‌نگر و متفاوت علاقه دارید که به نقش‌های جنسیتی پرداخته و هنجارهای اجتماعی را به چالش کشیده باشند، از مطالعهٔ این کتاب لذت خواهید بُرد.

چرا رمان «حکایت زنان دیوانه» را بخوانیم؟
. 

• داستانی متفاوت از زنان: هر داستان بر زنی تمرکز دارد که یا زندگی‌ و احساساتش نادیده گرفته شده یا رد شده است و به خواننده اجازه می‌دهد با قشر متفاوتی از زنان روبه‌رو شوند و بتوانند آن‌ها را درک کنند و از دیدگاهی متفاوت به چنین زنانی نگاه کنند.
• مفاهیم متعارف جنون را به چالش می‌کشد: دیوانگی یا جنون زنانِ این داستان‌ها، نمادی از مقاومت و بقا است و خواننده را تشویق می‌کند تا برچسب‌ها و قضاوت‌های اجتماعی را زیر سؤال ببرد.
• تفسیر اجتماعی روشنگرانه: نویسنده در این کتاب با زبانی غنی و شاعرانه، نابرابری جنسیتی، ریاکاری اجتماعی و ظلم را نقد می‌کند و این داستان تأملی است در چگونگی به حاشیه رانده شدن افرادی که از هنجارهای جامعه سرپیچی کرده‌اند.
• داستانی عمیق،‌ روان‌شناختی و پیچیده: شخصیت‌ها با ظرافت و واقعی به تصویر کشیده شده‌اند و اگر به دوروبر خود نگاهی بیندازید شاید این زنان را ببینید. این کتاب به خواننده اجازه می‌دهد انگیزه‌ها، ترس‌ها و تاب‌آوری آن‌ها را در سطحی عمیق‌تر درک کنند.

کتاب «حمایت زنان دیوانه» را بخوانید چون نه‌تنها داستان زنانی متفاوت را روایت کرده، بلکه سعی کرده است نشان بدهد که چطور اغلب جوامع با نادیده گرفتن چنین زنانی، احساس آن‌ها را نادیده گرفته یا متوجه نمی‌شود. نویسنده در این کتاب ظرافت ادبی را با تفسیرهای اجتماعی ترکیب کرده و به موضوعاتی مثل ظلم و تاب‌آوری پرداخته و مرزهای هنجارهای اجتماعی را بررسی می‌کند. عمق عاطفی، شخصیت‌پردازی زنده و داستان‌سرایی تأمل‌برانگیز نویسنده، مطالعهٔ این کتاب را بتدیل به یک تجربهٔ خواندنی خواهد کرد.

درباره‌ٔ نویسنده 
.

مینه سوئوت روزنامه‌نگار و نویسندهٔ اهل ترکیه در سال ۱۹۶۸ در استانبول به دنیا آمد. پدرش افسر نیروی دریایی بود، اما او را در سال ۱۹۸۵ از دست داد، همان سالی که تحصلات متوسطه‌اش را تازه به پایان رسانده بود. در همان سال، وارد دانشکدهٔ زبان و ادبیات لاتین دانشگاه استانبول شد و در سال ۱۹۸۹ فارغ‌التحصیل شد و مدرک کارشناسی ارشد خود را نیز از همان دانشکده گرفت. سوئوت حرفهٔ روزنامه‌نگاری را از سال ۱۹۹۰ شروع کرد و پس از تعطیلی روزنامهٔ گونش، در مجلهٔ تمپو مشغول به کار شد. در سال ۱۹۹۳ در مسابقه‌ای که توسط انجمن روزنامه‌نگاران ترکیه برگزار شد، در بخش اخبار مورد تقدیر قرار گرفت. بین سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۰ به عنوان نویسندهٔ متن برای یک مستند تلویزیونی کار کرد و پس از ترک روزنامه‌نگاری حرفه‌ای، ویراستار شد. اولین کتابش یک زندگینامه بود. پس از آن کتاب «آپارتمان پنج سویم» از او منتشر شد. 

