تونل

کتاب «تونل» (The Tunnel) به اسپانیایی (El túnel) رمانی روان‌شناسانه و تاریک و یکی از رمان‌های کوتاه بزرگ قرن بیستم، اثر ارنستو ساباتو (Ernesto Sabato) نویسندهٔ آرژانتینی و دربارهٔ یک نقاش اهل بوئنوس آیرس دیوانه به نام خوآن پابلو کاستل و علاقهٔ شدیدش به یک زن است. عنوان داستان به نمادی از انزوای عاطفی و جسمی کاستل از جامعه اشاره دارد که با روایت کاستل از سلول زندان و شرح سلسله وقایعی که او را قادر کرد بتواند تنها کسی که می‌توانست او را درک کند بکشد، کم‌کم آشکار می‌شود. این رمان که به دلیل مضامین وجودی‌اش به شهرت رسید، پس از انتشار در سال ۱۹۴۸ با حمایت مشتاقانهٔ آلبر کامو و گراهام گرین روبه‌رو و به یک کتاب پرفروش بین‌المللی تبدیل شد.

درباره‌ٔ کتاب 
.

«تونل» رمانی فراموش‌نشدنی دربارهٔ عشقی وسواسی است و در مرکز این رمان هنرمندی به نام خوآن پابلوکاستل قرار دارد که از سلول زندان خود، داستان قتل زنی به نام ماریا را روایت می‌کند و سپس به بررسی شرایطی می‌پردازد که منجر به اولین ملاقات نقاش و ماریا شد. وسواس کاستل از پاییز ۱۹۶۴ آغاز می‌شود، زمانی که در نمایشگاهی از آثارش، زنی را در حال تمرکز بر روی جزئیات بسیار ظریف یکی از آثارش می‌بیند. او این مشاهده را بسیار مهم می‌داند، ‌چون این جزئیاتی است که او به عنوان مهمترین جنبهٔ نقاشی برایش ارزش بسیاری قائل است، اما هیچ‌کس غیر از خودش و آن زن به این جزئیات توجهی ندارد.

کاستل که فرصت نزدیک‌شدن به زن را قبل از ترک نمایشگاه از دست داده است، چند ماه بعدی را صرف وسواس فکری نسبت به او می‌کند و به راه‌هایی برای پیدا کردنش در شهر بوئنوس آیرس می‌اندیشد و در مورد این‌که به او چه بگوید خیال‌پردازی می‌کند. وقتی که بالاخره روزی او را به‌طور اتفاقی می‌بیند، رابطه‌ای بین آن‌ها شکل می‌گیرد که او را از عشق متقابلشان مطمئن می‌کند. اما پارانویای فزایندهٔ کاستل او را به نابودی تنها چیزی که واقعاً به آن اهمیت می‌دهد، سوق می‌دهد.

ویژگی‌های برجسته‌ٔ کتاب

 .
«تونل» رمانی روان‌شناختی و جذاب است که به ذهن آشفتهٔ نقاشی منزوی می‌پردازد. داستان به صورت کاوشی فلسفی در وسواس، بیگانگی و عدم ارتباط واقعی انسانی پیش می‌رود. ساباتو از طریق روایت داستان کاستل سقوط او به جنون و اضطراب وجودی‌ مردی را به تصویر می‌کشد که در دنیایی آشفته و بی‌تفاوت، به دنبال معنا و قطعیت می‌گردد. برخی از ویژگی‌های برجستهٔ این کتاب عبارت‌اند از:

• بینش عمیق روان‌شناختی: این رمان از طریق اعتراف یک نقاش، تصویری عمیق از بی‌ثباتی روانی، وسواس و ناامیدی وجودی را نشان می‌دهد و خواننده را به درون ذهن آشفتهٔ شخصیت اصلی داستان می‌کشاند.
• مضامین وجودی: کتاب با بازتاب تأثیر سارتر و کامو به موضوعاتی مثل انزوا، بی‌معنایی و محدودیت‌های درک انسان می‌پردازد و آن را به سنگ بنای ادبیات وجودی در آمریکای لاتین تبدیل می‌کند.
• نثر پراکنده اما قدرتمند: نثر ساباتو ساده اما قدرتمند است و از نظر احساسی بار عاطفی بسیار عمیقی دارد و فضای کلاستروفوبیک و فوریت افکار گره‌گشای کاستل را تقویت می‌کند.
• راوی غیرقابل اعتماد: ادراک تحریف‌شدهٔ کاستل، خواننده را وادار می‌کند تا انگیزه‌ها و سلامت عقل او را زیر سوال ببرد و روایت را هم تعلیق‌آمیز و هم از نظر فلسفی غنی می‌کند.
• دیدگاه منحصربه‌فرد: درحالی‌که ادبیات وجودی اغلب به نویسندگان اروپایی گره خورده است، «تونل» صدای قدرتمند ادبیات آمریکای جنوبی را ارائه می‌دهد که فلسفه اروپایی را با بافت فرهنگی ترکیب کرده است.

