قصه های قشنگ و قدیمی (25)(10 قصه از بهارستان جامی)(خشتی)

ادبیات کهن ایران زمین، گنجینه‌ای است سرشار از دانایی، زیبایی و حکمت. قصه‌ها و حکایت‌هایی که در دل آثار بزرگی چون «گلستان سعدی»، «کلیله و دمنه»، «مرزبان‌نامه» و «بهارستان جامی» جای گرفته‌اند، قرن‌هاست که مردم را با نیکی، خرد و اخلاق پیوند داده‌اند. اما برای کودکان و نوجوانان امروز، زبان کهن و ساختار سنگین این آثار، درک و لذت بردن از آن‌ها را دشوار کرده است. در چنین شرایطی، نویسندگان معاصر با ذوق و هنرمندی تلاش کرده‌اند تا این گنجینه‌های ارزشمند را با زبانی ساده و شیرین بازآفرینی کنند و به نسل جدید هدیه دهند. 

در همین مسیر، مجموعه‌ی «قصه‌های قشنگ و قدیمی» به قلم مژگان شیخی، یکی از موفق‌ترین و دوست‌داشتنی‌ترین تلاش‌ها برای زنده کردن این میراث فرهنگی در قالبی کودکانه است. این مجموعه، با بهره‌گیری از منابع اصیل ادبیات فارسی، قصه‌هایی را انتخاب و بازنویسی کرده که در عین سادگی، معناهای عمیق اخلاقی و انسانی را در خود جای داده‌اند. جلد بیست‌وپنجم این مجموعه، با عنوان «ده قصه از بهارستان جامی»، یکی از زیباترین نمونه‌ها در این راستاست.

درباره‌ی کتاب

 
کتاب «قصه‌های قشنگ و قدیمی (۲۵): ۱۰ قصه از بهارستان جامی» شامل ده داستان کوتاه برگرفته از اثر معروف «بهارستان» نوشته‌ی نورالدین عبدالرحمن جامی است. مژگان شیخی در این کتاب با زبانی روان، کودکانه و پر از شور زندگی، توانسته حکایت‌های اخلاقی و عرفانی جامی را به داستان‌هایی دل‌نشین و آموزنده تبدیل کند. 

هر یک از قصه‌ها، دربردارنده‌ی پیامی اخلاقی و انسانی است؛ از راستگویی و مهربانی گرفته تا فروتنی، قناعت و دوری از غرور. نویسنده با انتخاب هوشمندانه‌ی داستان‌ها و پرداخت لطیف آن‌ها، به کودکان کمک می‌کند تا از دل ماجراهای جذاب، مفاهیم تربیتی را بی‌آنکه حس آموزش مستقیم داشته باشند، بیاموزند. 

تصاویر رنگارنگ و قطع خشتی کتاب، بر جذابیت بصری آن افزوده و خواندن را برای کودکان دلپذیرتر کرده است. کتاب به گونه‌ای طراحی شده که برای کودکان دبستانی مناسب است؛ نه آن‌قدر ساده که پیام از دست برود، و نه آن‌قدر دشوار که کودک را خسته کند.

این کتاب مناسب چه کسانی است؟ 

این کتاب نه‌تنها برای کودکان، بلکه برای همه‌ی کسانی که دل در گروی ادبیات و فرهنگ ایران دارند، خواندنی و ارزشمند است. 

• کودکان دبستانی (۷ تا ۱۲ سال): به سبب زبان ساده و داستان‌های کوتاه و آموزنده، این کتاب برای مطالعه‌ی فردی یا گروهی بسیار مناسب است. 
• والدین و مربیان: می‌توانند از این داستان‌ها برای گفت‌وگو با کودکان درباره‌ی مفاهیم اخلاقی و رفتاری بهره ببرند. 
• معلمان ادبیات و مربیان فرهنگی: کتاب منبع خوبی برای کلاس‌های قصه‌گویی، نمایش خلاق و آموزش غیرمستقیم ارزش‌هاست. 
• علاقه‌مندان به ادبیات کهن: اگرچه کتاب برای کودکان نوشته شده، اما لذت بازخوانی ساده‌شده‌ی بهارستان برای بزرگسالان نیز کم نیست.

درباره‌ی کتاب بهارستان جامی

بهارستان یکی از آثار ارزشمند نورالدین عبدالرحمن جامی، شاعر و عارف برجسته‌ی قرن نهم هجری است. جامی این کتاب را در اواخر عمر خود، به تقلید از «گلستان سعدی» نوشت و آن را به فرزندش هدیه کرد تا راه درست زندگی را از خلال حکایت‌ها و پندها بیاموزد. 
بهارستان در هشت «روضة» (باغچه) تنظیم شده و هر بخش به موضوعی خاص مانند اخلاق، دانش، پرهیز از گناه، عشق الهی و سخاوت اختصاص دارد. نثر روان، شعرهای لطیف و اندیشه‌های عمیق عرفانی این اثر، آن را در ردیف شاهکارهای ادبیات فارسی قرار داده است. 
مژگان شیخی با درک ارزش تربیتی و فرهنگی این کتاب، از میان داستان‌های آن ده قصه را برگزیده و با حفظ روح و پیام اصلی، آن‌ها را در قالبی مناسب برای مخاطب خردسال بازنویسی کرده است. به این ترتیب، بهارستان جامی از فضای سنگین و کهن خود بیرون آمده و در دنیای رنگی و پرشور کودکان جان گرفته است.

