چهار دیواری

کتاب «چهار دیواری» (Within Four Walls) مکاتبات هانا آرنت فیلسوف سیاسی، نویسنده و بازماندهٔ هولوکاست با همسرش هاینریش بلوشر (Heinrich Blucher) از ۱۹۳۶ تا ۱۹۵۲ است. این مکاتبات برای اولین بار در سال ۱۹۹۶ منتشر شدند و داستان زندگی این دو انسان استثنایی را نشان می‌دهند؛ دو آلمانی که به دلایل مختلفی از کشور خود گریختند. این کتاب دربارهٔ زندگی آن‌ها در تبعید و در پاریس و نیویورک، وابستگی آن‌ها به یکدیگر و عشق عمیق‌ترشان، تبادل مداوم ایده‌هایشان، تدریس و نویسندگی آرنت، مشارکتش در زندگی یهودیان در اروپا و اسرائیل و سال‌های حضور بلوشر در مدرسه و کالج بارد است. همچنین کتاب «چهار دیواری» سندی مهم از دههٔ ۳۰ در آلمان فرانسه، جنگ جهانی دوم و زندگی پس از جنگ در شهرهای ویران‌شدهٔ اروپایی است. این کتاب یک سند شخصی و تاریخی خارق‌العاده است که مانند آن را دیگر نخواهید خواند.

هانا آرنت که بود؟
.

هانا آرنِت (Hannah Arendt) در سال 1906 در شهر هانوفر آلمان به دنیا آمد. او فیلسوف سیاسی، نویسنده و بازماندۀ هولوکاست است. او را یکی از تأثیرگذارترین نظریه‌پردازان سیاسی قرن بیستم می‌دانند. آرنت در لیندن و در خانواده‌ای یهودی به دنیا آمد که این منطقه بعداً به منطقۀ هانوفر تبدیل شد. در سه سالگی خانواده‌اش به پایتخت پروس شرقی نقل‌مکان کردند تا بیماری پدرش را درمان کنند. پل آرنت در جوانی به بیماری سیفلیس مبتلا شده بود و پس از تولد هانا فکر می‌کردند که بیماری پدرش در حال بهبودی است.

اما وقتی هانا هفت ساله بود پدرش را از دست داد. او در یک خانوادۀ سیاسی و سکولار بزرگ شد. مادرش از طرفداران سرسخت سوسیال دموکرات‌ها بود.  او در دانشگاه‌های معتبری مثل ماربورگ و فریبورگ به تحصیل در رشتۀ فلسفه پرداخت و شاگرد فیلسوفانی همچون هایدگر، ادموند هوسرل و کارل یاسپرس بود. مدرک دکترای فلسفه‌اش را از دانشگاه هایدلبرگ دریافت کرد. هانا آرنت در سال 1929 با گانتر استرن ازدواج کرد اما خیلی زود تبعیض ضد یهودی در آلمان نازی شروع شد. 

در سال 1933 یعنی سالی که آدولف هیتلر به قدرت رسید، گشتاپو، آرنت را به دلیل انجام تحقیقات غیرقانونی دربارۀ یهودی‌‌ ستیزی در آلمان نازی دستگیر و برای مدت کوتاهی زندانی کرد. او پس از آزادی از آلمان گریخت و قبل از اقامت در پاریس، مدتی در چکسلواکی و سوئیس زندگی کرد. او در سال 1937 از همسر اولش جدا شد و در سال 1940 با هاینریش بلوچر ازدواج کرد اما زمانی که آلمان در سال 1940 به فرانسه حمله کرد با سلب تابعیت آلمانی‌اش به عنوان یک بیگانه بازداشت شد. او فرار کرد و به ایالات متحده رفت. 

او در نیویورک اقامت گزید و تا آخر عمر همان‌جا ماند و به تدریس در دانشگاه‌های پرینستون و کالیفرنیا پرداخت. با انتشار کتاب توتالیتاریسم در سال 1951 شهرتش به عنوان یک متفکر و نویسنده تثبیت شد و آثار قابل‌توجهی پس از این کتاب منتشر کرد. هانا آرنت کتاب وضع بشر را در سال 1958 و کتاب آیشمن در اورشلیم را در مورد دادگاه آدولف آیشمن نوشت و این کتاب را در سال 1963 منتشر کرد. آرنت در سال 1975 در سن 69 سالگی و بر اثر سکتۀ قلبی درگذشت و آخرین اثرش به نام حیات ذهن ناتمام ماند.

