انتشارات ماهي منتشر کرد:
تشيع يکي از جريان‌هاي بسيار مهم و اثرگذار اسلام است که تاريخي طولاني و پيچيده دارد. از همين روي نمي‌توان به‌راحتي و به سادگي شناخت جامع و کاملي از آن به‌دست آورد. در واقع تشيع بستري بود که جريان‌هاي مختلف، و گاه متضاد، فکري، فقهي، کلامي، فلسفي، عرفاني و... در يکديگر آميخته مي‌شدند و هم بر يکديگر اثرگذار بوده و هم از يکديگر متاثر مي‌شدند. بررسي جدي و دقيق روابط ميان اين جريان‌هاي گوناگون فکري و نيز ميان دوره‌هاي مختلف تاريخي کاري بس سخت و دشوار است. از طرف ديگر اين کار لازم و ضروري نيز هست؛ زيرا شناخت درست تشيع فعلي بدون فهم درست آن‌چه در گذشته پشت سر گذاشته است، ممکن و ميسر نمي‌شود. براي مثال ريشه بسياري از اختلافات فکري و تضادهاي عقيدتي در مکتب تشيع، به اختلافات شيعيان در دو قرن اول هجري قمري بازمي‌گردد. طبيعي است که شناخت ريشه‌ها باعث درک بهتر و فهم عميق‌تر رخ‌دادهاي بعدي مي‌شود.
اين کتاب پس از پيش‌گفتار کوتاه نويسنده در باب معرفي کلي اثر، شامل سه فصل کلي است. فصل اول که طولاني‌ترين فصل اين کتاب است، عنواني طولاني نيز دارد: «کلام، حديث و فقه در تشيع امامي: حديث‌گرايي در برابر گرايش کلامي-اصولي». اين فصل با بحثي در باب وضعيت مطالعات دوران اوليه مکتب تشيع در فضاي علمي غرب و زمينه‌هاي نوين اين پژوهش‌ها آغاز مي‌شود و در مجموع چهارده مقاله است. در همين فصل مباحثي در مورد شخصيت‌هاي مهم مذهب شيعه همچون شيخ صدوق، شيخ مفيد، شيخ طوسي، حسن بن سليمان حلي، ملا محمدامين استرآبادي، سيد عبدالله شبّر و بسياري ديگر مطرح مي‌گردد. مطالب گسترده‌اي در باب تاريخ حديث، تاريخ فقه و تاريخ کلام ارائه مي‌شود. نويسنده همچنين به انواع نزاع‌هايي که ميان شخصيت‌هاي بزرگ و مهم جريان داشته اشاره مي‌کند. اين نزاع‌ها گاهي حتي به درگيري‌هاي فيزيکي نيز منجر مي‌شد. يک نمونه بسيار غم‌انگيز آن، کشته شدن ميرزا محمد اخباري است. اين واقعه تلخ بر اثر نزاع تندي واقع شد که ميان دو جريان اصولي و اخباري در قرن سيزدهم هجري قمري در حوزه‌هاي علميه شيعي در عراق جريان داشت. ديگر آن‌که مباحث جالبي درباره برخي از شخصيت‌هاي ساختگي و احاديث جعلي نيز در همين فصل به چشم مي‌خورد.
فصل دوم از يک مقاله بلند تشکيل شده است که با عنوان: «تلاقي تشيع و تصوف پيش از عصر سيد حيدر آملي»، به تفصيل به دو شخصيت مهم شيعه پرداخته شده است: نخست حسن بن حمزه، فيلسوف و عارف شيعي، و سپس ابن معمار، صوفي شيعي.
اهميتي که نويسنده کتاب براي سيد حيدر آملي قائل است باعث شده در اين فصل تاکيد ويژه اي روي او آثار وجود داشته باشد. سيد حيدر آملي از اين حيث داراي اهميت و جايگاه ويژه است که او تشيع و تصوف را به هم متصل کرده. از منظر سيد حيدر آملي تشيع و تصوف دو روي يک سکه اند و تفاوت اساسي با يکديگر ندارند. اما پيش از سيد حيدر آملي شخصيت‌هايي زمينه‌ساز چنين رويکردي بودند که در اين مقاله دو تن از آنان بررسي مي‌شوند.
فصل سوم، کتاب‌شناسي و نسخه‌شناسي، در يازده بخش به چند کتاب و نسخه خطي مي‌پردازد و درباره آن‌ها از ابعاد مختلفي مباحث گوناگوني را مطرح مي‌کند.
نکته پاياني در باب اين اثر آن است که اين کتاب جلد اول (دفتر يکم) طرح گسترده‌اي است که قرار است با همکاري نشر ماهي در سه جلد منتشر گردد. انتشار دو جلد بعدي، مجموعه ارزشمندي از مباحث انتقادي تاريخي را درباره جريان‌هاي فکري ايران و اسلام به‌ويژه درباره مکتب تشيع پيش روي خوانندگان خواهد گذاشت. اميد مي‌رود که نه تنها اين امر زودتر رخ دهد، بلکه همچنين اميدواريم که پژوهش‌هايي از اين دست هر چه بيشتر انجام گيرد و منتشر شود. آشنايي درست با تاريخ خودمان و آن‌چه بر ما گذشته، تنها راه اصلاح وضع موجود و ساختن آينده است.
فروشگاه اينترنتي 30بوک.
شاید بپسندید
از این نویسنده