درباره‌ی نویسنده: مژگان شیخی 

مژگان شیخی از نویسندگان برجسته‌ی ادبیات کودک و نوجوان در ایران است. او متولد دهه‌ی ۱۳۴۰ در تهران بوده و سال‌هاست که در حوزه‌ی نگارش، بازآفرینی و ترجمه‌ی آثار کودک فعالیت می‌کند. شیخی با بیش از صد عنوان کتاب در کارنامه‌ی خود، از پرکارترین نویسندگان این حوزه به شمار می‌رود. 

آثار او ترکیبی از تخیل، آموزش، و آشنایی با فرهنگ ایرانی است. بسیاری از کتاب‌هایش، بازنویسی داستان‌های کهن ایرانی و اسلامی هستند که به زبان ساده و امروزی برای کودکان بازگو شده‌اند. نثر روان، نگاه انسانی، طنز ملایم و تصویرسازی روشن از ویژگی‌های قلم اوست. 

در مجموعه‌ی «قصه‌های قشنگ و قدیمی»، مژگان شیخی تلاش کرده تا کودکان امروز را با بزرگان دیروز آشنا کند با سعدی، مولوی، عطار، و جامی. او باور دارد که اگر کودکان از همان سنین پایین با مفاهیم اخلاقی، صبر، دوستی، بخشش و خرد آشنا شوند، در آینده انسان‌هایی نیک‌تر و اندیشمندتر خواهند بود. 

 اهمیت کتاب 

کتاب «ده قصه از بهارستان جامی» فراتر از یک مجموعه داستان کودکانه است؛ این اثر پلی میان گذشته و آینده‌ی فرهنگی ایران است. در زمانی که کودکان بیش از پیش درگیر دنیای دیجیتال و سرگرمی‌های سریع هستند، چنین کتاب‌هایی فرصتی برای بازگشت به آرامش، تفکر و تأمل‌اند. 

اهمیت این کتاب در چند جنبه نهفته است: 

• پیوند با میراث فرهنگی: این کتاب کودکان را با یکی از چهره‌های بزرگ ادبیات ایران، یعنی جامی، آشنا می‌کند و به آنان می‌آموزد که ریشه‌های فرهنگی‌شان تا کجا گسترده است. 
• آموزش اخلاقی غیرمستقیم: قصه‌ها ابزار قدرتمندی برای تربیت‌اند. کودک بدون احساس اجبار یا موعظه، در خلال ماجراها ارزش‌هایی چون صداقت، مهربانی، دانایی و فروتنی را می‌آموزد. 
• پرورش تخیل و درک هنری: نثر لطیف و تصویرگری زیبا ذهن کودک را به تفکر و تخیل دعوت می‌کند. 
• زبان فارسی و واژگان اصیل: بازآفرینی این داستان‌ها باعث می‌شود کودک با واژه‌ها و اصطلاحات درست و اصیل فارسی آشنا شود، بی‌آنکه حس کند درسی می‌خواند. 
• زمینه‌سازی برای مطالعه‌ی عمیق‌تر: آشنایی با نسخه‌ی کودکانه‌ی بهارستان، زمینه‌ساز مطالعه‌ی آثار کامل‌تر در سال‌های آینده است. 

به بیان دیگر، این کتاب تنها یک مجموعه‌ی سرگرم‌کننده نیست، بلکه گامی کوچک اما مهم در تربیت فرهنگی و اخلاقی نسل نو است.

سخن پایانی 

«قصه‌های قشنگ و قدیمی (۲۵): ۱۰ قصه از بهارستان جامی» یادآور این نکته‌ی مهم است که ادبیات کهن، زنده است؛ فقط باید آن را به زبانی گفت که کودکان امروز درکش کنند. مژگان شیخی با قلمی گرم و صمیمی، توانسته پلی بسازد میان قرن نهم هجری و دنیای مدرن کودک معاصر. 

خواندن این کتاب، نه‌تنها برای کودکان لذت‌بخش است، بلکه والدین نیز در خلال این داستان‌ها می‌توانند بار دیگر به یاد بیاورند که نیکی، انصاف، دانایی و مهربانی ارزش‌هایی هستند که در هر زمان و مکانی معنا دارند. 

این اثر، همچون نسیمی از «بهارستان»، بوی گل‌های حکمت را در فضای ذهن و دل خواننده می‌پراکند و نشان می‌دهد که ادبیات فارسی هنوز هم می‌تواند الهام‌بخش و آموزگار باشد.