پس از دوشیزه جولی

«پس از دوشیزه جولی» (After Miss Julie) نمایشنامه‌ای از پاتریک ماربر کمدین، نمایشنامه‌نویس، کارگردان، بازیگر و فیلم‌نامه‌نویس انگلیسی است که اولین‌بار در سال ۱۹۹۵ منتشر شد. این اثر بازآفرینی مدرنی از نمایشنامهٔ کلاسیک طبیعت‌گرایِ آگوست استریندبرگ (August Strindberg) با عنوان «خانم جولی» است. این نمایشنامه تنها سه شخصیت دارد؛ خانم جولی، یک خانم ثروتمند بیست‌وچند ساله و دو خدمتکار: جان یک پیشخدمت و رانندهٔ سی‌ساله و کریستین یک آشپز سی‌وپنج ساله است. داستان در آشپزخانهٔ یک خانهٔ روستایی بزرگ در خارج از لندن اتفاق می‌افتد، زمانی که حزب کارگر بریتانیا به تازگی در انتخاباتی معروف به پیروزی قطعی رسیده است. این نمایشنامه به نویسندگی و کارگردانی پاتریک ماربر در ۴ نوامبر ۱۹۹۵ توسط بی‌بی‌سی ۲ به عنوان بخشی از یک مجموعه به نمایش درآمد.

درباره‌ٔ کتاب

 .
نمایشنامهٔ «پس از دوشیزه جولی» در انگلستان و در سال ۱۹۴۵ و در شب پیروزی قاطع حزب کارگر در انتخابات، روایت می‌شود. این نمایشنامه تماماً در آشپزخانهٔ یک خانوادهٔ ثروتمند اتفاق می‌افتد، جایی که اختلافات طبقاتی و تغییرات سیاسی، زمینه‌ساز درام درحال وقوع می‌شوند. خانم جولی، دختر خانواده وارد رابطه‌ای پُرتنش و خطرناک با جان، رانندهٔ پدرش می‌شود.

تمام این‌ها درحالی است که کریستین آشپز خانواده و نامزد جان، نظاره‌گر وقایع است که از کنترل خارج می‌شوند. داستان حول‌محور اشتیاق و آرزو، تنش طبقاتی و پویایی قدرت می‌چرخد. ابراز احساسات خانم جولی با جان به‌سرعت به رابطهٔ احساسی شدیدی تبدیل می‌شود و تعاملات آن‌ها نه‌تنها باعث درگیری می‌شود، بلکه تغییرات اجتماعی گسترده‌تری را نیز آشکار می‌کند، چون نظم طبقاتی قدیمی خانواده در پی این تغییرات فرو می‌ریزد. 

شب به خیانت، درگیری و تراژدی تبدیل می‌شود و سقوط اجتناب‌ناپذیر است. اقتباس ماربر از این نمایشنامه شدت فضای بسته و خفقان‌آور اثر اصلی را حفظ کرده و درعین‌حال طنین سیاسی بریتانیای دههٔ ۱۹۴۰ را به داستان اضافه می‌کند.

ویژگی‌های برجسته‌ٔ کتاب 
.

«پس از دوشیزه جولی» اقتباسی قدرتمند است که موضوعات جادوانهٔ اثر استریندبرگ را با تنش‌های سیاسی و اجتماعی اواسط قرن بیستم انگلستان در هم آمیخته است. ماربر با قراردادن این نمایشنامه در سال ۱۹۴۵ و در نقطه عطفی در تاریخ بریتانیا، تعامل بین طبقه، میل و ساختارهای قدرت در حال تغییر را نشان می‌دهد. ویژگی‌های برجستهٔ این نمایشنامه عبارت‌اند از:

