

سیاحتنامه (حاج سیاح)(2 جلدی)
نشر باهم منتشر کرد:
میرزا محمدعلی محلاتی معروف به «حاج سیاح» از بیم تحمیل ازدواج با دخترعموی خود وطن را ترک گفته، جهان را به معنای واقعی زیر پا گذاشت. آنچه میرزا در طلب آن بود، کسب دانش و شناخت جهانی بود که از آن هیچ نمیدانست و آنچه او آموخت و آنچه را او دید، کمتر کسی آموخته و پیش از او دیده بود. در این دو مجلد که یکی «سفرنامه حاج سیاح» و دیگری «خاطرات حاج سیاح» عنوان گرفته، حاجی در یادداشتهای صادقانه و صمیمانه خود از شرح سفرهایش میگوید. در نجف درس طلبگی میخواند، دلش با این دروس آرام نمیگیرد. به استانبول میرود. زبانهای ترکی و استانبولی و ارمنی و سپس فرانسوی و اندکی روسی را میآموزد. سپس به پارهای از کشورهای اروپایی سفر میکنند و سرانجام از آمریکا سر در میآورد و شهروند آمریکا میشود. سپس به ژاپن میرود و در هند با آقاخان محلاتی دیداری دارد که خبر زنده بودنش را محلاتیهای پیرامون آقاخان به مادرش میرسانند و مادر طی نامهای برای فرزندش آنچنان شوری در وی میافکند که به قول رودکی بدون پایافزار خود را به محلات نزد مادرش میرساند.
شرح سفرها و دیدار از دیدنیهای جهان در قرن نوزدهم از نگاه ساده و صمیمی حاجی بسیار جذاب است و در حاجی تحولی عظیم میآفریند چون به ایران باز میگردد. ناصرالدین شاه او را به نزد خود فرا میخواند تا از دیدهها و آموختههایش بگوید. اگر مجلد اول به سفرهای خواندنی حاجی اختصاص دارد، مجلد دوم با عنوان خاطرات حاج سیاح بیشتر به حضورش در ایران و رویدادهایی میپردازد که به مشاهده دیده و حتی در آنها نقش داشته است. حاج سیاح از کینه میرزا رضای کرمانی نسبت به ناصرالدین شاه آگاه میشود، زیرا رابطه صمیمانه او با سیدجمالالدین اسدآبادی و این که میرزای کرمانی از مریدان سیدجمال بوده او را از اندیشه ترور ناصرالدین شاه آگاه میگرداند.
آنچه این دو مجلد بیهمانند را خواندنیتر میگرداند، نثر روان و ساده و فراتر از آن صداقت و صمیمیت جهانگرد ایرانی در بیان مشاهداتش چه در پیوند با رویدادهای داخلی و چه در توصیف جهان در حال نوسازی است. حاج سیاح در عمر پر برکت قریب به نود ساله خود اثری به جای گذاشته که نه امروزیان که فرداییان خواهند خواند و از این همه دگرگونی در شگفت خواهند شد.
فروشگاه اینترنتی ۳۰بوک
دربارهٔ کتاب
.
کتاب «سیاحتنامه» یکی از نخستین نمونههای سفرنامهنویسی مدرن در ایران است که در دوران قاجار نگاشته شده است. محمدعلی سیاح، از روشنفکران و اصلاحطلبان عصر ناصری بود و در این اثر، تجربههای خود از سفر به کشورهای آسیایی، اروپایی و آفریقایی را با دقت و نگاهی انتقادی ثبت کرده است. او در سفرهایش به مشاهده نظم اجتماعی، پیشرفت علمی، نظام آموزشی و سیاسی غرب پرداخت و در بازگشت، با نگاهی آگاهانهتر به جامعهٔ ایران نگریست. روایت او صادقانه، ساده و پر از جزئیات اجتماعی است و تصویری روشن از شکاف میان ایران سنتی و جهان مدرن ارائه میدهد. در بخشهای مختلف «سیاحتنامه»، سیاح نهتنها از مناظر و شهرها سخن میگوید، بلکه به تحلیل تفاوتهای فرهنگی، وضعیت زنان، آموزش و عدالت در جوامع مختلف نیز میپردازد. نثر او زنده و هدفمند است و از خلال سفرنامهاش، دغدغهٔ اصلاح و پیشرفت وطن را میتوان احساس کرد.
