هنر و هوش مصنوعی

کتاب «هنر و هوش مصنوعی» (Art and Artificial Intelligence) اثر یوران هرمریان (Göran Hermerén) پژوهشی مختصر اما بسیار تأمل‌برانگیز دربارهٔ این است که آیا کامپیوترها قادر به خلق هنر هستند. در این کتاب که در سال ۲۰۲۴ منتشر شد، نویسنده ما را با مسائل کلیدی پیرامون چگونگی مقایسه هوش مصنوعی با خلاقیت انسان آشنا می‌کند و نشان می‌دهد که آیا ماشین‌ها به شیوه‌هایی مشابه انسان‌ها یاد می‌گیرند و فکر می‌کنند، آیا فرآیندهای خلاقانه آن‌ها را واقعاً می‌توان هنر نامید، و اینکه کامپیوتر دقیقاً چه چیزی را باید خلق کند که ما آن را هنر بدانیم.  هرمریان در این کتاب اشاره می‌کند که بسیاری از فرضیات اساسی عمیقاً مهم هستند و پاسخ‌های مختلف به این فرضیات منجر به نتیجه‌گیری‌های بسیار متفاوتی می‌شود. این اثر چشم‌اندازی متفاوت از پاسخ‌های ممکن را ترسیم می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه تغییرات سریع فناوری ما را مجبور می‌کند تا ایده‌های دیرینه در مورد نویسندگی، ارزش، معنا و ماهیت خود هنر را مورد بازنگری قرار دهیم.

درباره‌ٔ کتاب 
.

کتاب «هنر و هوش مصنوعی» اثری دربارهٔ رابطهٔ پیچیده بین خلاقیت انسان و قابلیت‌ روبه‌رشد ماشین‌ها است. این کتاب با این پرسش آغاز می‌شود که منظور ما از هنر چیست و این‌که آیا این مفهوم می‌تواند به آثار تولید شده توسط هوش مصنوعی نیز تعمیم یابد. هرمریان با دقت ابعاد فلسفی و زیبایی‌شناختی این موضوع را بررسی می‌کند و به سوالاتی در مورد نیت، اصالت، احساسات و معنا در خلق هنری می‌پردازد. 

او بررسی می‌کند که آیا یک ماشین، عاری از آگاهی و تجربه ذهنی، می‌تواند واقعاً هنر خلق کند یا صرفاً از الگوهایی که انسان‌ها آن‌ها را هنر می‌دانند، تقلید می‌کند. در بخش‌های بعدی کتاب «هنر و هوش مصنوعی»، هرمریان مثال‌ها و چارچوب‌های نظری مختلفی را که هنر، فناوری و علوم شناختی را به هم پیوند می‌دهند، تجزیه و تحلیل می‌کند. او همچنین در این کتاب به پیامدها و تأثیرات هنرِ هوش مصنوعی بر درک ما از خلاقیت، نویسندگی و قضاوت زیبایی‌شناختی می‌پردازد. 

این کتاب به جای ارائه یک پاسخ قطعی، خوانندگان را تشویق می‌کند تا هوش مصنوعی را به عنوان آینه‌ای ببینند که فرضیات خودمان را در مورد معنای خلاق بودن منعکس می‌کند. در نهایت، اثر هرمریان به عنوان یک راهنمای فلسفی در یکی از مبرم‌ترین مباحث عصر دیجیتال عمل می‌کند و نشان می‌دهد که آیا ظهور ماشین‌های هوشمند نشان‌دهنده گسترش هنر است یا چالشی برای تعریف آن شده است.

ویژگی‌های برجسته‌ٔ کتاب 
.

«هنر و هوش مصنوعی» به خاطر کاوش متعادل و میان‌رشته‌ای خود در یکی از جذاب‌ترین بحث‌های فلسفی و فرهنگی امروز برجسته شده و به تلاقی هنر، خلاقیت و هوش ماشینی می‌پردازد. یوران هرمریان در این کتاب، نظریه زیبایی‌شناسی، فلسفه ذهن و اخلاق را با هم ترکیب می‌کند تا تحلیلی روشن اما عمیقاً تأمل‌برانگیز ارائه دهد که خوانندگان را به زیر سوال بردن فرضیات دیرینه در مورد آنچه هنر را واقعاً انسانی می‌کند، دعوت می‌کند. قدرت این کتاب در توانایی آن در ادغام استدلال انتزاعی با مثال‌های قابل فهم است و خوانندگان را از هر دو حوزه علوم انسانی و تجربی تشویق می‌کند تا در عصر هوش مصنوعی، خلاقیت را مورد بازنگری قرار دهند. ویژگی‌های برجستهٔ این کتاب عبارت‌اند از:

• دیدگاه میان‌رشته‌ای: فلسفه، زیبایی‌شناسی و علوم کامپیوتر را با هم ترکیب می‌کند تا دیدگاهی جامع از نقش هوش مصنوعی در تولید خلاق ارائه دهد.
• عمق فلسفی: با پرسش‌های جاودانه در مورد آگاهی، معنا و نویسندگی درگیر می‌شود و آن‌ها را در زمینه‌های فناوری مدرن به کار می‌گیرد.
• استدلال متعادل: با ارائه دیدگاه‌های متعدد به جای ترویج یک نتیجه‌گیری واحد در مورد پتانسیل خلاقانه هوش مصنوعی، از تعصب جلوگیری می‌کند. 
• وضوح و دسترسی‌پذیری: از زبان واضح و ساختار منطقی استفاده می‌کند و ایده‌های پیچیده را برای محققان و خوانندگان عمومی قابل فهم می‌سازد. 
• ارتباط با دنیای معاصر: با توجه به تکامل و تأثیر هوش مصنوعی بر فرهنگ انسانی، به پرسش‌های فوری در مورد آینده هنر، اخلاق و خلاقیت می‌پردازد.

این کتاب مناسب چه کسانی است؟ 
.

این کتاب مناسب علاقه‌مندان به درک چگونگی تغییر معنای خلاقیت و هنر به دست دنیای مدرن، فناوری و هوش مصنوعی است. این کتاب به ویژه مناسب هنرمندان، فیلسوفان و دانشجویان است تا اطلاعات کافی در مورد به چالش کشیدن ایده‌های سنتی و هوش مصنوعی به دست آورند. این کتاب همچنین مناسب محققان علوم کامپیوتر و علوم شناختی است که به بررسی چگونگی مقایسه تفکر انسان با فرآیندهای ماشینی علاقه دارند. مربیان، موزه‌داران و منتقدان نیز از مطالب این کتاب بهره خواهند بُرد.

چرا کتاب «هنر و هوش مصنوعی» را بخوانیم؟ 
.

• درک شما از خلاقیت را به چالش می‌کشد: هرمریان خوانندگان را به این سوال سوق می‌دهد که آیا خلاقیت یک ویژگی منحصر به فرد انسانی است یا این‌که آیا می‌تواند توسط ماشین‌ها شبیه‌سازی شود یا حتی از آن پیشی بگیرد. او از طریق استدلال فلسفی و مثال‌های دنیای واقعی، این فرض را که فقط انسان‌ها می‌توانند هنر معنادار تولید کنند، رد می‌کند. این کتاب خوانندگان را دعوت می‌کند تا خلاقیت را نه به عنوان یک موهبت عرفانی انسانی، بلکه به عنوان فرآیندی که ممکن است روزی بین انسان‌ها و سیستم‌های هوشمند به اشتراک گذاشته شود، در نظر بگیرند و همین ویژگی‌ها باعث شده که این کتاب کاوش جذاب در امر «هنر و هوش مصنوعی» باشد و حتی نحوهٔ نگاه ما به پتانسیل خلاقانه را تغییر بدهد.
• هنر، فلسفه و فناوری را به شیوه‌ای معنادار به هم پیوند می‌دهد: این کتاب رشته‌هایی را که اغلب جداگانه بررسی می‌شوند، به هم پیوند می‌دهد و نشان می‌دهد که چگونه فلسفه می‌تواند پیامدهای اخلاقی و مفهومی هوش مصنوعی در هنر را روشن کند. هرمریان نشان می‌دهد که درک این موضوع به چیزی بیش از دانش فنی نیاز دارد. این امر کتاب را نه تنها آموزنده، بلکه عمیقاً یکپارچه می‌کند و بینش‌هایی را ارائه می‌دهد که هم برای هنرمندان و هم برای دانشمندان اهمیت دارد.
• کمک می‌کند تا آینده هنر را از منظری جدید ببینید: هرمریان با تجزیه و تحلیل چگونگی تأثیر هنر تولید شده توسط هوش مصنوعی بر ایده‌های تألیف، اصالت و اعتبار، خوانندگان را به تجدید نظر در مورد آنچه هنر واقعی محسوب می‌شود، دعوت می‌کند. این بحث به ویژه در جهانی که ابزارها و الگوریتم‌های دیجیتال به طور فزاینده‌ای در حال شکل دادن به فرهنگ هستند، ضروری به نظر می‌رسد. 
• تفکر انتقادی و مستقل را تشویق می‌کند: هرمریان به جای اینکه به شما بگوید چه چیزی را باور کنید، جنبه‌های مختلف بحث را ارائه می‌دهد و به شما اجازه می‌دهد تا نتیجه‌گیری‌های خودتان را داشته باشید. لحن متعادل او، کتاب را از نظر فکری متعادل کرده است و نسبت به نظرات مختلف محترمانه برخورد کرده است. شما نه تنها با درک عمیق‌تری از هوش مصنوعی و هنر، بلکه با مهارت‌های تحلیلی دقیق‌تر برای بررسی مسائل فرهنگی و اخلاقی گسترده‌تر مرتبط با فناوری، این کتاب را به پایان خواهید رساند.