درباره‌ٔ کتاب 
.

کتاب «چهار دیواری» مکاتبات بین هانا آرنت و هاینریش بلوشر بین سال‌های ۱۹۳۶ تا ۱۹۶۸ است؛ مجموعه‌ای عمیقاً صمیمانه از نامه‌هایی که بیش از سه دهه تبادل فکری، صمیمیت و تأمل تاریخی بین متفکر سیاسی هانا آرنت و همسرش را به تصویر می‌کشد. این مکاتبات که از اواخر دههٔ ۱۹۳۰ آغاز می‌شود یعنی زمانی که هر دو از آلمان نازی تبعید شدند، مبارزات آن‌ها با آوارگی، چالش‌‌های ساختن زندگی جدید در ایالات متحده و درگیری مداوم آن‌ها با بحران‌های سیاسی و فرهنگی زمان‌شان را دنبال می‌کند.

این نامه‌ها نه‌تنها فداکاری شخصی آن‌ها، بلکه فعالیت‌های فکری مشترک‌شان را نیز آشکار می‌کند چون در مورد فلسفه، سیاست، ادبیات و رویدادهای شکل‌دهندهٔ اوایل قرن بیستم بحث می‌کردند. اما این کتاب فراتر از بُعد شخصی نیز پیش رفته و ازدواجی را مملو از گفت‌وگو، تبادل نظرهای صریح، کنجکاوی و احترام متقابل نشان می‌دهد. خواننده با خواندن این نامه‌ها به بینشی در مورد اندیشهٔ درحال تکامل آرنت به‌ویژه در مورد تمامیت‌خواهی، آزادی و نقش فرد در تاریخ خواهد رسید و همچنین با افکار بلوشر به عنوان یک متفکر و معلم سیاسی دست خواهد یافت.

مکاتبات آن‌ها نشان می‌دهد که چگونه عشق و مشارکت می‌توانند خلاقیت فکری را تغییر دهند و این کتاب را به یکی از مهم‌ترین کتاب‌ها برای آشنایی و درک زندگی و ایده‌های آرنت در چارچوب نزدیک‌ترین رابطه‌اش تبدیل کرده است.

ویژگی‌های برجسته‌ٔ کتاب 
.

«چهار دیواری» یک سند شخصی و فکری به ذهن دو متفکر برجسته است و درعین‌حال آشفتگی‌های قرن بیستم را نیز منعکس می‌کند. برخلاف زندگینامه یا متون فلسفی معمولی، این مجموعه تاریخ، فلسفه و نامه‌های عاشقانه را در هم می‌آمیزد و نشان می‌دهد که چگونه پیوندهای شخص و زندگی فکری آن‌ها درهم تنیده شده‌اند. برخی از ویژگی‌های برجستهٔ این کتاب عبارت‌اند از:

• ترکیب رشد شخصی و فکری: در این نامه‌ها هم لطافت ازدواج آرنت و همسرش به تصویر کشیده شده و هم دقت مباحث فلسفی آن‌ها را آشکار می‌کند و کتاب را به‌طور منحصربه‌فرد صمیمی و درعین‌حال از نظر فکری غنی می‌سازد.
• ارتباط تاریخی: این مکاتبات که در دهه‌های جنگ، تبعید و تحولات سیاسی نوشته شده است، تجربیات دست اول برخی از دگرگون‌کننده‌ترین رویدادهای قرن بیستم را منعکس می‌کند.
• بینشی بر اندیشهٔ آرنت: خوانندگان از طریق تبادل نظرهای صادقانه آرنت با بلوشر، شاهد تکامل ایده‌های او در مورد تمامیت‌خواهی، آزادی و نقش فرد خواهند بود.
• تصویری از مشارکت: این نامه‌ها نشان می‌‌دهند که چگونه عشق و همراهی فکر می‌توانند در کنار هم وجود داشته باشند و به عنوان الگوی یک ازدواج که فضایی برای حمایت عاطفی و رشد فلسفی فراهم کرده، قابل تأمل است.
• اصالت نادر: از آن‌جا که این نامه‌ها خصوصی هستند و هرگز تابه‌حال منتشر نشده‌اند، صداقت و خودانگیختگی و جنبه‌هایی از شخصیت‌های آرنت و بلوشر را آشکار کرده‌اند، که در جای دیگری دیده نشده است.

