بوستان سعدی (گویا/رحلی/گالینگور/با مینیاتور/فرشچیان/قابدار)(خانه فرهنگ

معرفی کتاب بوستان سعدی اثر استاد سخن 

بوستان سعدی منظومه‌ای تعلیمی-اخلاقی در قالب مثنوی است و سعدی آن را سروده است. در واقع نمی‌توان از تاریخ پربار ادبیات فارسی صحبت کرد و به سعدی اشاره‌ای نداشت. آشنایی با «استاد سخن» و آثارش نه تنها لذت‌بخش است بلکه آموزنده و پرورش دهندۀ فکر نیز خواهد بود. 

بوستان سعدی از حیث مطلب پرمایه‌ترین اثر سعدی است، هر چند که برخی مطالب اخلاقی، حکمت‌ها، پندها و شیوۀ زندگی که در بوستان بیان شده دیگران نیز به نوعی گفته‌اند اما مهم این است که سبک سعدی آن‌چنان فصیح و بلیغ است که هیچ کدام از استادهایی مثل نظامی و ناصر خسرو نتوانسته‌اند اصل مطلب را به این رسایی و روشنی بیان کنند.

معرفی کتاب بوستان سعدی اثر استاد سخن 

بوستان سعدی سرودۀ 655 قمری است که 4011 بیت دارد و در بحر متقارت مُثمن محذوف از سعدی است. کتاب بوستان سعدی با یک مقدمۀ تقریباً طولانی شروع می‌شود که در حمد خداوند، ستایش پیامبر اسلام است. این کتاب، مجموعه‌ای از حکایت‌های مستقل و حاوی اندرزها و جمله‌های قصار است. اما هنر داستان‌گویی و ایجاز نگارنده، مانع از آن می‌شود که وجه تعلیمی آن باعث ملالت خواننده شود و شامل یک دیباچه (یک حکایت) می‌شود و ده «باب» دارد:
«عدل و تدبیر و رأی» (19 حکایت)، «احسان» (29 حکایت)،‌ «عشق و مستی و شور» (19 حکایت)، «تواضع»‌ (27 حکایت)، «رضا» (12 حکایت)، «قناعت» (15 حکایت)، «عالم تربیت»‌ (22 حکایت)، «شُکر بر عافیت» (9 حکایت)، «توبه و راه صواب» (19 حکایت)، «مناجات و ختم کتاب» (3 حکایت).

در بوستان سعدی از میان حکایت‌ها حدود بیست تا سی حکایت از اهمیت بیشتری برخوردارند و بقیه به جای حکایت بیشتر شبیه تمثیل‌اند. این منظومه‌ای است که سعدی در آن زیباترین ارزش‌های اخلاقی را با والاترین دیدگاه‌های اجتماعی در هم آمیخته و با استفاده از تجربیات کم نظیرش جهان مطلوب و آرمان‌شهرش را در آن وصف کرده است. از لحاظ جوهر شعری و اصالت ادبی نیز به رغم بعضی کاستی‌ها و ناهماهنگی‌های که خود شاعر بدان واقف بوده، مقامی ممتاز دارد.

بوستان سعدی به نام اتابک ابوبکر ابن سَعد تألیف شده است و در نسخه‌های قدیمی کلیات شاعر سعدی نامه نامیده شده و ظاهراً بعدا خود شاعر یا به احتمال بیشتر دیگران به قرینۀ نام گلستان، نام آن را بوستان گذاشته‌اند.

بوستان سعدی مدت‌ها در ایران و ترکیه و هند تقریباً از کتاب‌های درسی به شمار می‌آمد و به زبان‌های فارسی و ترکی شرح‌های بسیاری از رویش نوشته‌اند، از جمله شرح‌های آن می‌توان به شرح سروری به زبان فارسی؛ شرح شمعی و شرح سودی به زبان ترکی اشاره کرد.

بوستان سعدی نخستین بار در سال 1791 میلادی در لندن و بعد از آن مکرر به چاپ رسیده است. اما ظاهراً بهترین چاپ آن در سال 1850 با شرح فارسی و به قلم ک.ه گراف (K.H Graf) در وین صورت گرفت. پاکیزه‌ترین نسخۀ موجود از بوستان سعدی متعلق به غلامحسین یوسفی است که در سال 1359 شمسی منتشر شد. شمار ابیات و عناوین باب‌ها در نسخه‌های مختلف کمی متفاوت است.

مسلم است که سعدی بی‌شک در سرودن بوستان به آثار بزرگان پیش از خودش از جمله نصیحه الملوک اثر محمد غزالی طوسی نیز نظر داشته که برخی از مطالبش در بوستان نیز منظوم شده است. همچنین به شاهنامۀ حکیم ابوالقاسم فردوسی نیز نظر داشته که سعدی گذشته از انتخاب وزن شاهنامه‌ای برای بوستان، در بیان برخی مطالب، مستقیماً از فردوسی نام برده است.

زبان بوستان سعدی آن‌چنان ساده و روان است که به راحتی می‌توان با جابه‌جایی کلمات آن را به نثر تبدیل کرد. آن‌قدر که برخی از اشعار این اثر به نثر موزون شباهت دارد. به بیانی دیگر سعدی دوجنبۀ ظریف سخن را هنرمندانه با هم جمع کرده است: از یک طرف ابیات ترکیب شعری دارند و از طرف دیگر این حسن ترکیب چنان طبیعی به کار رفته است که به راحتی می‌توان آن را به حالت نثر در آورد.
قاسم انوار منتخباتی از آن را به نام خلاصۀ بوستان سعدی تألیف کرده است.