اکنون ستونی ثابت با نام «بی‌خوابی» در روزنامهٔ جمهوریت دارد که در آن به مسائل سیاسی و اجتماعی روز ترکیه می‌پردازد. سوئوت، که به‌ضرورت شغل پدرش در بسیاری از شهرهای ترکیه زندگی کرده، به‌خوبی با فرهنگ عامه و مردم این کشور آشناست. در آثار او می‌توان نشانه‌هایی از فرهنگ عامه، باورهای مردمی، اسطوره و خرافه را دید؛ که کتاب «آپارتمان پنج سِویم»‌ هم از این قاعده مستثنا نیست؛ از آینه و رنگ و عدد تا تعبیر خواب و بدشگونی حیوانات و مکان‌ها، از کابوس و جادو و فال تا آتش و جادوگر و رمّال، همه‌چیز را می‌توانید در آثار سوئوت بیابید. آثار مینه سوئوت به زبان‌های گوناگون ترجمه شده‌اند و در کشورهای مختلف به چاپ رسیده‌اند.

معرفی کتاب‌های مشابه: 
.

اگر از مطالعهٔ این کتاب لذت بردید و به دنبال کتاب‌های مشابه در ادبیات معاصر ترکیه می‌گردید که به صدای زنان پرداخته باشند و داستان‌هایی متفاوت از زنان جامعه را روایت کرده باشند، خواندن کتاب‌های زیر را نیز به شما پیشنهاد می‌کنیم.

• پله پله تنهایی (Kul)
.

کتاب «پله‌ پله تنهایی» اثر سِرای شاهینر (Seray Şahiner) نویسندهٔ معاصر ترکیه است که به‌خاطر کاوش در زندگی شهری و شخصیت‌های پیچیده‌اش به شهرت رسیده است. نویسنده در این کتاب درست مانند کتاب «حمایت زنان دیوانه»، کول، به پیچیدگی‌های روانشناختی شخصیت اصلی زن خود می‌پردازد. هر دو رمان به بررسی چگونگی شکل‌گیری دنیای درونی زنان توسط فشارهای بیرونی و تجربیات شخصی می‌پردازند. در حالی که داستان‌های سوئوت بر برچسب‌های اجتماعی و به حاشیه راندن زنان تمرکز دارند، روایت شاهینر به بررسی کشمکش‌های درونی فرد و تأثیر روایت‌های بیرونی بر هویت شخصی می‌پردازد. هر دو اثر، چالش‌هایی را که زنان در مواجهه با انتظارات اجتماعی و خواسته‌های شخصی با آن مواجه هستند، برجسته می‌کنند و نگاهی عمیق به پیچیدگی‌های تجربه زنانه ارائه می‌دهند.

مرجان شخصیت اصلی رمان پله پله تنهایی است. شخصیتی نادیده گرفته شده و به‌شدت تنها که در خیال خود زندگی می‌کند. او بچه‌دار نمی‌شود و شوهرش را که از نظر خودش فایده‌ای به‌حال خودش نداشته است از خانه بیرون کرده ولی زمانی که تنهایی به او فشار می‌آورد از کردهٔ خود پشیمان می‌‌شود. مرجان برای امرار معاش راه‌پله تمیز می‌کند و در ذهنش بارها و بارها به خود یادآوری می‌کند که زنی خودساخته است و نیازی به شوهر و بچه ندارد و لحظه‌ای بعد نظرش را تغییر می‌دهد. او کاملاً با دنیای اطرافش فرق دارد، خرافاتی است و حالا تنها همدمش تلویزیون است، تلویزیونی که انگار شخصیت دارد و زمانی که خراب می‌شود او به همان شکلی با مشکل خراب‌شدن تلویزیون برخورد می‌کند که با مشکل رفتن شوهرش، او می‌گرید و نذر می‌کند و چنان سراسیمه به دنبال تعمیرکار می‌رود که حتی فراموش می‌کند کلیدهایش را با خود ببرد. اما سؤالی که تا انتها ذهن شما را درگیر خود می‌کند این است که آیا مرجان می‌‌تواند جایگاه خود را در تنهایی بیابد؟

• سه دختر حوا (Three Daughters of Eve)
.