• بازآفرینی تاریخی: این نمایشنامه با قرار دادن داستان در شب پیروزی حزب کارگر، یک لایه سیاسی غنی اضافه می‌کند و مبارزات شخصی را به تغییرات اجتماعی گره می‌زند.
• عمق روانشناختی: شخصیت‌ها با پیچیدگی عاطفی شدید به تصویر کشیده می‌شوند و آسیب‌پذیری‌ها، ناامنی‌ها و خواسته‌های متناقض آنها را آشکار می‌شود.
• فضای تنگ و بسته: صحنه پردازی تک لوکیشنی در آشپزخانه، تنش را تشدید می‌کند و شخصیت‌ها و مخاطب را به رویارویی اجتناب‌ناپذیری سوق می‌دهد.
• طبقه و قدرت: تعادل متغیر بین اشراف و طبقه کارگر در رابطه خطرناک و فریبکارانه بین خانم جولی و جان منعکس می‌شود.
• نمایشنامه‌ای تراژیک: این نمایشنامه با وفاداری به ریشه‌های ناتورالیستی خود، فضایی از اجتناب‌ناپذیری را ایجاد می‌کند، جایی که شور و جاه‌طلبی به سمت نابودی پیش می‌رود.

اجراهای نمایشنامهٔ «پس از دوشیزه جولی»
.

• اولین اجرای صحنه‌ای این نمایشنامه در ۲۰ نوامبر ۲۰۰۳ در سالن دانمار وارهوس لندن بود و اجرای آن در ۷ فوریه ۲۰۰۴ به پایان رسید. در این نمایشنامه بازیگرانی همچون کلی ریلی (Kelly Reilly)، ریچارد کویل و هلن باکسندیل به ایفای نقش پرداختند و کارگردانی این نمایش بر عهدهٔ مایکل گراندج بود. این نمایش عموماً نقدهای مثبتی دریافت کرد و کلی رِیلی به‌خاطر بازی‌اش مورد تحسین قرار گرفت و روزنامهٔ گاردین به این نمایش ۴ از ۵ ستاره داد.

• شرکت تئاتر راوندابات (The Roundabout) اولین اجرای برادوی این نمایشنامه را در ۲۲ اکتبر ۲۰۰۹ در تئاتر امریکن ایرلاینز با نقدهای متفاوتی اجرا کرد. در این نمایش سینا میلر، جانی لی میلر و مارین ایرلند به ایفای نقش پرداختند و کارگردانی آن برعهدهٔ مارک بروکا بود.

بازخوردها به نمایشنامهٔ «پس از دوشیزه جولی»
.

• «پس از دوشیزه جولی» اثر پاتریک ماربر، بازسازی نادری از یک نمایشنامهٔ کلاسیک است که شاید در واقع نسبت به نسخهٔ اصلی پیشرفت کرده باشد. مجلهٔ نیویورک (New York Magazine)

• پاتریک ماربر به «پس از دوشیزه جولی» ظاهری انگلیسی، گیرا و بسیار خاص بخشیده است. ماربر این نمایش را از فضای شب نیمهٔ تابستان سوئدی‌اش بیرون آورده و در آستانهٔ پیروزی تاریخی حزب کارگر در ژوئیهٔ ۱۹۴۵ به خانه‌ای روستایی در خارج از لندن منتقل کرده است. تغییر مکان نمایش در آستانهٔ دوران اصلاحات اجتماعی، تقدیرگرایی این نمایش را برجسته می‌کند. شاید وضع قوانین روشن‌فکرانه بتواند شرایط موجود در نمایشنامه را بهبود ببخشد، اما تدوین قوانینی که بتواند به نبردهای بیولوژیکی اولیه‌ٔ استریندبرگ بپردازد یا به آن پایان دهد، دشوار است. بنابراین «پس از دوشیزه جولی» به نظر من اثری عمیقاً بدبینانه است و شبی فوق‌العاده را در تئاتر رقم می‌زند. مانند نسخهٔ اصلی بسیار هوشمندانه و هم‌زمان وحشتناک و محسور کننده است. ایندیپندنتِ بریتانیا (The Independent (UK))