این کتاب مناسب چه کسانی است؟ 
.

این کتاب مناسب خوانندگانی است که به تلاقی تاریخ، فلسفه و روایت شخصی علاقه داشته باشند. محققان و دانشجویان نظریهٔ سیاسی، به‌ویژه کسانی که آثار آرنت را مطالعه می‌کنند، این نامه‌ها را برای درک ایده‌های پیشگامانهٔ او بسیار ارزشمند خواهند یافت. اگر کنجکاو هستید بدانید چگونه مشارکت فکری می‌تواند هم زندگی شخصی و هم جریان گسترده‌تر فکری را در قرنی آشفته شکل دهند، از مطالعهٔ این کتاب لذت خواهید بُرد.

چرا کتاب «چهار دیواری» را بخوانیم؟ 
.

• نگاهی به اندیشهٔ هانا آرنت: آثار منتشر شدهٔ هانا آرنت اغلب متراکم و تحلیلی هستند ولی این نامه‌ها جنبه‌های انسانی تفکرات و زندگی او را آشکار می‌کنند. می‌توانید روند تفکر او در زمان واقعی را ببینید و تردیدها، الهامات و بحث‌های او با بلوشر را بخوانید که درک غنی‌تر و شخصی‌تری از فلسفهٔ او را باعث خواهد شد. 
• تصویری واضح از مشارکت فکری: این مکاتبات نشان می‌دهند که چگونه یک ازدواج می‌تواند چیزی بیش از یک همراهی صرف باشد و تبدیل به فضایی برای گفت‌وگو، یادگیری متقابل و تبادل خلاقانه شود. رابطهٔ آن‌ها نشان می‌دهد که چگونه عشق و فلسفه می‌توانند در کنار هم رشد کنند و موجب تقویت یکدیگر شوند.
• ارتباط و زمینهٔ تاریخی: این نامه‌ها دهه‌هایی را در برمی‌گیرند که با آزارواذیت نازی‌ها، تبعید و شکل‌گیری زندگی فکری پس از جنگ احاطه شده بود. با خواندن آن‌ها، به دیدگاهی در مورد چگونگی زنده ماندن دو تبعیدی، و مشارکت معنادار آن‌ها در بحث‌های مربوط به سیاست، آزادی و مسئولیت در قرنی آشفته دست خواهید یافت.
• نگاهی به زندگی خصوصی هانا آرنت: از آن‌جا که این نامه‌ها خصوصی بوده‌اند، خام، با صداقت تمام و بدون فیلتر هستند. برخلاف آثار منتشر شدهٔ هانا آرنت که ویرایش می‌شده‌اند، این تبادلات اصالتی نادر دارند که به خوانندگان اجازه می‌دهد با فراز و نشیب‌های عاطفی و زندگی هانا آرنت آشنا شوند.

کتاب «چهار دیواری» را بخوانید تا با طریقهٔ شکل‌گیری و رشد افکار و ایده‌های هانا آرنت آشنا شوید. این کتاب چیزی بیش از نگاهی اجمالی به زندگی خصوصی دو روشنفکر و متفکر است و به خوانند این امکان را می‌دهد تا ببیند چگونه عشق، گفت‌وگو و تأمل مشترک می‌تواند افراد را در طول تبعید سیاسی، جنگ و تحولات فرهنگی حفظ کند و درعین‌حال ریشه‌های برخی از تأثیرگذارترین ایده‌های آرنت را نیز روشن می‌کند.

معرفی کتاب‌های مشابه: 
.

