آناتومی داستان

کتاب آناتومی داستان از سایت آمازون امتیاز 4.7 از 5 را دریافت کرده است.

جان تروبی یکی از معتبرترین و پرطرفداران مشاوران فیلم‌نامه‌نویسی در صنعت فیلم‌سازی است و شاگردانش موفق شده‌اند برخی از موفق‌ترین فیلم‌نامه‌های هالیوود را برای فیلم‌هایی مانند بی‌خوابی در سیاتل، جیغ و شرک بنویسند. کتاب آناتومی داستان اولین کتاب اوست که در سال 2007 منتشر شد. او در این کتاب همه رازهایش را برای نوشتن یک فیلم‌نامهٔ جذاب با علاقه‌مندان به اشتراک گذاشته است.

«اگر قرار است از دورهٔ فیلمنامه‌نویسی فارغ‌التحصیل شوید پس حتماً با جان تروبی آشنا شده‌اید... درس‌های او الهام‌بخش افراد بسیاری بوده است و باعث می‌شود خطوط روحی خود را به همان وضوح فیلمنامهٔ خود ببینید.» - هفته‌نامهٔ لس‌آنجلس

تروبی در کتاب آناتومی داستان به شما مبانی داستان‌نویسی را یاد می‌دهد؛ مبانی‌ای چنان اساسی و ضروری که همهٔ نویسندگان، از رمان‌نویسان گرفته تا روزنامه‌نگاران، جستارنویسان و فیلمنامه‌نویسان می‌توانند از آن بهره ببرند.

«هر کسی می‌تواند داستان بگوید. ما هر روز این کار را می‌کنیم. «باورت نمی‌شه سرکار چه اتفاقی افتاد.» یا «حدس بزن الآن چی‌کار کردم!» یا «یه بابایی می‌ره میخونه...» ما در زندگیِ خود هزارها داستان می‌بینیم، می‌شنویم، می‌خوانیم و می‌گوییم. مشکل، زمانی پیش می‌آید که بخواهیم داستان بزرگی بگوییم. اگر بخواهیم استاد داستان‌گویی شویم و احیاناً از این‌راه زندگی کنیم، با موانع بزرگی روبه‌رو خواهیم شد. اولاً نشان‌دادن چگونگی و چراییِ زندگیِ بشر کار سترگی است. باید درک عمیق و دقیقی از بزرگ‌ترین و پیچیده‌ترین موضوع عالم ]انسان[ داشته باشیم؛ و بعد باید بتوانیم درک و شناخت خود را به داستان برگردانیم. این احتمالاً بزرگ‌ترین چالش برای اغلب نویسندگان است. می‌خواهم منظورم را دربارهٔ موانع تکنیکیِ داستان، روشن و دقیق بیان کنم چون نویسنده تنها از این راه می‌تواند امیدوار باشد بر آن‌ها غلبه کند. مانع اول، واژگان مشترکی است که اغلب نویسندگان برای تفکر دربارهٔ داستان از آن‌ها استفاده می‌کنند: اصطلاحاتی مانند «کنش صعودی»، «نقطهٔ اوج»، «گر‌ه‌افکنیِ فزاینده» و «گره‌ گشایی» که از ارسطو به یادگار مانده. این اصطلاحات آن‌قدر فراگیر و آن‌قدر نظری‌اند که تقریباً بی‌معنی شده‌اند.»

«اجازه بدهید کارمان را خیلی ساده با تعریفی یک خطی از داستان شروع کنیم. گوینده برای شنونده نقل می‌کند آنچه را که کسی انجام داد تا به چیزی که می‌خواست برسد و چرا. همان‌طور که ملاحظه می‌کنید در این تعریف سه عنصر مجزا وجود دارد: گوینده، شنونده و داستانی که نقل می‌شود. داستان گو در وهلهٔ نخست کسی است که «بازی می‌کند». داستان‌ها بازی‌های کلامی هستند و مؤلف با مخاطب بازی می‌کند. (آن‌ها حساب امتیازها را نگه نمی‌دارند ـ این کار را استودیوها، شبکه‌ها و ناشرها انجام می‌دهند.) داستان گو شخصیت‌ها و کنش‌ها را خلق می‌کند. او می‌گوید چه اتفاقی افتاد و مجموعه‌ای از کنش‌ها را طراحی می‌کند که به طریقی به‌سرانجام می‌رسند و کامل می‌شوند. حتی اگر داستان را در زمان حال نقل کند (اتفاقی که در نمایشنامه‌نویسی و فیلمنامه‌نویسی می‌افتد)، داستان گو در حال خلاصه کردن وقایع است و لذا شنونده احساس می‌کند با یک کل واحد طرف است؛ یعنی یک داستان کامل. اما داستان‌گویی صرفاً ساختن یا به یادآوردن وقایع گذشته نیست. وقایع فقط جنبهٔ توصیفی دارند. داستان گو درواقع یک رشته لحظات پُرتنش را انتخاب می‌کند، به‌هم ربط می‌دهد و می‌پروراند.»