کتاب «سه‌ دختر حوا» اثر الیف شافاک ( Elif Shafak) نویسندهٔ مشهور ترکی-بریتانیایی است که به‌خاطر نوشتن آثار غنی مورد تحسین قرار گرفت و در ایران با انتشار کتاب «ملت عشق» به شهرت رسید. نویسنده در این رمان درست مثل «حمایت زنان دیوانه»، زنان را در مرکز داستانش قرار داده است و به کاوشی عمیق و روان‌شناختی در این مورد می‌پردازد. هر دو رمان، زندگی درونی زنانی را بررسی می‌کنند که با انتظارات اجتماعی و معضلات شخصی دست و پنجه نرم می‌کنند. هر دو نویسنده از تجربیات شخصیت‌های خود برای نقد ساختارهای اجتماعی و برجسته کردن پیچیدگی‌های هویت زنانه استفاده می‌کنند. هر دو رمان از طریق داستان‌سرایی خود، خوانندگان را به تأمل در مورد نقش‌هایی که زنان در جامعه ایفا می‌کنند و سفرهای شخصی که برای درک خود انجام می‌دهند، فرا می‌خوانند.

داستان حول محور نازپری «پری» نالبانتوغلو، یک زن میانسال ترک ساکن استانبول می‌چرخد. روایت در دو خط زمانی روایت می‌شود: زندگی امروزی پری و گذشتهٔ او به عنوان دانشجوی دانشگاه آکسفورد. در آکسفورد، پری با دو زن - مونا، یک مسلمان معتقد، و شیرین، یک سکولاریست ایرانی - دوستی نزدیکی برقرار می‌کند. باورها و شخصیت‌های متفاوت آن‌ها نمادی از سه کهن‌الگوی رمان است: مؤمن، گناهکار و سردرگم، که پری مظهر دومی است. یک رویداد محوری منجر به رسوایی‌ای می‌شود که عمیقاً بر زندگی آن‌ها تأثیر می‌گذارد. این رمان به مضامین ایمان، هویت و پیچیدگی‌های اعتقادی می‌پردازد که در پس‌زمینه چشم‌انداز اجتماعی-سیاسی ترکیه مدرن قرار دارد.

سخن پایانی 
.

این رمان کاوشی قابل توجه در زندگی زنانی است که جامعه با هنجارها و انتظارتش آن‌ها را به دیوانگی یا جنون کشانده است؛ کسانی که اغلب به سکوت دعوت شده‌اند یا بد فهمیده می‌شوند. مینه سوئوت، از طریق مجموعه‌ای از داستان‌های بهم پیوسته، پیچیدگی‌های دنیای درونی شخصیت‌هایش را آشکار می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه هنجارها و قضاوت‌های اجتماعی، ظلم و ستم و آسیب‌های شخصی، تجربیات این زنان را شکل می‌دهند. او با نشان دادن این‌که دیوانگی این زنان نوعی مقاومت است، تعاریف مرسوم از سلامت عقل را نیز به چالش می‌کشد.

یکی از بزرگ‌ترین نقاط قوت این رمان، توانایی آن در ترکیب هنر ادبی با تفسیر عمیق اجتماعی است. نثر غنی و طنز تلخ این نویسندهٔ معاصر ترکی، مطالعهٔ این کتاب را هم از نظر احساسی جذاب و هم از نظر فکری تأمل‌برانگیز کرده است. او در هر داستان به بررسی موضوعاتی مثل قدرت، نابرابر جنسیتی و ریاکاری اجتماعی پرداخته و نشان می‌دهد که چگونه زنان در سیستم‌هایی که اغلب آن‌ها را به حاشیه رانده و محدود می‌کنند، سعی می‌کنند راه خود را پیدا کنند. مبارزات، انعطاف‌پذیری و سرکشی این زنان باورنکردنی است.

سوئوت موفق شده هم یک اثر ادبی تأثیرگذار بنویسد و هم تأملی در وضعیت امروز زنان در جوامع شرقی داشته باشد. خواندن این کتاب را به طرفداران ادبیات معاصر ترکیه و روایت‌های فمینیستی پیشنهاد می‌کنیم.