اهمیت این کتاب تنها در گزارش سفر نیست، بلکه در اندیشهٔ انتقادی و نگاه اصلاحطلبانهای نهفته است که بعدها بر جریان بیداری ایرانیان و آغاز جنبش مشروطهخواهی تأثیر گذاشت. به همین دلیل، «سیاحتنامه» را میتوان پلی میان ادبیات سنتی و تفکر مدرن در ایران دانست.
ویژگیهای برجستهٔ کتاب
.
«سیاحتنامه» یکی از مهمترین آثار سفرنامهنویسی ایران در دوره قاجار به حساب میآید که با نگاهی انتقادی و تحلیلی به وضعیت اجتماعی، سیاسی و فرهنگی ایران و جهان پرداخته است. این اثر با نثری روان، صادقانه و دقیق، ترکیبی از مشاهدات جغرافیایی، تاریخی و اجتماعی ارائه میدهد و همزمان دغدغهٔ اصلاح و پیشرفت وطن را در خود منعکس میکند، بهگونهای که «سیاحتنامه» فراتر از یک سفرنامه صرف، به یک متن روشنفکرانه و آموزنده تبدیل شده است. ویژگیهای برجستهٔ این کتاب عبارتاند از: • گزارش دقیق سفرها: جزئیات مکانها، شهرها و فرهنگهای مختلف با دقت و بسیار واقعی بیان شدهاند.
• نگاه انتقادی و اصلاحطلبانه: نویسنده وضعیت ایران را با جوامع دیگر مقایسه میکند و نیاز به اصلاحات اجتماعی، آموزشی و سیاسی را در زمان قاجار برجسته میسازد.
• ترکیب مشاهدات اجتماعی و فرهنگی: علاوه بر جغرافیا و تاریخ، به وضعیت زنان، آموزش، عدالت و اخلاق اجتماعی در کشورهای مختلف پرداخته شده است.
• نثر روان و صادقانه: نوشتهها ساده، قابل فهم و پر از جزئیات ملموس هستند که تجربه سفر را زنده و ملموس میکند.
• تأثیر بر اندیشه مدرن ایران: این اثر نمونهای از گذر از ادبیات سنتی به تفکر مدرن و روشنگری است و بر جریان اصلاحات و مشروطهخواهی اثر گذاشته است.
این کتاب مناسب چه کسانی است؟
.
این کتاب مناسب کسانی است که به تاریخ ایران و جهان، مطالعات اجتماعی و فرهنگی، و سفرنامهنویسی کلاسیک علاقه دارند و میخواهند با نگاه یک روشنفکر دوره قاجار به دنیا و ایران آشنا شوند. این اثر برای دانشجویان ادبیات، تاریخ، جامعهشناسی و علوم انسانی که به تحلیل مقایسهای جوامع و فهم تحول فرهنگی و اجتماعی علاقهمندند، بسیار آموزنده است. همچنین کسانی که دوست دارند از طریق تجربههای واقعی سفر و مشاهدات مستقیم با دیدگاههای انتقادی و اصلاحطلبانه نویسندگان گذشته آشنا شوند، حتماً باید این کتاب را بخوانند.چرا کتاب «سیاحتنامه» را بخوانیم؟
.
• گزارشهای دقیق سفر و مشاهدات فرهنگی: سیاح جزئیات سفرهای خود به کشورهای آسیایی، اروپایی و آفریقایی را با دقت بالایی ثبت کرده است. این گزارشها شامل توصیف شهرها، مردم، آداب و رسوم و تفاوتهای فرهنگی است و تجربهای ملموس از جهان آن زمان ارائه میدهد. خواندن این بخشها به شما کمک میکند تا تصویری واقعی و تاریخی از جوامع مختلف داشته باشید.• نگاه انتقادی به جامعه ایران: سیاح در طول سفرهایش، ایران را با کشورهای مدرن مقایسه میکند و کاستیها در نظام آموزشی، عدالت، مدیریت و رفتار اجتماعی را برجسته میسازد. این نقدها باعث میشود که خواننده به تفکر انتقادی درباره وضعیت تاریخی ایران و ضرورت اصلاحات اجتماعی و فرهنگی توجه کند.