کتاب «هنر و هوش مصنوعی» اثری است که باید خوانده شود، چون فراتر از بحث‌های سطحی در مورد هوش مصنوعی و هنر می‌رود و عمیقاً به معنای واقعی خلاقیت در عصری می‌پردازد که ماشین‌ها می‌توانند نقاشی کنند، آهنگ بسازند و کتاب بنویسند. این کتاب فقط ظهور هوش مصنوعی و تأثیراتش را بر هنر توضیح نمی‌دهد، بلکه شما را به چالش می‌کشد تا در مورد آنچه بیان انسان را از تولید الگوریتمی جدا می‌کند، به طور انتقادی فکر کنید. رویکرد متفکرانه هرمریان به خوانندگان این امکان را می‌دهد که در مورد چگونگی تأثیر فناوری بر درک ما از اصالت، احساسات و معنا در هنر تأمل کنند و آن را به یک سفر فکری قدرتمند برای هر کسی تبدیل می‌کند که در مورد آینده خلاقیت انسان کنجکاو است.

درباره‌ٔ نویسنده 
.

یوران هرمریان نویسندهٔ کتاب «هنر و هوش مصنوعی» در ۱۹۳۸ به دنیا آمد. او از سال ۱۹۹۹ استاد اخلاق پزشکی در دانشکدهٔ پزشکی دانشگاه لوندِ سوئد بوده است. او همچنین از سال ۱۹۷۵ استاد فلسفه دانشگاه لوند و از سال ۱۹۷۰ تا ۱۹۷۵ استاد فلسفه علوم و علوم انسانی دانشگاه اومئو بوده است. هرمیان هماهنگ‌کننده پروژه تحقیقاتی Europriorities با بودجه اتحادیه اروپا است و در چندین پروژه دیگر با بودجه اتحادیه اروپا مشارکت دارد. او کتاب‌هایی در مورد اخلاق پژوهش و همچنین مقالاتی در مورد مشکلات اخلاقی (عمدتاً اخلاق پزشکی) در نشریات بین‌المللی منتشر و ویرایش کرده است. علایق پژوهشی و آموزشی فعلی او شامل جنبه‌های اخلاقی آزمایش ژن و تحقیقات سلول‌های بنیادی می‌شود.

معرفی کتاب‌ مشابه: انقلاب هوش مصنوعی (Artificial Intelligence Revolution) 
.

کتاب «انقلاب هوش مصنوعی» اثر روبن لی (Robin Li) یکی از بنیان‌گذاران شرکت بایدو (Baidu) است که در سال ۲۰۲۲ منتشر شد. لی در این کتاب توضیح می‌دهد که چگونه هوش مصنوعی، معیشت انسان، از اقتصاد و سیستم‌های مالی گرفته تا زندگی روزمره را متحول خواهد کرد. نویسنده در این کتاب تیم‌های دانشمندان و مدیران بایدو را به عنوان پیشگامان حرکت به سوی هوش مصنوعی معرفی می‌کند. او در این کتاب بسیاری از جدیدترین ایده‌ها و پیشرفت‌های فناوری مرتبط با هوش مصنوعی را پوشش داده و از ظهور یک جامعهٔ هوشمند و چالش‌هایی که بشریت در شرف مواجهه با آن‌هاست، می‌گوید. این کتاب دربارهٔ این است که چگونه هوش مصنوعی نه‌تنها یک ابزار، بلکه یک نیروی دگرگون‌کننده است و توسعهٔ آن را از کلان‌داده و یادگیری عمیق تا کاربردهایی در وسایل نقلیه خودکار، امور مالی و تولید هوشمند دنبال می‌کند.