اگر از مطالعهٔ این کتاب لذت بردید و به دنبال کتاب‌های مشابه می‌گردید که نامه‌های خصوصی شخصیت‌های برجسته را منتشر کرده باشند یا به‌طور خاص به تفکرات و ایده‌ها یا زندگی هانا آرنت پرداخته باشند، مطالعهٔ کتاب‌های زیر را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

• هانا آرنت و مارتین هایدگر (Martin Heidegger/Hannah Arendt)
.

کتاب «هانا آرنت و مارتین هایدگر» اثر الزبیتا اتینگر (Elzbieta Ettinger) نویسندهٔ آمریکایی متولد لهستان است که به‌خاطر‌ آثارش در زمینهٔ تاریخ، زندگینامه و روایت‌های شخصی که تحت‌تأثیر درگیری‌های سیاسی شکل گرفته‌اند، شناخته می‌شود. درست مانند کتاب «چهار دیواری» که آن هم به نامه‌ها و زندگی خصوصی در پس‌زمینه‌ای از تحولات سیاسی و تاریخی می‌پردازد، اثر اتینگر نشان می‌دهد که چگونه روابط شخصی، بازتاب چالش‌های فرهنگی و ایدئولوژیک گسترده‌تر هستند. هر دو کتاب از داستان‌های صمیمانه انسانی برای روشن کردن تلاقی عشق، قدرت و تاریخ استفاده می‌کنند و نشان می‌دهند که چگونه نمی‌توان حوزهٔ خصوصی را به طور کامل از حوزهٔ عمومی و سیاسی جدا کرد.

نویسنده در این کتاب به بررسی رابطهٔ پیچیده و بحث‌برانگیز بین فیلسوف آلمانی، مارتین هایدگر، و نظریه‌پرداز سیاسی، هانا آرنت، می‌پردازد. این کتاب با تکیه بر نامه‌ها، اسناد و زمینه‌های تاریخی، رابطهٔ عاشقانهٔ آن‌ها که از زمان شاگردی آرنت در دههٔ ۱۹۲۰ آغاز شد، و چگونگی ادامهٔ آن - با وجود وابستگی هایدگر به حزب نازی - در طول زندگی‌شان، در قالب اشکال مختلف دوستی، بیگانگی و تبادل فکری، دنبال می‌کند. اتینگر تصویری از تنش بین عشق، خیانت و تحسین فکری ترسیم می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه رابطهٔ شخصی آن‌ها با میراث فلسفی‌شان در هم تنیده شده است. این کتاب نه تنها دربارهٔ یک رابطهٔ عاشقانه، بلکه دربارهٔ مبارزات اخلاقی و فکری دو چهرهٔ برجستهٔ قرن بیستم نیز هست.

• نامه‌های پروست به همسایه‌اش (Lettres à sa Voisine)
.

کتاب «نامه‌های پروست به همسایه‌اش» اثر مارسل پروست یکی از تأثیرگذارترین نویسندگان قرن بیستم است. درست مثل کتاب «چهار دیواری» نویسنده در این کتاب ابعاد صمیمانهٔ زندگی یک روشنفکر بزرگ را از طریق مکاتبات شخصی آشکار می‌کند. در حالی که نامه‌های پروست شوخ‌طبعانه و مربوط به واقعیت‌های عملی هم‌زیستی در یک آپارتمان هستند، و نامه‌های آرنت بر عشق، تبعید و تأمل سیاسی متمرکزند، هر دو اثر بر انسانیت متفکرانی تأکید دارند که اغلب تنها از طریق شاهکارهای منتشر شده‌شان دیده می‌شوند. هر کتاب نشان می‌دهد که چگونه نامه‌های خصوصی می‌توانند شخصیت، آسیب‌پذیری و مبارزات روزمره روشنفکران مشهور را روشن کنند و به خوانندگان اجازه دهند آن‌ها را نه تنها به عنوان نابغه‌هایی دور، بلکه به عنوان انسان‌هایی واقعی و قابل درک تجربه کنند.