بازخوردها به رمان «تونل»
.

• تلخی و تندی، شور و حرارت آن را می‌ستایم. آلبر کامو (Albert Camus)
• گیرا و جذاب! توماس ‌مان (Thomas Mann)
• به خاطر تحلیل روانشناختی‌اش عمیقا آن را ستایش می‌کنم. گراهام گرین (Graham Greene)
• نمادگرایی‌ای که بر ژرف‌ترین و عام‌ترین زوایای روح انگشت می‌گذارد. سان فرانسیسکو کرونیکل (San Francisco Chronicle)

این کتاب مناسب چه کسانی است؟ 
.

اگر به داستان‌های روان‌شناختی، فلسفهٔ وجودی و جنبه‌ای تاریک روان انسان علاقه دارید، این کتاب را بخوانید. اگر از مطالعهٔ داستان‌های داستایوفسکی، کافکا یا کامو نیز لذت می‌برید، این رمان را هم از نظر فکری جذاب خواهید یافت. این رمان به ویژه مناسب کسانی است که داستان‌های عمیق را می‌پسندند و دانشجویان ادبیات و علاقه‌‌مندان به فلسفه نیز از مطالعهٔ این کتاب لذت خواهند بُرد.

چرا رمان «تونل» را بخوانیم؟ 
.

• ماهیت وسواس و انزوا را بررسی می‌کند: این رمان تصویری روان‌شناختی از مردی ارائه می‌دهد که به دلیل ناتوانی در برقراری ارتباط معنادار با دیگران، به افراط کشیده می‌شود. نویسنده در این رمان بررسی می‌کند که چگونه انزوا می‌تواند واقعیت را تحریف کند و منجر به رفتارهای مخرب شود و یکی از بهترین آثار در زمینهٔ جدایی عاطفی و روانی است.
• مضامین غنی وجودی و فلسفی: ساباتو با الهام از آثار کامو و سارتر، به پرسش‌هایی در مورد معنا، حقیقت و شرایط انسانی می‌پردازد. اگر به ادبیاتی علاقه دارید که از دشوارترین پرسش‌های زندگی طفره نرفته، این رمان تجربه‌ای پرشور و تأمل‌برانگیز برایتان خواهد بود.
• راوی غیرقابل اعتماد: خوآن پابلو کاستل، راوی غیرقابل اعتمادی است که با مهارت تمام و با کمک تفکر وسواس‌گونه‌اش، مرز بین حقیقت و توهم را محو می‌کند. این پیچیدگی،‌ خواننده را درگیر داستان می‌کند و او را به چالش می‌کشد تا وقایع را فراتر از دیدگاه راوی تفسیر کند.
• داستانی مختصر اما تأثیرگذار: این رمان با کمی بیش از ۱۵۰ صفحه، موفق شده است تا وزن احساسی و عمق فلسفی را بدون شرح و بسط غیرضرروی در داستان اضافه کند. کوتاهی این رمان فریبنده است و داستان تا مدت‌ها پس از به پایان رساندن کتاب در ذهن‌تان شناور باقی می‌‌ماند و کتاب مناسب تمام خوانندگانی است که به دنبال داستان‌های کوتاه اما فراموش‌نشدنی می‌گردند.

کتاب «تونل» را بخوانید اگر به دنبال رمانی قدرتمند دربارهٔ وجودگرایی می‌گردید که خواننده را به چالش بکشد و با جنبه‌های تاریک‌تر طبیعت انسان، انزوا و پیچیدگی‌های ادراک و حقیقت روبه‌رو کند. این کتاب فقط یک داستان ساده دربارهٔ اعتراف به قتل نیست، بلکه سفری فلسفی به ذهن وسواسی مردی است که در جهانی که به نظر غیرقابل نفوذ می‌رسد، به دنبال معنا و ارتباط می‌گردد. مطالعهٔ این کتاب را به کسانی توصیه می‌کنیم که به دنبال پرسش‌های فلسفی عمیق و نثر تند و تیز می‌گردند.

درباره‌ٔ نویسنده 
.