• ترکیب نثر روان و آموزنده: نثر کتاب ساده، روان و صادقانه است و خواننده را با خود همراه میکند. علاوه بر ارائه اطلاعات دقیق، تجربه شخصی نویسنده و احساسات او از سفر در متن منعکس شده است که باعث میشود کتاب جذاب و دلنشین باشد.
• تأثیر بر اندیشه روشنفکری و مدرنیسم ایران: «سیاحتنامه» نمونهای از گذار ادبیات سنتی به تفکر مدرن است و بر جریان اصلاحات و مشروطهخواهی اثر گذاشته است. مطالعه این کتاب به شما کمک میکند تا ریشههای تفکر مدرن در ایران و شکلگیری نگرشهای انتقادی و اصلاحطلبانه را بهتر درک کنید.
کتاب «سیاحتنامه» را بخوانید چون نهتنها یک سفرنامه جذاب و پُرجزئیات از گذشته است، بلکه ذهن یک روشنفکر در دورهٔ قاجار را نشان میدهد که با دقت و نگاه انتقادی وضعیت ایران و جهان را بررسی و با هم مقایسه کرده است. این اثر به شما امکان میدهد تا سفری تاریخی داشته باشید و از دریچهٔ نگاه یک روشنفکر، تحلیل اجتماعی و فرهنگی و نقد شرایط سیاسی و آموزشی آن زمان را ببینید و همزمان با دغدغههای اصلاحطلبانه نویسنده دربارهٔ پیشرفت وطن و اجتماع آشنا شوید.
دربارهٔ نویسنده
.
محمدعلی سیاح محلاتی یکی از چهرههای برجسته روشنفکری و نویسندگی ایران در دورهٔ قاجار بود که به دلیل علاقهاش به سفر و آشنایی با جهان مدرن، توانست تأثیر مهمی بر ادبیات سفرنامه و تفکر اجتماعی ایران بگذارد. او در محلات به دنیا آمد و تحصیلات خود را در ایران گذراند، اما علاقهاش به شناخت فرهنگها و تمدنهای مختلف باعث شد که سفرهای طولانی به کشورهای آسیایی، اروپایی و آفریقایی داشته باشد. این سفرها به او امکان داد تا علاوه بر مشاهدات جغرافیایی و تاریخی، نگاهی انتقادی و تحلیلی به وضعیت اجتماعی و فرهنگی ایران داشته باشد و دغدغه اصلاح و پیشرفت وطن را در آثارش منعکس کند.سیاح نهتنها یک سفرنامهنویس ماهر بود، بلکه روشنفکری اصلاحطلب با نگاهی مدرن به جامعه و سیاست ایران بود. او با نثر روان و دقیق خود، توانست اطلاعات علمی، اجتماعی و فرهنگی را با تجربههای شخصی ترکیب کند و اثری قابلاستناد و آموزنده خلق کند. آثار او، به ویژه «سیاحتنامه»، تأثیری ماندگار بر جریان فکری ایران داشت و مسیر روشنفکری، مدرنیسم و اصلاحات اجتماعی در دوره قاجار را به تصویر کشید. به همین دلیل، محمدعلی سیاح محلاتی را میتوان یکی از پیشگامان سفرنامهنویسی مدرن و تحلیل اجتماعی در ایران دانست.
معرفی کتاب مشابه: سفرنامه ناصر خسرو
.
کتاب «سفرنامهٔ ناصر خسرو» اثر ناصر خسرو قبادیانی یکی از مهمترین متون سفرنامهنویسی در ادبیات فارسی است که به سفرهای طولانی نویسنده به سرزمینهای اسلامی و آسیای میانه در قرن یازدهم هجری میپردازد. ناصر خسرو در این سفرنامه، مشاهدات خود از جغرافیا، مردم، آداب و رسوم، بازارها، حکومتها و فرهنگهای مختلف را با نثری دقیق و مستند ثبت کرده است. علاوه بر توصیفهای جغرافیایی، او نکات اخلاقی، دینی و اجتماعی را نیز در متن بیان میکند و تلاش دارد تا تجربه سفر خود را به خواننده منتقل کند، بهگونهای که هم آموزنده باشد و هم جنبه معنوی و فکری داشته باشد.این کتاب نیز مانند «سیاحتنامه» یک سفرنامهٔ جذاب و خواندنی است ولی در دوران متفاوتی رخ داده است. همچنین در بُعد تاریخی، فرهنگی و رویکرد نثر نویسندگان با هم تفاوت داشته است. از جمله شباهتهای هر دو کتاب میتوانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
• سفرنامههای خواندنی و آموزشی: هر دو نویسنده از سفرهای خود برای انتقال تجربه، مشاهدات و آگاهی به خواننده استفاده کردهاند و تلاش دارند خواننده را با فرهنگها، مردم و جوامع مختلف آشنا کنند.
