جنایت و بزم

کتاب «جنایت و بزم» (Cut and Thirst) اثر مارگارت اتوود (Margaret Atwood) نویسندهٔ کانادایی است که بیشتر او را به‌خاطر رمان مشهور «سرگذشت ندیمه» (The Handmaid’s Tale) و به واسطه تبدیل شدنش به سریالی پُرطرفدار و دیدنی می‌شناسند. این داستان کوتاه طنز آمیز و تلخ که در سال ۲۰۲۴ منتشر شد، داستانی از وفاداری، جاه‌طلبی و انتقام است. این کتاب را می‌توان به عنوان یکی از آثار ناب و تیزبینانهٔ اتوود در نظر گرفت که در آن آسیب‌پذیری انسان را در ترکیبی گیرا از تنش و عمق روانشناختی خلاصه کرده است. تضاد بین آسیب و اشتیاق در این داستان کوتاه به دریچه‌ای تبدیل می‌شود که اتوود از طریق آن بهای انسان بودن را در جهانی که ما را هم هشیار می‌کند و هم گرسنه نگه می‌دارد، بررسی می‌کند. نتیجه، اثری تأمل‌برانگیز و جذاب است که خوانندگان را به این پرسش دعوت می‌کند که ما حاضریم برای التیام چه چیزی فداکاری کنیم و چه آرزوهایی سیری‌ناپذیر برایمان باقی می‌مانند.

درباره‌ٔ کتاب 
.

داستان «جنایت و بزم» با دقت خاص اتوود آغاز می‌شود و حول زندگی میرنا، لئونی و کریسی سه استاد دانشگاه بازنشسته می‌چرخد که مرتباً برای نوشیدن و خوردن پنیر و حرف زدن دربارهٔ شایعات دور هم جمع می‌شود؛ دورهمی‌های هفتگی آن‌ها هم پناهگاه و هم محفلی برای نقشه‌های تاریک و طنزآلودشان است. وقتی یک دوست قدیمی که اغلب در صحبت‌هایشان به عنوان فِرن بیچاره به او اشاره کرده‌اند، دوباره نقل محفل آن‌ها می‌شود، این سه نفر تصمیم می‌گیرند که نقشه‌ای برای انتقام بکشند.

ظاهراً فرن زنی است که در ملاء عام تحقیر شده و شغلش را از دست داده است. آن‌ها شروع به تصور و برنامه‌ریزی آهسته‌ای برای انتقام علیه کسانی می‌کنند که مسئول این حادثه می‌دانند. داستان در این فضای فریبنده و شاد پیش می‌رود و به سرعت نشان می‌دهد که چگونه نوستالژی، غرور جریحه‌دار شده و میل به انتقام، خیال‌پردازی‌های آن‌ها را به کجا می‌کشاند. اتوود با کنایه و طنز نقشهٔ زنان را دنبال می‌کند و خواننده را با این سؤال اخلاقی مواجه می‌کند که چه چیزی عدالت موجه را از انتقام‌جویی جدا می‌کند؟

ویژگی‌های برجسته‌ٔ کتاب 
.

«جنایت و بزم» داستانی کوتاه، طنز و تاریک در مورد پیری، دوستی و انتقام است که از طریق نثر واضح و شوخ‌طبعی تیز اتوود روایت شده است. قدرت داستان در ترکیبی از شوخی‌های شاد و بار اخلاقی جدی نهفته است؛ سه استاد سابق دانشگاه هر هفته برای پنیر و نوشیدن دور هم جمع می‌شوند و انتقامی را طرح می‌کنند که هم پوچ و هم اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد. اتوود از این فضای دنج و فریبنده برای بررسی مضامین عمیق‌تری مانند گذر زمان، زن‌ستیزی در محافل روشنفکری و وفاداری پیچیده بین دوستان قدیمی استفاده می‌کند. او از طریق دیالوگ‌های هوشمندانه و تنش‌های کم اهمیت، نشان می‌دهد که چگونه میل به عدالت می‌تواند با نوستالژی، پشیمانی و محدودیت‌های ناشی از مرگ در هم آمیخته شود. ویژگی‌های برجستهٔ این کتاب عبارت‌اند از:

• لحن کنایه‌آمیز و طنزآلود: اتوود از طنز تلخ و کنایه برای پرداختن به مسائل جدی مانند انتقام و زن‌ستیزی سیستماتیک استفاده می‌کند، بدون اینکه احساس موعظه‌گری را به خواننده منتقل کند.
• شخصیت‌های زن قوی: سه شخصیت اصلی باهوش، چندلایه و به طور واضح انسانی هستند و هر کدام دیدگاه منحصر به فردی به ماموریت مشترک خود ارائه می‌دهند. 
• پیری و مرگ: روایت نشان می‌دهد که چگونه زمان، هم نارضایتی‌های قدیمی را از بین می‌برد و هم حس انتقام را کم‌کم از بین می‌برد.
• پیچیدگی اخلاقی: به جای نشان دادن یک انتقام، به سؤالات اخلاقی در مورد آن پرداخته است. آیا مجازات فقط برای اشتباهات گذشته است؟ عدالت به چه معناست وقتی مردم تغییر کرده‌اند، زندگی‌شان دگرگون شده یا مرده‌اند؟ 
• گفتگو و فضای واقع‌گرایانه: جلسات هفتگی، نوشیدن و پنیر خوردن و خاطرات دانشگاهی و در واقع این جزئیات ریشه‌دار باعث می‌شوند داستان هم صمیمی و هم اصیل به نظر برسد. 
• تفسیر ظریف در مورد جنسیت و قدرت: اتوود به نقد چگونگی تضعیف زنان در دانشگاه و ادبیات می‌پردازد و هم زخم‌های شخصی و هم همبستگی جمعی ناشی از آن را نشان می‌دهد.

افتخارات و جوایز 
.

از زمان انتشار «جنایت و بزم» در سال ۲۰۲۴، این اثر با استقبال چشمگیری از سوی خوانندگان و منتقدان مواجه شده است. برخی از افتخارات و جوایز آن عبارت‌اند از:

• برندهٔ جایزهٔ ادگار Edgar Award) ۲۰۲۵) برای بهترین داستان کوتاه

بازخورد به کتاب «جنایت و بزم»
.

• همه چاقوهایتان را بیرون بیاورید، البته منظورم چاقوهای پنیرخوری است. یک صندلی پاسیو بردارید و تصویر کنید اگر دختران طلایی به ساختمان سریال «تنها قاتلان ساختمان» بروند دقیقاً چه اتفاقی می‌افتد. مارگارت اتوود با شوخ‌طبعی لذت‌بخش و شرورانه‌اش، به ما یادآوری می‌کند که دوستی یعنی حمایت از یکدیگر؛ حتی زمانی که هیچ‌چیز طبق برنامه پیش نمی‌روند. جرستی اگردال، ویراستار (Kjersti Egerdahl, Editor)

این کتاب مناسب چه کسانی است؟
. 

این کتاب مناسب کسانی است که از مطالعهٔ داستان‌های ادبی که طنز تلخ را با تفسیر اجتماعی متفکرانه ترکیب کرده باشد، لذت می‌برند. این کتاب همچنین مناسب دانشجویان ادبیات، خوانندگان باشگاه‌های کتاب و طرفداران نثر دقیق و طعنه‌آمیز اتوود است. این اثر کوتاه و سریع‌خوان، شوخ‌طبعی، تنش و عمق موضوعی را برای خوانندگانی به همراه دارد که از مطالههٔ داستان‌های غنی و درعین‌حال پُر محتوا لذت می‌برند.

چرا رمان «جنایت و بزم» را بخوانیم؟
.