ارنستو ساباتو رمان‌نویس، مقاله‌نویس، نقاش و فیزیکدان آرژانتینی بود که در ۱۹۱۱ به دنیا آمد و در ۲۰۱۱ درگذشت. او برندهٔ برخی از معتبرترین جوایز ادبیات اسپانیا شد و در دنیای ادبیات آمریکای لاتین بسیار تأثیرگذار بود. پس از مرگش اِل پایس (El País) به او لقب «آخرین نویسنده کلاسیک در ادبیات آرژانتین» را داد. ساباتو تحصیلاتش را در کالج ملی لا پلاتا آغاز کرد و سپس به دانشگاه ملی رفت و فیزیک خواند و مدرک دکترایش را اخذ کرد. سپس به دانشگاه سوربن پاریس رفت و در مؤسسهٔ کوری مشغول به کار شد. پس از جنگ جهانی دوم علاقه‌اش به علم را از دست داد و شروع به نوشتن کرد. مجموعه آثارش شامل سه رمان «تونل»، «قهرمانان و ستون‌ها» (Sobre héroes y tumbas) و «نابودگر» (Abaddón el exterminador) می‌شود. رمان دومش شاهکار در نظر گرفته می‌شود و آثارش جوایز بین‌المللی بسیاری از جمله جایزهٔ‌ میگل د سروانتس (Miguel de Cervantes Prize)، لژیون دونور (the Legion of Honour) و جایزهٔ کتاب بیگانه را برایش به ارمغان آورد.

معرفی کتاب‌های مشابه: 
.

اگر از مطالعهٔ این کتاب لذت بردید و به دنبال کتاب‌هایی می‌گردید که فضای تاریک، روانکاوانه و فلسفی شبیه این اثر ارنستو ساباتو داشته باشند، مطالعهٔ کتاب‌های زیر را به شما پیشنهاد می‌کنیم. این کتاب‌ها با همین حال‌وهوا و موضوعات نوشته شده‌اند و به درون انسان، تنهایی، اضطراب وجودی و پیچیدگی ذهن می‌پردازند.

• کتاب مسخ (The Metamorphosis)
.

کتاب «مسخ» اثر فرانتس کافکا (Franz Kafka) نویسندهٔ آلمانی‌زبان اهل پراگ است که در آن زمان بخشی از امپراتوری اتریش-مجارستان (جمهوری چک امروزی) بود. هم «مسخ» و هم «تونل» اثر ارنستو ساباتو کاوش‌های عمیقی در بیگانگی و روان شکستهٔ انسان دارند. در آثار کافکا، دگردیسی فیزیکی گرگور نمادی از بیگانگی درونی و بحران عمیق وجودی است، که بسیار به گره‌گشایی روانی خوان پابلو کاستل در «تونل» شباهت دارد. هر دو شخصیت اصلی، انزوای شدیدی را تجربه می‌کنند و برای برقراری ارتباط معنادار با اطرافیانشان تقلا می‌کنند که منجر به نتایج غم‌انگیزی می‌شود. علاوه بر این، سبک‌های روایت - درون‌نگر و کلاستروفوبیک - خوانندگان را به ذهن شخصیت‌هایی که در واقعیت‌های تحریف‌شده خود گرفتار شده‌اند، می‌کشاند و مضامین جهانی ناامیدی، هویت و جستجوی معنا را برجسته می‌کند.

داستان حول محور شخصیتی به نام گرگور سامسا می‌چرخد، فروشنده‌ای دوره‌گرد که یک روز صبح از خواب بیدار می‌شود و متوجه می‌شود که به طرز غیرقابل توضیحی به یک حشره‌ٔ غول‌پیکر تبدیل شده است. این تغییر سورئال و نگران‌کننده، او را از خانواده و جامعه‌اش بیگانه می‌کند و منجر به زوال تدریجی جسمی و روحی او می‌شود. کافکا از طریق دگرگونی گرگور، مضامین هویت، انزوا و پوچی وجود انسان را در جهانی که اغلب بی‌تفاوت یا خصمانه است، بررسی می‌کند.

• کتاب ناتور دشت (The Catcher in the Rye)
.

کتاب «ناتور دشت» اثر جی.دی سالینجر (J.D. Salinger) نویسندهٔ آمریکایی است. «ناتور دشت» نیز درست مانند «تونل»، مضامین انزوا، بیگانگی و تجربیات شدید روانی شخصیت‌های اصلی خود را بررسی می‌کنند. هولدن و خوان پابلو کاستل شخصیت‌های عمیقاً درون‌گرایی هستند که احساس می‌کنند جامعه عمیقاً آن‌ها را درک نکرده و با ناتوانی خود در برقراری ارتباط با دیگران دست و پنجه نرم می‌کنند. در حالی که روایت هولدن با شورش نوجوانانه و آرزوی معصومیت آمیخته شده است، روایت کاستل با حسادت وسواس‌گونه و ناامیدی وجودی مشخص می‌شود. با این حال، هر دو رمان پیچیدگی روانی افرادی را به تصویر می‌کشند که با تنهایی، هویت و میل به ارتباط واقعی انسانی در جهانی که اغلب سرد و بیگانه به نظر می‌رسد، دست و پنجه نرم می‌کنند.