کتاب نامه‌های پروست به همسایه‌اش، رمانی کوتاه و برگرفته از واقعیت است. چاپ اول مکاتبه‌های همگانی بین سال‌های 1930 و 1936 در شش مجلد کوچک منتشر شد و بعدها نظر منتقدان تغییر کرد و لیدیا دیویس نامه‌های پروست را از زبان فرانسوی به انگلیسی ترجمه کرد و این نامه‌ها در قالب کتابی منتشر شدند. این کتاب مجموعه‌ای شگفت‌انگیز از بیست‌وسه نامه خطاب به خانمی در طبقۀ بالای ساختمان پروست است که ابتدا هیچ‌چیز درباره‌اش نمی‌دانیم و سه نامه نیز خطاب به همسر این بانوی ناشناس نوشته شده است. پروست نویسندهٔ دشواری است که اگر راغب شدید اثر بزرگ او، در جستجوی زمان از دست ‌رفته را بخوانید، بهتر است ابتدا با آثار کم‌حجم‌تر و ساده‌تر او مطالعه را شروع کنید؛ مانند «نامه‌های پروست به همسایه‌اش». همچون بیشتر نامه‌های پروست، این نامه‌ها نیز تاریخ ندارند اما برای راحتی خوانندگان به این نامه‌ها نظم داده شده است.

سخن پایانی 
.

این کتاب چیزی بیش از مجموعه‌ای نامهٔ ساده است؛ این کتاب گواهی بر قدرت پایدار عشق و گفت‌وگو در مواجهه با دشوارترین چالش‌های تاریخ است. خواندن این نامه‌ها به خواننده نشان می‌دهد که درخشش فکری در انزوا شکل نمی‌گیرد، بلکه اغلب در پیوندها و ارتباطات انسانی درست و مناسب رشد می‌کند. این کتاب با گشودن دریچه‌ای به دنیای خصوصی آرنت و بلوشر، نشان می‌دهد که چگونه انعطاف‌پذیری شخصی و تأمل مشترک می‌تواند در دوران عدم قطعیت و تبعید به منبع قدرت تبدیل شود.

درعین‌حال این مکاتبات بسیار منحصربه‌فرد هستند و نقش مشارکت را در شکل‌دهی به تفکر هانا آرنت نشان می‌دهند. بدون همفکری آرنت و بلوشر، هیچ‌کدام از ایده‌های تأثیرگذار آرنت در مورد تمامیت‌خواهی و آزادی شکل نمی‌گرفتند. کتاب «چهار دیواری» نشان می‌دهد که ازدواج آرنت صرفاً یک پس‌زمینه نبود، بلکه فضایی حیاتی بود که در آن ایده‌ها آزمایش و حمایت می‌شد. بنابراین کتاب نه‌تنها یک سند تاریخی ارزشمند است، بلکه تجلیلی از چگونگی تلاقی عشق و فلسفه برای خلق ایده‌های معنادار نیز هست.

در بخشی از کتاب می‌خوانیم:
.

گرتشن، نظرت درباره‌ی دین چیست؟ دیروز، یک میمون مقدس‌نمای حزب (کمونیست) تلاش کرد تا به هاینریش قدیمی بقبولاند که او باید «ایمانی سخت و محکم» به رهبری حزب داشته باشد و همراه با آن «باور به درستی قطعنامه‌های آن». بنابراین به او گفتم که نظر من درباره‌ی دین چیست: «وقتی نوبت به باور می‌رسد، من حتی به هیتلر هم باور ندارم، یا هر بت کم‌مقداری که ممکن است بیاوری. من فقط مستقیم به سمت ایده محض می‌روم. (ایده محض یا تلقی بی‌لک immaculate conception به این مفهوم است که مریم مقدس از همان ابتدای حیات به گناه آلوده نشده و به‌ طور کامل پاک باقی مانده است. این آموزه در سال ۱۸۵۴ به طور رسمی توسط کلیسای کاتولیک بعنوان یک رکترین اعلام شد. ـــ م) این دست‌کم نیاز به یک باور عظیم دارد و علاوه بر آن، تصاویری مضحک به وجود می‌آورد که می‌توانی هر وقت مجبور به انجام تولیدمثل شدی، از آن‌ها لذت ببری.» بنابراین حالا احتمالاً آن‌ها با وحشت به من به چشم یک آئیست واقعی نگاه می‌کنند و تلاش خواهند کرد تا جسم مرا نابود کنند تا بتوانند برای روح من دعا کنند.