• آنچه ماربر دقیقاً به تصویر می‌کشد، نحوهٔ تشدید تروماهای قهرمان زن توسط وقایع پُرآشوب شب است. خانم جولی که توسط مادری آزاد و پدری با افکار خودکشی به شیوه‌ای پسرانه بزرگ شده است، قربانی وراثت، محیط و موقعیت نابهنگام خود به عنوان یک بیگانه در انگلستان سوسیالیستی جدید می‌شود... این حسِ خانم جولی به عنوان یک روح گمشده بسیار زیبا به تصویر کشیده شده است... مزیت واقعی نسخهٔ ماربر این است که یک نمایشنامهٔ قدیمی را تازه می‌کند و به ما یادآوری می‌کند که این نمایشنامه به همان اندازه که دربارهٔ فروپاشی روانی است، دربارهٔ جنگ‌های بی‌پایان جنسی و طبقاتی نیز هست. گاردین بریتانیا (The Guardian (UK))

این کتاب مناسب چه کسانی است؟ 
.

این نمایشنامه مناسب کسانی است که به تئاتر علاقه داشته باشند. همچنین مطالعهٔ این نمایشنامه را به علاقه‌مندان به قدرت و میل در بستر تاریخی پیشنهاد می‌کنیم. افرادی که از خواندن اقتباس‌های آثار کلاسیک در محیط‌های جدید لذت می‌برند، نیز از مطالعهٔ این نمایشنامه لذت خواهند بُرد. دانشجویان ادبیات، درام یا تاریخ نیز ممکن است از خواندن این نمایشنامه به دلیل نحوهٔ پیوند دادن تضادهای شخصی با تغییرات اجتماعی و سیاسی لذت ببرند.

چرا کتاب «پس از دوشیزه جولی» را بخوانیم؟ 
.

• تغییر تاریخی و درام: نویسنده در این نمایشنامه تضادهای فردی با تحولات سیاسی و اجتماعی گسترده‌تری را پیوند داده است. ماربر با قرار دادن نمایشنامه در سال ۱۹۴۵، در شب پیروزی قاطع حزب کارگر، بر چگونگی انعکاس تغییر در پویایی طبقاتی در رابطه بین خانم جولی و جان تأکید می‌کند. امر شخصی به امر سیاسی تبدیل می‌شود و برعکس. خواندن این نمایشنامه به شما این امکان را می‌دهد که ببینید چگونه تغییرات اجتماعی به صمیمی‌ترین تعاملات انسانی نفوذ می‌کنند.
• کاوش‌های روانشناختی غنی: شخصیت‌های این نمایشنامه با عمق باورنکردنی ترسیم شده‌اند، هر کدام آسیب‌پذیری‌ها، ناامنی‌ها و خواسته‌های متناقضی را در خود جای داده‌اند. پیگیری بی‌پروای خانم جولی برای رسیدن به شور و اشتیاق، جاه‌طلبی و کینهٔ جان، و خویشتن‌داری هوشیارانهٔ کریستین، همگی پویایی‌ای ایجاد می‌کنند که خام و واقعی به نظر می‌رسد. این پیچیدگی، نمایشنامه را به یک مطالعه روانشناختی جذاب تبدیل می‌کند و به خوانندگان این فرصت را می‌دهد تا زوایای تاریک‌تر رفتار انسان را بررسی کنند. 
• تنش دراماتیک شدید: از آنجا که نمایشنامه به یک محیط واحد محدود شده است، تعاملات بین شخصیت‌ها بزرگنمایی و اجتناب‌ناپذیر می‌شود. این محیط کلاستروفوبیک، هر کلمه، نگاه و عملی را مجبور به تحمل وزن اضافی می‌کند. برای خوانندگان، این فضا به یک تجربهٔ جذاب تبدیل می‌شود که در آن تنش هرگز فروکش نمی‌کند. دامنهٔ محدود دنیای نمایشنامه در واقع قدرت دراماتیک آن را افزایش می‌دهد و نشان می‌دهد که چگونه محدودیت می‌توانند درگیری‌ها را انفجاری‌تر و اجتناب‌ناپذیرتر کند.
• مضامین جهانی طبقه و قدرت: «پس از دوشیزه جولی» در قلب خود به بررسی مسائل طبقاتی، امتیاز و جذابیت خطرناک میل و هوس می‌پردازد. این مضامین در طول زمان و مکان مرتبط باقی می‌مانند و به خوانندگان اجازه می‌دهند تا فراتر از لحظه تاریخی آن با نمایشنامه ارتباط برقرار کنند. با درگیر شدن با این متن، شما فقط داستانی از سال ۱۹۴۵ را نمی‌خوانید بلکه با سوالاتی در مورد نابرابری، جاه‌طلبی و دستکاری روبه‌رو می‌شوید.