• توصیف جغرافیا و فرهنگها: ناصر خسرو و سیاح هر دو مکانها، شهرها، طبیعت، آداب و رسوم مردم و ویژگیهای فرهنگی جوامع مختلف را با دقت شرح دادهاند و محیط سفرهایشان را به طور کامل شرح دادهاند.
• تمرکز بر تحلیل جامعه و انسان: در هر دو اثر، سفر تنها برای دیدن مناظر نیست؛ بلکه نویسنده به تحلیل رفتار اجتماعی، وضعیت مردم و اخلاقیات جامعه میپردازد و تلاش میکند پیام یا درسی از سفر استخراج کند.
• نقش تجربه شخصی نویسنده: هر دو سفرنامه با تجربههای شخصی و مشاهدههای مستقیم نویسنده غنی شده است؛ احساسات، تأملات و واکنشهای نویسنده نسبت به محیط و مردم در متن منعکس شدهاند.
• تأثیر تاریخی و فرهنگی: هر دو اثر به عنوان منابع مهم برای شناخت تاریخ، فرهنگ و تفکر دورهٔ خود محسوب میشوند و بر روشنگری و آموزش نسلهای بعدی تأثیرگذار بودهاند.
سخن پایانی
.
در آن دوران که سفر به جهان و انتقال تجربیات چندان رایج نبود، کتاب «سیاحتنامه» بازتابی از ذهن و نگاه یک روشنفکر در دورهٔ قاجار است که به دقت جهان و ایران را با هم مقایسه کرده است. سیاح در خلال سفرهایش، توانسته تصویری واقعی و ملموس از فرهنگها، جوامع و تمدنهای مختلف ارائه دهد و همزمان نقدی عمیق بر وضعیت اجتماعی، سیاسی و آموزشی ایران داشته باشد. بنابراین میتوان اینطور گفت که کتاب «سیاحتنامه» ترکیبی از تجربیات شخصی و تحلیل اجتماعی نویسنده است که هم میتواند سرگرمکننده باشد، هم خواننده را با تاریخ آشنا کند و هم الهامبخش باشد. نگاه انتقادی و اصلاحطلبانه نویسنده در لابهلای مشاهداتش مشهود است. سیاح با مقایسه ایران و جهان، ضعفها و عقبماندگیهای کشورش را برجسته میکند و راهحلهایی برای پیشرفت و اصلاح در آن دوران ارائه میدهد. این نگاه، کتاب را به یک ابزار ارزشمند برای فهم تاریخ فکری و اجتماعی ایران در دوران قاجار و همچنین ریشههای مدرنیسم و تفکر اصلاحطلبانه تبدیل کرده است. خواننده با مطالعه این اثر، نهتنها با جغرافیا و فرهنگهای دیگر آشنا میشود، بلکه با جامعه و تاریخ ایران نیز آشنا میشود.
خواندن «سیاحتنامه» میتواند به تجربهای جذاب تبدیل شود که هم ذهن و هم احساس خواننده را درگیر میکند و او را به تأمل ودربارهٔ گذشته، حال و آیندهٔ جامعه وامیدارد. این کتاب نشان میدهد که سفر و مشاهده، تنها برای دیدن مناظر نیست، بلکه وسیلهای برای شناخت جهان، نقد خود و تلاش برای پیشرفت و اصلاح است. به همین دلیل، «سیاحتنامه» هنوز هم یکی از مهمترین منابع روشنفکری و سفرنامهنویسی ایران به شمار میرود.
شاید بپسندید














از این نویسنده








