«پس اجازه بدهید دست‌به‌کار شویم: در کدام فرایند نویسندگی بیشترین بخت را برای خلق یک داستان بزرگ دارید؟ اکثر نویسندگان نه از بهترین بلکه از ساده‌ترین فرایند برای خلق داستان استفاده می‌کنند. می‌توانیم آن را در چهار کلمه توصیف کنیم: بیرونی، مکانیکی، تکه‌تکه، کلی. البته اشکال بسیار متفاوتی از این فرایند وجود دارد، اما همهٔ آن‌ها کم‌وبیش به این شیوه عمل می‌کنند. نویسنده به یک پیش‌فرض کلی یا به اصطلاح ایدهٔ داستانی می‌رسد، که درواقع المثنای مبهمی از ایده‌ای است که از قبل وجود دارد؛ یا ترکیبی است از دو داستان که (تصور می‌کند) به شکلی خلاقانه به یکدیگر متصل کرده است. نویسندهٔ مورد بحث با توجه به اینکه به اهمیت یک شخصیت اصلیِ قوی واقف است، تقریباً تمام توجه خود را به قهرمان معطوف می‌کند. این شخصیت را به شکلی مکانیکی، با افزودن بیشترین خصایص ممکن، «شرح‌وبسط می‌دهد» و تصور می‌کند قهرمان را در صحنهٔ آخر متحول خواهد کرد. حریف قهرمان و شخصیت‌های فرعی را جدا از قهرمان و دارای اهمیت کمتر می‌پندارد. بنابراین آن‌ها تقریباً همیشه شخصیت‌هایی ضعیف و ناپرونده‌اند. وقتی نوبت به مضمون می‌رسد، نویسنده به‌کلی از آن اجتناب می‌کند تا کسی نتواند او را به «فرستادن پیام» متهم کند؛ یا آن را صرفاً در دیالوگ‌ها بیان می‌کند.»

جان تروبی سال‌هاست که کلاس‌های آموزش فیلم‌نامه‌نویسی برگزار می‌کند و بسیاری از شاگردانش توانسته‌اند در این حوزه جوایز بی‌شماری را برنده شوند. او کتاب آناتومی داستان را بر اساس درس‌های همین کلاس‌ها نوشت. او در فیلمنامه‌نویسی از طیف گسترده‌ای از عناصر  فلسفه و اسطوره استفاده می‌کند و تکنیک‌های تازه و حکایت‌های روشنگرش را برای ساختن روایتی مؤثر و چندوجهی به کار می‌گیرد. روش فیلم‌نامه‌نویسی تروبی نه تنها کاربردی است بلکه بر رشد اخلاقی و عاطفی قهرمانِ داستان نیز تمرکز دارد. درنتیجه هم‌زمان با فیلم‌نامه‌نویسی نویسنده به کاوش عمیق در درون خود می‌پردازد و می‌تواند با کمک ارزش‌ها و جهان‌بینی‌های خود داستانی متفاوت خلق کند. تروبی در کتاب آناتومی داستان مجموعه‌ای از ابزارهای ارزشمند را نیز در اختیار علاقه‌مندان به فیلم‌نامه‌نویسی و نویسندگی قرار می‌دهد تا با کمک تکنیک‌های مفید و خاصِ او بتوانید فیلم‌نامه‌ای معنادار بنویسید. تروبی شما را وادار می‌کند دیدگاه خود را تغییر دهید تا بتوانید مخاطب را به فیلم‌نامه و داستانِ خود جذب کنید.

یادداشت مترجم
فصل ۱: فضای داستان، زمان داستان
• گوینده و شنونده
• داستان
• پیکرهٔ داستان
• حرکت داستان
• داستان خطی
• داستان پرپیچ‌وخم
• داستان حلزونی
• داستان شاخه‌ای
• داستان انفجاری
• نوشتن داستان
فصل ۲: پیش‌فرض
• پیش‌فرض چیست؟
• پیش‌فرض‌تان را بنویسید
• گام اول: چیزی بنویسید که شاید زندگی‌تان را تغییر دهد
• گام دوم: به‌دنبال امکانات باشید
• گام سوم: چالش‌ها و مشکلات داستان را شناسایی کنید
• گام چهارم: اصل طراحی را بیابید.
• گام پنجم: بهترین شخصیت خود را در ایده تعیین کنید

• سفر نویسنده اثر محبوب کریستوفر ووگلر است. نویسنده در این کتاب بر این نظریه تمرکز کرده است که بیشتر داستان‌ها را می‌توان به مجموعه‌ای از ساختارهای روایی و کهن‌الگوهای شخصیتی خلاصه کرد. نویسنده در این کتاب مراحل سیر قهرمان در اساطیر جهان را توضیح داده است و این کتاب راهنمایی آسان و واقع‌بینانه برای نویسندگان محسوب می‌شود.

• رمان‌‌نو‌یسی در 90 روز اثر آلن وات نویسندهٔ رمان «سگ‌های الماسی» است. او این رمان را طی 90 روز نوشت و شش ماه بعد کتابی دیگرش را به مبلغ نیم میلیون دلار در یک مناقصه فروخت. آلن وات کارگاه‌های آموزشی زیادی برگزار کرده است و محتوای این کارگاه‌ها را در قالب یک کتاب عرضه کرده تا علاقه‌مندان نیز بتوانند طی 90 روز اولین پیش‌نویس رمان خود را بنویسند.