• کاوشی هوشمندانه و طنزآمیز در مورد انتقام: اتوود یک محیط را به یک بررسی هوشمندانه و طعنه‌آمیز از معنای واقعی انتقام تبدیل می‌کند. طنز داستان را سبک نگه می‌دارد، اما در زیر شوخی‌ها، نقدی متفکرانه از اینکه چگونه مرزهای اخلاقی به راحتی محو می‌شوند وقتی زخم‌های قدیمی دوباره ظاهر می‌شوند، نهفته است. این ترکیب کمدی و جدیت به داستان لحنی منحصر به فرد می‌دهد. شما کتاب را در حالی به پایان خواهید رساند که نه تنها انگیزه‌های شخصیت‌ها، بلکه غریزه خودتان برای قضاوت یا توجیه اقدامات تلافی‌جویانه را نیز زیر سوال می‌برید.
• داستانی کوتاه با شخصیت‌های غنی: با وجود اینکه داستان کوتاهی است، «جنایت و بزم» توجه زنده و به‌یادماندنی به هر یک از سه شخصیت اصلی می‌دهد. شخصیت‌های این کتاب، روایت را صمیمی و زنده جلوه می‌دهند. می‌بینید که چگونه تاریخ مشترک آنها انتخاب‌هایشان را شکل می‌دهد، چگونه مکالماتشان ناامیدی‌ها و آرزوهایی را که به ندرت با صدای بلند اعتراف می‌کنند، آشکار می‌کند و چگونه سال‌ها تجربه بر حس عدالت آنها تأثیر می‌گذارد. اتوود نشان می‌دهد که رشد شخصیت نیازی به داستان طولانی ندارد؛ بلکه نیاز به دقت دارد و او از این دقت استادانه استفاده می‌کند.
• واقعیت‌های عاطفی و روانی پیری را به تصویر می‌کشد: این داستان پیری را نه به عنوان یک زوال، بلکه به عنوان یک چشم‌انداز عاطفی پیچیده به تصویر می‌کشد. اتوود از طریق مکالمات زنان، تنهایی، حافظه، پشیمانی، غرور و تمایل شدید به بازیابی عاملیت پس از یک عمر سازش را بررسی می‌کند. این کتاب به این موضوع می‌پردازد که چگونه افراد وقتی دیگر جوان نیستند، به تاریخ خود معنا می‌دهند و اینکه چگونه میل به عدالت یا پایان می‌تواند با گذشت زمان تشدید شود. این امر روایت را برای خوانندگان در هر سنی قابل درک می‌کند و بینشی نسبت به حقایق پنهان پیر شدن ارائه می‌دهد.
• سوالات اخلاقی در مورد عدالت: یکی از قوی‌ترین دلایل برای خواندن این کتاب، امتناع آن از ساده‌سازی درست و غلط است. بحث زنان در مورد انتقام، خوانندگان را مجبور می‌کند تا با سوالات اخلاقی روبرو شوند: عدالت چه زمانی مشروع است؟ آیا درد قدیمی می‌تواند آسیب جدید را توجیه کند؟ انتقام گرفتن در دهه‌ها بعد به چه معناست؟ اتوود این تنش‌ها را به شیوه‌ای هدفمند حل نشده رها می‌کند و به خواننده اجازه می‌دهد تا در مورد عواقب آن فکر کند و نظرات خود را داشته باشد. این نوع داستان، مدت‌ها پس از پایان، بحث معناداری را برمی‌انگیزد.

کتاب «جنایت و بزم» را بخوانید چون داستانی کوتاه و فشرده اما عمیقاً جذاب است که شوخ‌طبعی، تنش اخلاقی و بینش تیزبینانه نسبت به رفتار انسان را در هم می‌آمیزد. مارگارت اتوود از چند شخصیت محدود و یک محیط واحد برای بررسی سوالات بزرگی در مورد عدالت، پیری، دوستی و خشم خاموشی که مردم در طول زندگی خود دارند، استفاده می‌کند. کوتاهی‌اش باعث شده تا سریع خوانده شود و مطالعه‌اش آسان باشد، اما مضامین آن مدت‌ها پس از پایان کتاب باقی می‌مانند و نوعی تأمل را با خود به همراه دارد.

درباره‌ٔ نویسنده 
.