خلاصۀ بوستان سعدی

پندها و آرزوهای سعدی در بوستان بیش از دیگر آثار او جلوه‌گر است. در بوستان انصاف و حق پذیری فضیلتی گران‌قدر و ستودنی است. بوستان جهان حقیقت است برای همین در آن‌جا حق‌گویی و حق‌شنوی مقامی والا دارد. صدای بشر دوستانۀ سعدی در بوستان به گوش می‌رسد. شبی که نیمی از بغداد طعمۀ حریق می‌شود آن کسی که خدا را شکر می‌گوید سنگدل و خودخواه توصیف شده است.
بوستان سعدی انسان را تصفیه می‌کند. در جای جای این کتاب عواطف انسانی و هم دلی و پیوستگی افراد بشر جلوه‌گر است. در بوستان گاه توبۀ فرد گناهکاری پذیرفته می‌شود ولی عابدی مغرور که از نشستن کنار این فرد گناهکار ننگ دارد دوزخی می‌شود.

سعدی موحدی مخلص است که اعتقاد به وحدانیت خداوند را به صفا و نورانیت آراسته است به طوری که در دیباچۀ بوستانش مدام در حال ستایش پروردگار است. همچنین در بوستان عظمت رسول و مراتب شخصیت نبی اکرم را می‌ستاید. سعدی در هنگام نوشتن آثارش به استقبال روایتی از پیامبر نیز می‌رود.
از دیدگاه سعدی آزار رساندن به دیگران هیچ سودی برای خود شخص ندارد. روح سعدی بیزار از ستم و سرشار از محبت است به گونه‌ای که این احساسات تار و پودش را تشکیل داده است. در همه جا زمزمۀ عواطف نوع دوستانه‌اش به گوش می‌رسد. همه جا صحبت از ترحم می‌کند. او شاعر فهیم و واقع‌نگری است که در بوستان موقعیت‌ها و شرایط را هم در نظر می‌گیرد.

مطالب بوستان سعدی بیش‌تر دربارۀ فضایل اخلاقی، پند و حکمت و اصول سیاست و مملکت‌داری و بیان اصول تحکیم و حفظ خانه و خانواده است. این کتاب با نثری روشن و روان، روایتی از گفت‌وگوهای رومزۀ مردم جهان است. در این کتاب زیبا و در عین حال پندآمیز با حکایت‌های گوناگون و متنوعی مواجه می‌شویم.

گاه در حکایت گفت‌وگوهای سادۀ زن و شوهری و حادثۀ سادۀ زندگی‌شان بیان شده است و برخی قصه‌های سعدی در بوستان با تاریخ در هم آمیخته و برخی از رویدادهای مهم تاریخی را بیان می‌کند. مثلاً پادشاهی مردم کشورش را در قحطی می‌بیند و نگین انگشتری‌اش را در راه آسایش مردم می‌دهد. گاهی از بی‌وفایی دنیا یاد می‌کند و مثال می‌زند که جمشید یکی از عزیزان فوت شده‌اش را با کفن ابریشمی دفن می‌کند و بعد از مدتی بدنش طعمۀ کرم‌ها می‌شود و جمشید با خود می‌اندیشد عاقبت همان ابریشم که از کِرم گرفته بودیم خود سهم همان کِرم شد.
گاهی حال عرفا را بیان می‌کند و از عشق و شور جذبۀ آن‌ها به ذات حق حکایت می‌کند.

در باب سوم بوستان که بیان شور و عشق و مستی است بی‌تردید در توصیف حالت‌های عاشق و معشوق بسیار توانا عمل کرده است و از عهدۀ آن به خوبی برآمده است و تا حد بسیار زیادی قصه‌های الهی نامۀ شیخ فریدالدین عطار نیشابوری را به یاد آدم می‌اندازد و نیز به راحتی می‌توان خط سیر افکار سنایی غزنوی را در اشعار بوستان یافت.

دنیایی که سعدی در بوستان به تصویر کشیده مدینۀ فاضله است، جایی که از زشتی‌ها و تلخ‌کامی‌ها کمتر سخن به میان می‌آید و جهان سعدی در بوستان پُر از نیکی، پاکی، دادگری و انسانیت است. با این‌که موقع خواندن بوستان بهشت برین به ذهن انسان می‌آید اما ناخودآگاه از دنیای مادی و از این دیر خراب آباد نیز غافل نمی‌ماند.

دربارۀ نویسندۀ کتاب بوستان

امتیازات

بوستان سعدی در گودریدز امتیاز 4.4 از 5 گرفته است. همچنین فیدیبو امتیاز 4.3 از 5 و کتابراه امتیاز 4.7 از 5 به این کتاب داده‌اند.

تحلیل سی بوک از کتاب بوستان سعدی

چون که اشعار بوستان به نثری روان نوشته شده خواندنش بسیار راحت است.
می‌توانید بوستان سعدی را با تخفیف ویژه از فروشگاه سی‌بوک تهیه کنید.