نمایشنامهٔ «پس از دوشیزه جولی» بسیار جذاب است چون بافت تاریخی، عمق روان‌شناختی و مضامین جاودانه‌ای را به شیوه‌ای گیرا و مرتبط تعریف کرده است. این کتاب نه‌تنها یک اثر کلاسیک ادبی را از نو به تصویر کشیده، بلکه تصویری واضح از چگونگی شکل‌گیری روابط شخصی به دست تحولات سیاسی و اجتماعی ایجاد می‌کند. این متن خواننده را به تفکر انتقادی در مورد طبقه، میل و قدرت فرا می‌خواند و درعین‌حال روایتی احساسی و پرشور است.

درباره‌ٔ نویسنده 
.

پاتریک ماربر کمدین، نمایشنامه‌نویس، کارگردان، بازیگر و فیلم‌نامه‌نویس انگلیسی است که در سال ۱۹۶۴ به دنیا آمد. او در سال ۲۰۰۲ به عنوان عضو انجمن سلطنتی ادبیات انتخاب شد. ماربر در لندن به دنیا آمد و بزرگ شد. او در آکسفورد تحصیل کرد و در آنجا زبان انگلیسی خواند. پس از چند سال کار به عنوان استندآپ کمدین، عمدتاً به عنوان نویسنده در برنامه‌های رادیویی حضور داشت و نویسندهٔ مشترک «تخت دو طبقه» برای رادیو بی‌بی‌سی ۴ بود. ماربر از سال ۲۰۰۲ با دبرا گیلت ازدواج کرد و آن‌ها اکنون ۳ فرزند دارند.

معرفی کتاب‌ مشابه: باغ دکتر کوک (Dr. Cook's Garden)
.

نمایشنامهٔ «باغ دکتر کوک» اثر آیرا لوین نمایشنامه‌نویس و نویسندهٔ ژانر جنایی و وحشت است که در سال 1953 منتشر شد. لوین در این نمایشنامه نیز همچون چند داستان و نمایش دیگرش بر اخلاق پزشکی متمرکز است. لوین این نمایشنامه را بلافاصله بعد از انتشار رمان «بچۀ رزمری» و محبوبیت ناشی از آن نوشت. یک پزشکِ جوانِ آرمانگرا پس از مدت‌ها به شهر خود بازمی‌گردد و به تصادف درمی‌یابد که مدت‌هاست مربی و الگوی نوجوانی او دکتر کوک، پزشکِ قدیمی و محبوب شهر، پا را از دایره اخلاق فراتر گذاشته است. دغدغۀ آیرا لِوین در این نمایشِ رازآمیز نیز همچون اتاق ورونیکا پیرامون آیین قربانی دور می‌زند: اینکه برای تسکین یک فرد _ یا یک جامعه _ باید فرد یا افرادی از همان جامعه را بلاگردان و قربانی کرد.