مارگارت النور اتوود در سال 1939 در انتاریوی کانادا به دنیا آمد. او نویسندۀ کانادایی است که بیشتر به خاطر رمان‌‌ها و دیدگاه فمنیستی‌اش شناخته شده است. پدر آتوود حشره‌شناس بود بنابراین مارگارت بیشتر زمانش را در جنگل‌های کانادا می‌گذراند. او از پنج سالگی شروع به نوشتن کرد و یک دهه بعد به‌طور جدی تلاش‌هایش را ادامه داد. او پس از اتمام تحصیلات دانشگاهی‌اش در کالج ویکتوریای دانشگاه تورنتو، مدرک کارشناسی‌ ارشدش را از کالج رادکلیف کمبریج در رشتۀ ادبیات انگلیسی و در سال 1962 دریافت کرد. آتوود در آثار اولیه‌اش رفتار انسان را مورد تأمل قرار می‌داد و ماده‌گرایی را محکوم کرد. اتوود در اکثر رمان‌هایش بر زنان تمرکز کرده است و به دنبال رابطۀ زنان با جهان و افراد دیگر جامعه است. 
او برای رمان «آدمکش کور» در سال 2000 برندۀ جایزۀ بوکر شد، این رمان روایت پیچیدۀ یک زن سالخوردۀ کانادایی است که داستان خودکشی خواهرش و نقش خودش در رمانی که خواهرش پیش از مرگ نوشته را به خواننده توضیح می‌دهد. از دیگر آثار مارگارت اتوود می‌توان به «بذر جادو»، «بر امواج»، «اوریکس و کریک» و «عروس فریبکار» اشاره کرد. او رمان «پنلوپیاد» (2005) را با الهام از ادیسۀ هومر نوشت.

معرفی کتاب مشابه: کاغذ دیواری زرد (The Yellow Wallpaper)
.

کتاب «کاغذ دیواری زرد» اثر شارلوت پرکینز گیلمن (Charlotte Perkins Gilman) نویسنده، جامعه‌شناس و فعال فمینیست آمریکایی است. این داستان کوتاه دربارهٔ زنی است که احتمالاً از افسردگی پس از زایمان رنج می‌برد. شوهرش که پزشک است برای او درمان استراحت تجویز می‌:ند و او را از کار کردن، نوشتن یا انجام فعالیت‌های فکری منع می‌کند و بنابراین زن در اتاقی با کاغذ دیواری زرد محصور می‌ماند. با گذشت زمان، راوی شروع به درک زنی می‌کند که در پشت الگوهای کاغذ دیواری گرفتار شده است و این نشان دهنده احساسات خود از گرفتاری و ظلم است. وضعیت روانی او رو به وخامت می‌گذارد زیرا بیشتر و بیشتر با این شخصیت زندانی همذات‌پنداری می‌کند و در نهایت به فروپاشی کامل روانی او منجر می‌شود که به عنوان نقدی قدرتمند از نحوه برخورد با زنان و نقش‌های اجتماعی محدود آنها در قرن نوزدهم عمل می‌کند.

نویسنده در این رمان کوتاه مانند «جنایت و بزم» سلامت روان، نقش‌های جنسیتی، انزوا و استقلال را بررسی می‌کند. نویسنده در این کتاب نیز به بررسی تجربه زنان و جنبه‌های تاریک‌تر رفتار انسان می‌پردازد. هر دو داستان بر زنانی تمرکز دارند که در شرایط سرکوبگرانه به سر می‌برند و تنش بین انتظارات اجتماعی و تمایلات شخصی را برجسته می‌کنند و هر دو از یک لنز روانشناختی استفاده می‌کنند که طنز ظریف، کنایه و پرسشگری اخلاقی را با هم ترکیب می‌کند. از جمله شباهت‌های هر دو کتاب می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم: 