این کتاب داستانِ هولدن کالفیلد، نوجوان شانزده ساله‌ای را دنبال می‌کند که به تازگی از مدرسه‌‌ٔ شبانه‌روزی اخراج شده است. هولدن طی چند روز اقامت در شهر نیویورک، در میان احساسات سردرگمی، بیگانگی و سرخوردگی‌اش از دنیای بزرگسالان، که اغلب آن را «ساختگی» توصیف می‌کند، پرسه می‌زند. این رمان، آشفتگی درونی او، مبارزه‌اش با غم مرگ برادر کوچکترش و جستجوی ناامیدانه‌اش برای اصالت و معنا در دنیایی را که احساس می‌کند از آن جدا شده است، به تصویر می‌کشد.

سخن پایانی 
.

«تونل» رمانی جذاب است که خوانندگان را مجبور می‌کند تا با اعماق آگاهی انسان روبه‌رو شوند. ساباتو از طریق ذهن آشفته و وسواسی یک نقاش، داستانی می‌سازد که هم عمیقاً شخصی و هم از نظر فلسفی جهانی است. سقوط کاستل به ورطهٔ جنون نه‌تنها داستانی از جنایت و شور و اشتیاق است، بلکه تأملی عمیق در مورد عدم امکان شناخت واقعی دیگران و بیگانگی‌ای است که می‌تواند از این درک ناشی شود.

نثر صریح ساباتو، تأثیر عاطفی و روانی رمان را چندبرابر کرده است. ساباتو درحالی‌که به عذاب درونی مردی می‌پردازد که در جهانی نامطمئن به دنبال قطعیت می‌گردد، کلمه‌ای را هدر نمی‌دهد. تنش وجودی این کتاب یادآور آثار نویسندگان بزرگی چون کامو و داستایوفسکی است که از دریچهٔ فرهنگی و فلسفی آمریکای لاتین عبور می‌کند. لحن اعتراف‌گونه و غیرقابل اعتماد راوی، خواننده را در تعلیق مداوم نگه می‌دارد و او را مجبور می‌کند که دائماً واقعیتی به ظاهر مشخص را زیر سؤال ببرد و تفسیر کند.

این یک داستان ساده دربارهٔ یک قتل نیست، بلکه سفری به مرزهای شکنندهٔ عقل، عشق و سلامت عقل است. این کتاب به خواننده می‌گوید که باید در ادراکات، قضاوت‌ها و آسیب‌پذیری‌های عاطفی خود تأمل کند. بنابراین اگر به دنبال یک اثر کوتاه اما چالش‌برانگیز می‌گردید، این اثر جاودانه را بخوانید.

در بخشی از کتاب می‌خوانیم:
.

کافی‌ست بگویم که من خوآن پابلوکاستل هستم. نقاشی که ماریا ایری‌بارنر را کُشت. 

تصور می‌کنم که جریان دادرسی را همه به یاد می‌آورند و توضیح اضافی دربارهٔ خودم ضرورتی ندارد. قبول دارم که حتی ابلیس هم نمی‌تواند پیش‌بینی کند که انسان چه چیزی را به یاد می‌آورد و چرا آن را به یاد می‌آورد. من یکی که هیچ‌وقت عقیده نداشتم چیزی به نام حافظه‌ٔ جمعی وجود داشته باشد، همان حافظهٔ جمعی که می‌تواند وسیله‌ای باشد که با آن انسان‌ها از خویش حمایت می‌کنند. عبارتِ روزگار خوش گذشته به آن معنی نیست که اتفاقات بد در گذشته کمتر رخ می‌دادند. فقط معنی‌اش این است که خوشبختانه مردم به آسانی آن اتفاقات را از یاد برده‌اند. بدیهی‌ست که این برداشت مورد قبول عموم نیست، مثلاً من خودم را آدمی می‌بینم که ترجیح می‌دهد وقایع بد را به یاد بیاورد و اگر زمان حال در نظر من به اندازهٔ گذشته ترسناک نبود حتی ممکن از گذشته به عنوان روزگار غم بار گذشته یاد کنم.