در این نمایشنامه لوین درست مانند «پس از دوشیزه جولی» به جنبه‌های تاریک‌تر طبیعت انسان در محیط‌های محدود پرداخته است و انتخاب‌های شخصی، تنش‌های اخلاقی و اجتماعی گسترده‌تری را آشکار می‌کند. هر دو اثر، فضاهای کلاستروفوبیک (ترسناک) ایجاد کرده‌اند که در آنها حقایق پنهان و انگیزه‌های سرکوب‌شده فوران می‌کنند و مخاطب را در تنگناهای اخلاقی و عاطفی نگران‌کننده‌ای قرار می‌دهند. از جمله شباهت‌های هر دو نمایشنامه می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• ابهام اخلاقی: هر دو داستان بر شخصیت‌هایی تمرکز دارند که مرز بین درست و غلط را محو می‌کنند و مخاطبان را مجبور می‌کنند تا با سؤالات اخلاقی ناراحت کننده روبه‌رو شوند.
• محیط‌های محدود و صمیمی: درام هر دو اثر در فضاهای محدود (یک خانه در شهر کوچک و یک آشپزخانه) آشکار می‌شود که تنش را تشدید کرده و تعاملات شخصیت‌ها را برجسته‌تر می‌کند.
• حقایق و رازهای پنهان: هر نمایشنامه بر افشاگری‌هایی متمرکز است که برداشت‌های اولیه را در هم می‌شکند.
• قدرت و کنترل: چه از طریق اقتدار پزشک در جامعه‌اش و چه از طریق پویایی‌های متغیر بین جولی و جان، هر دو اثر بررسی می‌کنند که چگونه قدرت می‌تواند روابط را فاسد کند و نتایج را شکل دهد.
• پیامدهای غم‌انگیز: پیگیری کنترل، میل یا قطعیت اخلاقی ناگزیر به نابودی منجر می‌شود و مخاطب را در مورد نقص‌های انسانی آگاه می‌کند.

سخن پایانی 
.

«پس از دوشیزه جولی» چیزی بیش از اقتباسی صرف از یک اثر کلاسیک است؛ این نمایشنامه‌ای است که داستانی جادوانه را به آینه‌ای از لحظه‌ای تاریخی تبدیل می‌کند. پاتریک ماربر صرفاً یک داستان را بازگو نکرده است، او آن را در دوره‌ای از تحولات سیاسی و اجتماعی قرار می‌دهد و ما را مجبور می‌کند با چگونگی تغییر میل و قدرت در زمانی که دنیای قدیم شروع به از هم پاشیدن می‌کند، روبه‌رو شویم. فضای محدود و احساسات خام، خفه‌کننده به‌نظر می‌رسد و این حس را در ما باقی می‌گذارد که شاهد مبارزه‌ای عمیقاً شخصی و جهانی هستیم.

آنچه پس از خواندنِ این نمایشنامه در ذهن باقی می‌ماند، یادآور این است که تعادل بین عشق، جاه‌طلبی و طبقهٔ اجتماعی چقدر شکننده است. درگیری جان و جولی فقط مربوط به دو نفر نیست؛ بلکه منعکس‌‌کنندهٔ نیروهای بزرگ‌تری است که ما و نحوهٔ ارتباط‌مان با یکدیگر را شکل می‌دهند. این واقعیت که سقوط آن‌ها هم اجتناب‌ناپذیر و هم غم‌انگیز است، خطرات نادیده گرفتن مرزهایی را که جامعه و تاریخ در اطراف ما قرار داده، برجسته می‌کند.

در نهایت این نمایشنامه ما را وادار می‌‌کند تا از خودمان بپرسم چه‌قدر از سرنوشت‌مان توسط دنیای اطراف نوشته شده و چه مقدار از آن انتخاب خودمان است؟ گرچه این اثر پاسخ ساده‌ای به ما نمی‌دهد، اما دقیقاً همین ویژگی‌ نشان دهندهٔ قدرت پایدار آن است. این نمایشنامه تلاقی شور و اشتیاق، سیاست و قدرت را به نمایش می‌گذارد و در کوچک‌ترین اتاق ممکن، بزرگ‌ترین تراژدی را می‌سازد.