• روایت‌های زن محور: هر دو داستان بر تجربیات و دیدگاه‌های زنان تمرکز دارند و فشارهای اجتماعی و روانی که با آن مواجه هستند را بررسی می‌کنند.
• عمق روانشناختی: افکار درونی، وسواس‌ها و تأملات اخلاقی شخصیت‌ها محوری هستند و بینشی نسبت به حالات ذهنی و عاطفی آنها ارائه می‌دهند.
• نقد هنجارهای اجتماعی: هر داستان انتظارات اجتماعی از زنان را چه از نظر رفتار، نقش‌های حرفه‌ای یا استقلال شخصی بررسی می‌کند. 
• استفاده از محدودیت: محدودیت فیزیکی یا اجتماعی در هر دو داستان نمادین است: راوی در داستان «کاغذ دیواری زرد» در اتاقی گیر افتاده است، و شخصیت‌های داستان «جنایت و بزم» در قید و بند نارضایتی‌های گذشته، پیری و انتظارات اجتماعی هستند.
• طنز تلخ و کنایه: در حالی که «کاغذ دیواری زرد» تراژیک‌تر است، هر دو از کنایه ظریفی برای نقد رفتار انسان و هنجارهای اجتماعی استفاده می‌کنند.
• روایت کوتاه: هر دو داستان‌های کوتاهی هستند که محتوای روانشناختی و موضوعی قدرتمندی را در قالبی مختصر و تأثیرگذار منتقل می‌کنند.

سخن پایانی 
.

کتاب «جنایت و بزم» نشان می‌دهد که انسان هیچ‌گاه نمی‌تواند گذشته را رها کند، به‌خصوص زمانی که گذشته شخصیت را شکل داده باشد. اتوود از سه دوست مسن و تند زبان خود استفاده می‌کند تا نشان دهد که چگونه حافظه می‌تواند هم تسلی‌بخش باشد و هم سلاح، چگونه زخم‌های قدیمی می‌توانند برای دهه‌ها آرام آرام بجوشند تا اینکه یک مکالمه آن‌ها را با غرش به زندگی بازگرداند. فرم فشرده داستان فقط این تأثیر را تشدید می‌کند؛ مانند تصویری از یک چشم‌انداز عاطفی بسیار بزرگتر است، چشم‌اندازی که مدت‌ها پس از خط آخر از ما دعوت می‌شود تا آن را تصور کنیم.

اتوود مانند همیشه به زیبایی طنز را با داستانی واقعی در هم آمیخته است. مراسم هفتگی زنان که برای نوشیدن و صحبت کردن در مورد شایعات بی‌ضرر دور هم جمع می‌شوند در ابتدا جذاب به‌نظر می‌رسد اما ظاهراً در زیر این نقاب، میل آن‌ها برای رسیدن به عدالت یا حتی تبرئه نهفته است. گرچه اتوود هرگز به ما نمی‌گوید شخصیت‌ها به دنبال چه هستند؛ در عوض، او اجازه می‌دهد تنش از طریق مکالماتی که آنقدر واقعی به نظر می‌رسند که می‌توانند در هر میز آشپزخانه‌ای اتفاق بیفتند، انباشته شود. نتیجه، داستان کوتاهی است که مدام لایه‌های جدیدی را آشکار می‌کند: مطالعه‌ای در باب دوستی، نقدی بر فرهنگ دانشگاهی، و تأملی در مورد اینکه خشم چگونه می‌تواند به راحتی خود را به عنوان عدالت جا بزند.

اتوود در رمان «جنایت و بزم» از ما می‌خواهد دقیق‌تر در نظر بگیریم که چه چیزهایی را می‌توانیم با خود به فصل‌های بعدی زندگی ببریم. این کتاب می‌پرسد که آیا انتقام التیام‌بخش است یا فرسایش‌دهنده، و آیا داستان‌هایی که درباره گذشته برای خودمان می‌گوییم، راه‌هایی برای درک دردمان هستند یا بهانه‌هایی برای چسبیدن به آن. اتوود ما را با پایانی باز، تیز و آرام و فراموش‌نشدنی رها می‌کند. به عنوان نکته پایانی به خواننده، این کتاب نشان می‌دهد که عدالت، مانند تشنگی، به ندرت سیراب می‌شود؛ باید آن را درک کرد، مورد مذاکره قرار داد و گاهی اوقات، با اکراه، حل‌نشده رها کرد.