نویسنده در این کتاب مانند «هنر و هوش مصنوعی» و هر چند از دیدگاهی مختلف، بررسی می‌کند که چگونه هوش مصنوعی، مرزهای سنتی انسان را به چالش می‌کشد. هر دو نویسنده، هوش مصنوعی را چیزی بیش از یک نوآوری تکنولوژیکی می‌دانند؛ آن‌ها آن را نیرویی می‌دانند که معنای انسان بودن را تغییر می‌دهد. با وجود حوزه‌های مختلف، هر دو کتاب بر این ایده همگرا هستند که هوش مصنوعی ما را مجبور می‌کند تا در منحصر به فرد بودن انسان، مسئولیت اخلاقی و آینده همزیستی انسان و ماشین را بازنگری کنیم. از جمله شباهت‌های هر دو کتاب می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• کاوش در هویت انسان: هر دو این سوال را مطرح می‌کنند که چه چیزی انسان را در عصری که ماشین‌ها می‌توانند تفکر، یادگیری و خلق کردن را تقلید کنند، منحصر به فرد می‌کند.
• تأمل اخلاقی و فلسفی: هر کتاب سؤالات اخلاقی و فلسفی در مورد نقش هوش مصنوعی در پیشرفت و خلاقیت انسان مطرح می‌کند. 
• بازتعریف نقش‌های انسانی: لی بر چگونگی تغییر شکل کار و جامعه توسط هوش مصنوعی تمرکز دارد، در حالی که هرمریان بر چگونگی تغییر شکل آفرینش هنری توسط آن تمرکز دارد و هر دو نشان می‌دهند که بشریت چگونه با ماشین‌های هوشمند سازگار می‌شود.
• بینش میان‌رشته‌ای: هر دو فناوری را با فلسفه، اخلاق و فرهنگ ترکیب می‌کنند و نشان می‌دهند که تأثیر هوش مصنوعی فراتر از علم است.
• چشم‌انداز آینده‌نگر: هر نویسنده خوانندگان را دعوت می‌کند تا آینده‌ای را تصور کنند که در آن انسان‌ها و هوش مصنوعی با هم همکاری می‌کنند و آگاهی از فرصت‌ها و خطرات این رابطه در حال تحول را خواستار می‌شوند.

سخن پایانی 
.

در جهانی که ماشین‌ها شروع به تقلید از بشریت کرده‌اند، کتاب «هنر و هوش مصنوعی» اثری هشداردهنده به‌نظر می‌رسد. این کتاب به ما هشدار می‌دهد که خلاقیت را بدیهی ندانیم و به ما یادآوری می‌کند که آنچه زمانی بشریت را تعریف می‌کرد، اکنون خطوط کُد می‌تواند به سادگی آن را تکرار کند. با این حال، ما را دعوت می‌کند تا در مورد معنای واقعی خلاق بودن تجدید نظر کنیم. شاید هنر هرگز در مورد ابزار، چه قلم مو و چه الگوریتم، نبوده است، بلکه در مورد آگاهی‌ای است که به عمل هدف می‌دهد. تأملات هرمریان به ما نشان می‌دهد که جوهر هنر ممکن است در خود محصول نباشد، بلکه در گفتگویی باشد که بین سازنده و بیننده ایجاد می‌کند، حال چه آن سازنده انسان و چه ماشین باشد.

نثر هرمریان ما را تشویق می‌کند که هوش مصنوعی را دیگر رقیب بشر ندانیم، بلکه آن را وسیله‌ای بدانیم که عمیق‌ترین فرضیات ما در مورد عقل، احساسات و اصالت را منعکس می‌کند. او با محو کردن مرز بین انسان و ماشین، از ما می‌خواهد با حقایق ناراحت‌کننده در مورد چگونگی تعریف هویت و ارزش روبه‌رو شویم. آیا سمفونی یک کامپیوتر می‌تواند ما را به حرکت درآورد اگر بدانیم که هیچ احساسی ندارد؟ یا آیا پاسخ ما ثابت می‌کند که معنا نه در خالق، بلکه در بیننده نهفته است؟ این پرسش‌ها مدت‌ها پس از پایان کتاب در ذهن خواننده می‌چرخد و او را ترغیب می‌کنند که به جای فرار از پیچیدگی دنیای مُدرن، آن را بپذیرد.

این کتاب فضایی برای گفتگو بین علم و هنر، عقل و تخیل، انسان و هوش مصنوعی به وجود می‌آورد. «هنر و هوش مصنوعی» ما را با پارادوکسی مواجه می‌کند که هم فروتنانه و هم الهام‌بخش است و نشان می‌دهد که حتی با اینکه ماشین‌ها یاد می‌گیرند خلق کنند، این پرسشگری ما و درواقع جستجوی بی‌پایان ما برای معنا است که عمیقاً و بدون شک انسانی باقی می‌ماند.